Μόνο την Παρασκευή η τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη έπεσε κατά 14,5%. Βρίσκεται σε απόσταση 43,3% από τα υψηλά το Οκτωβρίου, ενώ υποχωρεί και το ρεύμα. Η απόφαση Πούτιν και τι σημαίνει για τους Έλληνες καταναλωτές.
Σε ελεύθερη πτώση βρίσκονται, από την Τετάρτη οι τιμές του φυσικού αερίου, μετά την απόφαση Πούτιν να «ανοίξει τις κάνουλες» προς την Ευρώπη από τον Νοέμβριο, που έχει δημιουργήσει προσδοκίες για γρήγορο τερματισμό της ενεργειακής κρίσης.
Ειδικότερα, η «βουτιά» της τιμή του ολλανδικού συμβολαίου φυσικού αερίου, που αποτελεί το σημείο αναφοράς για την ευρωπαϊκή αγορά, έφερε την τιμή την Παρασκευή στα 66 ευρώ ανά μεγαβατώρα, με πτώση 14,5% σε μια ημέρα. Από την Τετάρτη, που έκανε τις δηλώσεις του ο Ρώσος πρόεδρος, η πτώση είναι συνεχής και επιταχυνόμενη. Έτσι, από το υψηλό των 116,5 ευρώ της 5ης Οκτωβρίου η τιμή έχει μειωθεί πλέον κατά 43,3%.
Βέβαια, πρέπει να υπογραμμισθεί ότι η τιμή του αερίου εξακολουθεί να απέχει πολύ από τα θεωρούμενα ως «κανονικά» επίπεδα, δηλαδή σε τιμές κάτω από τα 20 ευρώ.
Η τιμή των συμβολαίων φυσικού αερίου για παράδοση Δεκεμβρίου στην Ολλανδία
Αρκετά «πεσμένες» συγκριτικά με τις προηγούμενες ημέρες ήταν και οι τιμές χονδρικής του ηλεκτρικού ρεύματος που κινήθηκαν κάτω από τα επίπεδα των 200 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Στη χώρα μας, όπως φαίνεται και στο γράφημα η τιμή έκλεισε στα 176 ευρώ ανά μεγαβατώρα για τις 30 Οκτωβρίου. Στη Γερμανία και την Πολωνία οι τιμές έχουν πέσει ήδη κάτω από τα 90 ευρώ.
Όπως σημειώνουν πηγές της ελληνικής ενεργειακής αγοράς, το επόμενο δεκαήμερο θα είναι εξαιρετικά κρίσιμο για την κατεύθυνση που θα πάρουν οι τιμές στο φυσικό αέριο και στο ρεύμα. Εάν δεν υπάρξει κάποια υπαναχώρηση από ρωσικής πλευράς και επιβεβαιωθεί ότι η Gazprom ανοίγει από τις 8 Νοεμβρίου τη στρόφιγγα για να αναπληρωθούν τα πολύ χαμηλά αποθέματα της Ευρώπης, τότε η πτωτική τάση των τιμών θα είναι γρήγορη και οι καταναλωτές ρεύματος στην Ελλάδα θα δουν σημαντικές διαφορές στους λογαριασμούς τους ως το τέλος του έτους.
Υπενθυμίζεται ότι η απόφαση Πούτιν που δίνει μία «ανάσα» στην Ευρώπη αποτελεί την πρώτη σοβαρή υποχώρηση του Ρώσου Προέδρου, ο οποίος φάνηκε έτοιμος να επιτρέψει την αύξηση παροχής αερίου στην Ευρώπη, χωρίς να την συνδέει με υποχωρήσεις από την πλευρά των Ευρωπαίων, κυρίως σε ό,τι αφορά την αδειοδότηση από τις γερμανικές και ευρωπαϊκές αρχές του αμφιλεγόμενου αγωγού Nord Stream 2, τον οποίο το Κρεμλίνο θέλει να αξιοποιήσει όχι μόνο για αύξηση των εξαγωγών στην Ευρώπη, αλλά και για να πλήξει την Ουκρανία, κλείνοντας τις στρόφιγγες στους αγωγούς που διέρχονται από τα εδάφη της.
Στο μέτωπο του αγωγού αυτού, ο πρόεδρος της αυστριακής εταιρείας OMV Άλφρεντ Στερν, έκανε την Παρασκευή γνωστό ότι η πρώτη γραμμή του αγωγού έχει γεμίσει αέριο και είναι έτοιμη να λειτουργήσει, ενώ η δεύτερη, όπως υπολογίζει η διαχειρίστρια εταιρεία το αγωγού Nord Stream 2, μπορεί επίσης να γεμίσει με αέριο έως τα τέλη του 2021.«Ο Nord Stream-2 μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην πολυμορφία των ευρωπαϊκών υποδομών φυσικού αερίου και μπορεί να βοηθήσει στην εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης» πρόσθεσε ο Στερν.
Σε κυβερνητική συνεδρίαση που μεταδόθηκε απευθείας από τη ρωσική τηλεόραση, ο Πούτιν έδωσε την Τετάρτη εντολή στον επικεφαλής του ενεργειακού κολοσσού Gazprom, Αλεξέι Μίλερ, να αρχίσει την παροχή φυσικού αερίου για την αναπλήρωση των ευρωπαϊκών αποθεμάτων, αμέσως μόλις η Ρωσία ολοκληρώσει την πλήρωση των δικών της αποθεμάτων, κάτι που μπορεί να συμβεί μέχρι τις 8 Νοεμβρίου.
«Μόλις τελειώσουμε την παροχή αερίου στις υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης της Ρωσίας θα αρχίσουμε την παροχή στις ευρωπαϊκές εγκαταστάσεις αποθήκευσης», δήλωσε ο Πούτιν, ενώ ο Μίλερ ανέφερε ότι η Gazprom θα έχει φθάσει στο προγραμματισμένο επίπεδο των 72,6 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων (bcm) φυσικού αερίου στις εγχώριες εγκαταστάσεις μέχρι την 1η Νοεμβρίου και θα ολοκληρώσει την πλήρωση αποθεμάτων μέχρι τις 8 Νοεμβρίου. Μάλιστα, χθες, το πρακτορείο Reuters μετέδωσε ότι η Gazprom έχει ήδη φτάσει στο επίπεδο του στόχου για την αποθήκευση φυσικού αερίου στη Ρωσία, αλλά θα συνεχίσει γεμίζει τις αποθήκες της έως την ημερομηνία που δόθηκε αρχικά.
Απειλή προστίμου δισεκατομμυρίων
Ο Ρώσος πρόεδρος φαίνεται να εγκαταλείπει τη μετατροπή του φυσικού αερίου σε όπλο κατά της Ευρώπης για να πετύχει άλλους σκοπούς, σε ό,τι αφορά τον αγωγό Nord Stream 2, τουλάχιστον στην παρούσα φάση. Αυτό, όπως εκτιμούν πολλοί αναλυτές, δεν είναι άσχετο με την απόφαση των Ευρωπαίων ηγετών να ζητήσουν από την Κομισιόν τη διενέργεια ελέγχου στην αγορά φυσικού αερίου, για να διαπιστωθεί αν υπάρχουν πάροχοι που παραβιάζουν τους κανόνες για τον ανταγωνισμό, μια απόφαση που «φωτογραφίζει» την Gazprom.
Μια παράβαση που θα μπορούσε να καταλογισθεί στην Gazprom, επισημαίνουν νομικοί, είναι ότι κάνει κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της στην αγορά, περιορίζοντας τις παροχές αερίου για να χειραγωγήσει τις τιμές, προκαλώντας την αύξησή τους. Εάν διαπιστωθούν σοβαρές παραβάσεις του ευρωπαϊκού δικαίου για τον ανταγωνισμό, η Gazprom μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με πρόστιμο πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, καθώς η ευρωπαϊκή νομοθεσία επιτρέπει την επιβολή προστίμων μέχρι 10% του κύκλου εργασιών και ο τζίρος της Gazprom το 2019 είχε ανέλθει στα 120 δισ. δολ.
Η επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον δήλωσε στους Ευρωπαίους υπουργούς Ενέργειας την Τρίτη ότι η αρχή ανταγωνισμού των Βρυξελλών έχει αρχίσει να συγκεντρώνει στοιχεία για το εάν η αύξηση στα ύψη των τιμών ενέργειας μπορεί να αποδοθεί σε παράνομη δραστηριότητα από οποιονδήποτε από τους βασικούς προμηθευτές αερίου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαίωσε ότι έχουν σταλεί ερωτηματολόγια σε όλα τα μέρη που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη συγκέντρωση στοιχείων για την υπόθεση, μεταξύ των οποίων, προφανώς, περιλαμβάνεται και η Gazprom, η οποία προμηθεύει πάνω από το 40% των εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ.
Η Gazprom έχει εμπλακεί και στο παρελθόν σε μια από τις πιο σημαντικές υποθέσεις αντιμονοπωλιακής έρευνας που έχουν αναλάβει οι Βρυξέλλες, μια έρευνα που κράτησε από το 2012 έως το 2018. Στην κατάληξή της, δεν επιβλήθηκε το υψηλό πρόστιμο που ήθελαν οι κορυφαίοι επικριτές της Ρωσίας, όπως η Πολωνία και η Λιθουανία, όμως υποχρέωσε την Gazprom να τροποποιήσει ριζικά το επιχειρηματικό της μοντέλο σε ολόκληρη την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Αντίστοιχο αποτέλεσμα, με άμεση αλλαγή συμπεριφοράς της Gazprom, μπορεί να έχει και η νέα έρευνα που μόλις άρχισε, παρότι αναμένεται να διαρκέσει πολλούς μήνες.
Σκληρή κριτική και από τους Αμερικανούς
Ισχυρή πολιτική πίεση στη Μόσχα ασκεί και η Ουάσιγκτον, με τον σύμβουλο ενεργειακής ασφάλειας του Αμερικανού προέδρου, Τζο Μπάιντεν να δηλώνει ότι ο Ρώσος πρόεδρος βρίσκεται κοντά στη χρήση του φυσικού αερίου ως πολιτικού εργαλείου. «Νομίζω ότι πλησιάζουμε σε αυτή τη γραμμή, εάν η Ρωσία έχει πράγματι το αέριο να προμηθεύσει και επιλέξει να μην το κάνει και θα το κάνει μόνο εάν η Ευρώπη ικανοποιήσει άλλα, άσχετα αιτήματα», δήλωσε τη Δευτέρα ο Έιμος Χόχσταϊν σε δημοσιογράφους, όταν ρωτήθηκε εάν ο Πούτιν χρησιμοποιεί το αέριο ως όπλο.
Ο Χόχσταϊν ανέφερε ότι οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη έχουν οδηγηθεί υψηλότερα όχι μόνο από τα γεγονότα στην περιοχή αλλά και από την ξηρασία στην Κίνα, η οποία έχει μειώσει την παραγωγή ενέργειας από υδροηλεκτρικά και έχει αυξήσει τον παγκόσμιο ανταγωνισμό για το φυσικό αέριο. Ωστόσο, τόνισε, αν και αρκετοί παράγοντες έχουν οδηγήσει στην ευρωπαϊκή κρίση φυσικού αερίου, η Ρωσία είναι η καταλληλότερη για να βοηθήσει την Ευρώπη.
«Δεν υπάρχει αμφιβολία στο μυαλό μου -και ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας το έχει επιβεβαιώσει- ότι ο μόνος προμηθευτής που μπορεί πραγματικά να κάνει μεγάλη διαφορά για την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια αυτή τη στιγμή, για αυτό τον χειμώνα, είναι η Ρωσία», υπογράμμισε ο Χόχσταϊν. «Η Ρωσία μπορεί να αυξήσει την παροχή αερίου και θα πρέπει να το κάνει γρήγορα μέσω των υπαρχόντων αγωγών», ανέφερε, αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί ότι το θέμα δεν πρέπει να συνδέεται από τη Μόσχα με την αδειοδότηση του Nord Stream 2.
Η διαδικασία αδειοδότησης από τη Γερμανία και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον αγωγό Nord Stream 2 πιθανότατα θα διαρκέσει μέχρι τον Μάρτιο. «Εάν η Ρωσία δηλώνει ότι μπορεί να ενισχύσει γρήγορα τη ροή φυσικού αερίου μέσω του Nord Stream 2, αυτό σημαίνει ότι θα μπορεί να κάνει το ίδιο τώρα και μέσω των ήδη διαθέσιμων αγωγών», δήλωσε ο σύμβουλος του Μπάιντεν, αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί ότι η Ρωσία μπορεί να προσφέρει περισσότερο αέριο άμεσα στην ευρωπαϊκή αγορά, αλλά δεν το κάνει για να εκβιάσει τη γρήγορη αδειοδότηση του νέου αγωγού.
