Brexit, Τραμπ, πανδημία, προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα και ενεργειακή κρίση: Όλα τα παραπάνω είναι τα συστατικά του «εκρηκτικού» κοκτέιλ που απειλεί τα θεμέλια της παγκοσμιοποίησης και οδηγεί ολόκληρα κράτη στον απομονωτισμό
Περίπου μια 5ετία έχει περάσει από τη συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός το 2017, όταν ο Κινέζος Πρόεδρος Xi Jinping ανακοίνωσε πως η Κίνα θα οδηγήσει την παγκόσμια οικονομία σε μια νέα ανακαμψιακή πορεία, αφήνοντας πίσω τις απομονωμένες ΗΠΑ του Donald Trump.
Παρ’ όλα αυτά, η νέα τάξη πραγμάτων μισή δεκαετία μετά έχει αποδειχθεί πολύ διαφορετική.
Σύμφωνα με τον Guardian, οι πληγές της πανδημίας δεν έχουν κλείσει, ενώ η επώδυνη οικονομική κρίση υπογράμμισε το χάσμα μεταξύ των αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών, ενώ παράλληλα έριξε άπλετο φως στα προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας. Πολλά κράτη, πια, προσπαθούν να επιστρέψουν σε καθεστώς αυτάρκειας, όπως ακριβώς είχε κάνει η ΕΣΣΔ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, αλλά και η Γερμανία υπό το ζυγό των Ναζί. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι ο απομονωτισμός της Βόρειας Κορέας.
Υπήρχαν ήδη σημάδια εθνικισμού και αύξησης των απομονωτικών τάσεων, όπως το Brexit και η άνοδος στο θώκο της αμερικανικής προεδρίας του Donald Trump. Η πανδημία ενίσχυσε την τάση αυτή.
Από τον πανικό των μασκών και της απαγόρευσης εξαγωγών προσωπικού προστατευτικού εξοπλισμού από πολλές χώρες στην αρχή της πανδημίας, μέχρι την παροχή εμβολίων σε αναπτυσσόμενες οικονομίες, όλα δείχνουν το «ντόμινο» της κατάρρευσης του αφηγήματος της παγκοσμιοποίησης και αναδεικνύουν τις εθνικιστικές τάσεις.
Ακόμη και τα blackout στην Κίνα τις προηγούμενες εβδομάδες έχουν οδηγήσει τις αρχές της χώρας σε ενίσχυση της προσπάθειας επίτευξης ενεργειακής -και όχι μόνο- αυτάρκειας. Αν και η κινεζική κυβέρνηση είχε πρότινος ανακοινώσει πως θα κλείσει εκατοντάδες μονάδες παραγωγής ρεύματος μέσω καύσης άνθρακα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η υπόσχεση αποδεικνύεται φρούδα, με το Πεκίνο να μελετά εκ νέου την ενεργειακή κατάσταση στη χώρα.
Παράλληλα, προσπαθεί να επιτύχει αυτάρκεια σε ό,τι αφορά τους ημιαγωγούς οι οποίοι αποτελούν την «καρδιά» των περισσότερων καταναλωτικών αγαθών, από αυτοκίνητα μέχρι τοστιέρες, μέχρι PlayStation και εκτυπωτές. Το κινεζικό πρόγραμμα και η «εμπορική ζώνη» που έχει δημιουργηθεί απορροφά πολλές χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Ευρώπης στη σφαίρα επιρροής της Κίνας.
Ακόμη και η Ινδία η οποία προσπαθούσε να μετατραπεί σε οδηγό της παγκοσμιοποίησης έχει αλλάξει ρότα μέσω του προγράμματος «Atmanirbhar Bharat», το οποίο μεταφράζεται ως «αυτάρκης Ινδία». Σύμφωνα με τον ΥΠΕΞ της χώρας Subrahmanyam Jaishankar, το πρόγραμμα «θα βγάλει τη χώρα μας από ασύμφορες παγκόσμιες υποχρεώσεις». Εξού και η αποχώρηση της Ινδίας το 2020 από το πανασιατικό Regional Comprehensive Economic Cooperation Pact (Rcep).
Στη Βρετανία, η απώλεια των φθηνών εργατικών χεριών μεταναστών λόγω του Brexit οδηγούν σε ολική μετατροπή των επιχειρηματικών μοντέλων. Τα προβλήματα στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα και την παγκοσμιοποιημένη οικονομία, σύμφωνα με τον Ranjit Singh Boparan, ιδιοκτήτη της κολοσσιαίας 2 Sisters Food Group, αναμένεται πως θα αυξήσουν τις τιμές και θα αυτοματοποιήσουν πολλές θέσεις εργασίας που κάποτε απασχολούσαν πολλούς εργαζόμενους.
H όλη κατάσταση επιδεικνύει σημάδια «αποσύνθεσης της παγκόσμιας οικονομίας», σύμφωνα με τον George Magnus, οικονομολόγο στο China Centre του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Παράλληλα, σύμφωνα με ανάλυση της Deloitte, πάνω από το 80% των βιομηχανιών θα βιώσουν προβλήματα στον εφοδιασμό τους λόγω της πανδημίας, ενώ το 75% των εταιρειών έχουν θέσει επί τάπητος σχέδια για τον επαναπατρισμό βιομηχανικών μονάδων τους.
Ανάλυση της Reshoring Initiative στις ΗΠΑ, υπολογίζει πως η χώρα θα «επαναπατρίσει» 224.213 θέσεις εργασίας το 2021, μέσω αύξησης των επενδύσεων σε ημιαγωγούς, ηλεκτρικές μπαταρίας και φαρμακευτικά.
Παρόμοιες κινήσεις λαμβάνουν χώρα και στη Βρετανία, όπου υπολογίζεται πως οι βιομηχανίες αυξήσουν ριζικά την εγχώρια παραγωγή τους, αφού η πανδημία και το Brexit ωθούν τις επιχειρήσεις στον επαναπατρισμό των βιομηχανικών τους μονάδων.
Η «σκιά» της συνωμοσίας όσον αφορά την προέλευση του κορονοϊού έχει ήδη «δηλητηριάσει» τις γεωπολιτικές σχέσεις πολλών χωρών με την Κίνα, στο οποίο προστίθενται και οι κατηγορίες για παρακολούθηση των Δυτικών πολιτών μέσω των συσκευών Huawei.
Εν κατακλείδι, η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε. προκάλεσε τεράστιο σοκ για την παγκόσμια οικονομία. Οταν ο Trump ανέλαβε τα ηνία των ΗΠΑ λίγες ημέρες μετά την ομιλία του Xi στο Davos, το πρώτο του μέλημα ήταν η αποχώρηση από την εμπορική συμφωνία Trans-Pacific Partnership. Αποτέλεσε ένα εκ των πολλών παραδειγμάτων των επόμενων ετών όπου κράτη, είτε ανεπτυγμένα είτε αναπτυσσόμενα, έπεφταν στην παγίδα της αυτάρκειας αλλά και του αυταρχισμού. Ακόμη κι αν δεν καταλήξουμε με… πολλές Βόρειες Κορέες, η επόμενη ημέρα της παγκοσμιοποίησης έχει αλλάξει για πάντα.
