Μπορεί να μοιάζει απίστευτο, αλλά για ένα παιδί κακοποιημένο στις αρχές του 20ου αιώνα στην Αγγλία είχε παρέμβει εταιρεία προστασίας ζώων.
Εχει περάσει ένας και πλέον αιώνας από τότε, αλλά δεν έχουμε φθάσει ακόμα σ′ αυτό που θα λέγαμε αντίπερα όχθη. Κι αυτό γιατί:
- 568.000 παιδιά ζουν σε συνθήκες φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού
- 7.500 παιδιά κάτω των 5 ετών υποφέρουν από κάποια μορφή βίας κάθε χρόνο
- 1 στα 5 παιδιά (0 -18 ετών) θα βιώσει στη ζωή του τουλάχιστον 1 περιστατικό σεξουαλικής βίας
- Στο 90% των περιπτώσεων ο θύτης είναι κάποιος που το παιδί γνωρίζει και εμπιστεύεται από τον οικογενειακό ή φιλικό κύκλο
- 45% των θυμάτων δεν μιλά για τουλάχιστον 5 χρόνια, ενώ εκατοντάδες θύματα δεν αποκαλύπτουν ποτέ την εμπειρία τους
- Ένα μεγάλο ποσοστό περιστατικών δεν αναφέρεται ποτέ στις υπηρεσίες προστασίας
Σοκάρουν τα στοιχεία σχετικά με την σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών στην χώρα μας που αναφέρθηκαν στην διαδικτυακή παρουσίαση του εθνικού προγράμματος επαγγελματιών υγείας και πρόνοιας για την αναγνώριση και την διαχείριση περιστατικών σεξουαλικά κακοποιημένων παιδιών από το σωματείο ενάντια στην Κακοποίηση του Παιδιού «Ελίζα» σε συνεργασία με το Ιδρυμα Μποδοσάκη και με την υποστήριξη της Goldman Sachs Gives. Οπως, δε, αναφέρθηκε, αυτά είναι τα ευρήματα επιστημονικών ερευνών που αποτελούν μόνο την κορυφή του παγόβουνου στο τεράστιο ζήτημα της σεξουαλικής κακοποίησης.
Τι είναι, όμως, σεξουαλική κακοποίηση;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ως σεξουαλική κακοποίηση ορίζεται η συμμετοχή του παιδιού σε σεξουαλική δραστηριότητα για την οποία υπάρχει έλλειψη της συνειδητής κατανόησης της έννοιας της πράξης και έλλειψη συναίνεσής του.
Στην παρουσίαση συμμετείχαν οι Βάνα Μαρκετάκη, υπεύθυνη στρατηγικού σχεδιασμού του «Ελίζα», Αλεξάνδρα Σολδάτου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδιατρικής και Ηλέκτρα Κουτσούκου, δικηγόρος, δρ. στα δικαιώματα του παιδιού.
Tο αρνητικό αποτύπωμα της πανδημίας
Οι συνθήκες που διαμόρφωσε η πανδημία της Covid-19 στις ζωές των οικογενειών, τόσο της χώρας μας όσο και παγκοσμίως, με το κλείσιμο των σχολικών δομών επί μακρό διάστημα, οδήγησαν, όπως αναφέρθηκε, στην αύξηση των περιστατικών παιδικής κακοποίησης και ταυτόχρονα της μείωσης της αναφοράς τους. Αναγνωρίζοντας πώς η σεξουαλική κακοποίηση έχει τις σοβαρότερες επιπτώσεις για την υγεία του ίδιου του παιδιού, αλλά και συνολικά του πληθυσμού, στόχος του προγράμματος που προαναφέρθηκε είναι η προάσπιση των δικαιωμάτων και της ασφάλειας ευάλωτων παιδιών μέσα από προγράμματα για την έγκαιρη αναγνώριση, από δημοσίους λειτουργούς, περιστατικών με υποψία σεξουαλικής κακοποίησης, καθώς και η αφύπνιση της κοινωνίας για το φαινόμενο και τους τρόπους πρόληψης και πρώιμης παρέμβασης.
Ιδιαίτερα σημαντική η εισαγωγή της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία
«Ενα παιδί που γνωρίζει το σώμα του γίνεται πιο δυνατό και πιο ικανό να ανταπεξέρχεται στους κινδύνους», ανέφερε σε ερώτηση της HuffPost η Βάνα Μαρκετάκη. «Γι′ αυτό το λόγο είναι ιδιαίτερα σημαντική η εισαγωγή της σεξουαλικής αγωγής στο σχολείο ως μάθημα από το Προνήπιο ως την Τρίτη Λυκείου». Ωστόσο, σύμφωνα με τα λεγόμενά της, οι προσπάθειες για να καταστεί αυτό δυνατό είχαν ως αποτέλεσμα διαμαρτυρίες έξω από το υπουργείο Παιδείας. «Πολλοί άνθρωποι και ένα κομμάτι της εκκλησίας θεωρεί ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση πρέπει να μένει στο σπίτι», ανέφερε χαρακτηριστικά. Και συμπλήρωσε: «Υπάρχει πολύ μεγάλος φόβος πώς αν μιλήσουμε θα πούμε αυτά που δεν θέλει η εκκλησία να ακουστούν».
Οι μύθοι που έχουν καταρριφθεί
Οπως επίσης τόνισε με την σειρά της η Ηλέκτρα Κουτσούκου, στο πλαίσιο των κλινικών φροντιστηρίων του προγράμματος που έγιναν καταρρίφθηκαν μύθοι όπως ότι πρέπει να περιμένουμε για να είμαστε «απόλυτα σίγουροι» ώστε να καταγγείλουμε. «Η κακοποίηση δεν είναι υπόθεση κλειδαρότρυπας αλλά τιμωρείται ποινικά και συνιστά κακή άσκηση της γονικής μέριμνας», είπε. Και κατέληξε: «Πέρασαν ανεπιστρεπτί οι εποχές που οι γονείς είχαν δικαίωμα ζωής και θανάτου πάνω στο παιδί».
Το πρόγραμμα
Α. Πρόγραμμα εκπαίδευσης 1.700 επαγγελματιών υγείας που φροντίζουν παιδιά
Οι επιμορφώσεις πραγματοποιήθηκαν υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Υγείας και εκπονήθηκαν με επιστημονικούς υπεύθυνους: Τη Μονάδα Φροντίδας για την Ασφάλεια των Παιδιών της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», το Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας ΕΚΠΑ και το τμήμα Παιδικής και Εφηβικής Γυναικολογίας της Α’ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής ΕΚΠΑ, στο Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα». Στη διαμόρφωση του προγράμματος συνέβαλαν τα πανεπιστήμια των ΗΠΑ, Dartmouth College και Yale University.
Συνολικά έλαβαν χώρα 6 επιμορφωτικά σεμινάρια, καθώς και 6 κλινικά φροντιστήρια, μέσα από τα οποία εκπαιδεύθηκαν 1.700 ιατροί, νοσηλευτές, φοιτητές και ειδικευόμενοι. Στο συντονισμό των επιμορφωτικών σεμιναρίων συμμετείχαν πανεπιστημιακές παιδιατρικές κλινικές της Αλεξανδρούπολης, Θεσσαλονίκης, Ιωαννίνων, Πάτρας και Λάρισας. Οι βασικές θεματικές που παρουσιάστηκαν στα σεμινάρια είχαν ως εξής:
- Βέλτιστες πρακτικές στη συνέντευξη: «Πώς να μιλήσω με το παιδί και την οικογένεια»
- Σημεία κλειδί στην κλινική εξέταση του παιδιού με υποψία σεξουαλικής κακοποίησης
- Ο ιατρός αντιμέτωπος με ευρήματα σεξουαλικής κακοποίησης: αξιολόγηση και διερεύνηση
- H ιατροδικαστική εκτίμηση μετά την αναφορά
- Νομικά ζητήματα προστασίας του παιδιού με υποψία σεξουαλικής κακοποίησης : Ο ρόλος των επαγγελματιών υγείας.
Συμπεριλάμβαναν δε, έναν κλινικό αλγόριθμο για την όσο το δυνατόν πιο προτυποποιημένη διαδικασία διαχείρισης υπόπτων περιστατικών. Κάθε εκπαίδευση ολοκληρωνόταν με ένα κλινικό φροντιστήριο, στο οποίο όλοι είχαν τη δυνατότητα να συζητήσουν με βάση πραγματικά περιστατικά, αποκομίζοντας πρακτική καθοδήγηση και τεχνογνωσία που θα τους βοηθήσει στη μετέπειτα καθημερινή κλινική πράξη.
Β. Καμπάνια ευαισθητοποίησης 1.500.000 πολιτών που είδαν, μοιράστηκαν και διέδωσαν το μήνυμά μας
Η εταιρία παραγωγής TopCut Modiano δημιούργησε για το ΕΛΙΖΑ ένα διαφημιστικό με στόχο να ενεργοποιήσει επαγγελματίες ώστε να αναγνωρίζουν τα σημάδια και να κινητοποιούνται βοηθώντας κάθε παιδί – θύμα σεξουαλικής κακοποίησης και να γνωστοποιήσει στους πολίτες την αναγκαιότητα αναγνώρισης της σεξουαλικής κακοποίησης από ειδικούς. Με πρωταγωνιστή τον πρεσβευτή του ΕΛΙΖΑ, ηθοποιό Δημήτρη Μοθωναίο, το σποτ προβλήθηκε εκτενώς στα social media, καθώς και στην τηλεόραση. Περισσότεροι από 1.500.000 πολίτες σε όλη τη χώρα είδαν το σποτ κι έγιναν και οι ίδιοι κρίκοι μιας αλυσίδας προστασίας ευάλωτων παιδιών και οικογενειών.
Η Ιδρύτρια και Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Eliza, Μαρίνα Καρέλλα αναφέρει πως «Η προστασία των βρεφών και παιδιών από κάθε μορφή κακομεταχείρισης είναι ευθύνη όλων μας. Θα πρέπει να θυμόμαστε πως κάθε κακοποιημένο παιδί, μπορεί να σωθεί, μπορεί να θεραπεύσει το τραύμα του, αρκεί να βρεθεί έστω και ένας υποστηρικτικός ενήλικας που θα το ”ακούσει” και θα το προστατεύσει. Ελπίζουμε πως με τις δράσεις αυτές θα συμβάλουμε στην προσπάθεια για τον περιορισμό του φαινομένου της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών. Θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά όλους τους επιστήμονες και επαγγελματίες που συμμετείχαν, καθώς και το Ίδρυμα Μποδοσάκη και την Goldman Sachs Gives για τη στήριξή τους στα προγράμματα πρόληψης και πρώιμης παρέμβασης της κακοποίησης του παιδιού».
