Την 6η Ιανουαρίου, όταν ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ενθάρρυνε τους χιλιάδες followers του στο Twitter να εισβάλουν στο κτίριο του αμερικανικού Καπιτωλίου, οι πιο αποτελεσματικές αποφάσεις για την αποκατάσταση της τάξης δεν πάρθηκαν από την αστυνομία ή τον στρατό των ΗΠΑ. Αλλά από τους γίγαντες της τεχνολογίας.
Το Facebook και το Twitter «πάγωσαν» τους λογαριασμούς του Αμερικανού προέδρου επικαλούμενα τα posts που επαινούσαν τους εισβολείς. Η Amazon, η Apple και η Google ουσιαστικά απαγόρευσαν το Parler, μία πλατφόρμα εναλλακτική του Twitter, την οποία χρησιμοποιούσαν οι υποστηρικτές του Τραμπ για να ενθαρρύνουν και να συντονίσουν την εξέγερση, μπλοκάροντας την πρόσβασή της στις υπηρεσίες Web-hosting και τα app stores τους. Μεγάλες πλατφόρμες χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, όπως οι PayPal και Stripe σταμάτησαν να εκκαθαρίζουν πληρωμές προς την καμπάνια του Τραμπ.
Σύμφωνα με ανάλυση του Ίαν Μπρέμερ, προέδρου και ιδρυτή της εταιρείας ανάλυσης γεωπολιτικού ρίσκου Eurasia Group, αυτές οι κινήσεις των μεγάλων τεχνολογικών ονομάτων εντάσσονται σε μία πολύ πιο σημαντική τάση, όπου «μία χούφτα μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας ανταγωνίζονται τα κράτη σε γεωπολιτική επιρροή».
«Τα κράτη έχουν υπάρξει οι βασικοί παίκτες στην εξωτερική πολιτική εδώ και σχεδόν 400 χρόνια», σημειώνει ο Μπρέμερ, όμως τονίζει ότι αυτό αρχίζει να αλλάζει και τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου αποδεικνύουν ότι οι Amazon, Apple, Facebook, Google και Twitter δεν είναι πια απλά μεγάλες επιχειρήσεις. «Έχουν πάρει τον έλεγχο κομματιών της κοινωνίας, της οικονομίας και της εθνικής ασφάλειας που εδώ και καιρό ήταν αποκλειστικό δικαίωμα του κράτους», τονίζει η σχετική ανάλυση.
Το ίδιο ισχύει όμως και για τα μεγάλα κινεζικά ονόματα της τεχνολογίας, όπως οι Alibaba, ByteDance και Tencent.
«Οι μη κρατικοί παίκτες διαμορφώνουν όλο και περισσότερο τις γεωπολιτικές ισορροπίες, με τις τεχνολογικές εταιρείες να ηγούνται. Και ενώ η Ευρώπη θέλει να παίξει, οι εταιρείες της δεν έχουν το μέγεθος ή την γεωπολιτική επιρροή για να ανταγωνιστούν έναντι των ομολόγων τους από τις ΗΠΑ και την Κίνα», σημειώνει ο Μπρέμερ.
Σύμφωνα με την άποψή του, είναι πια καιρός να αρχίσουμε να αντιμετωπίζουμε τις μεγάλες τεχνολογικές επιχειρήσεις σαν να είναι κράτη. Άλλωστε, οι εταιρείες αυτές ασκούν μία μορφή εθνικής κυριαρχίας πάνω σε ένα όλο και διευρυνόμενο «βασίλειο», το οποίο βρίσκεται έξω από τα όρια της ευθύνης των κρατικών αρχών: Τον ψηφιακό χώρο.
«Ο κόσμος ζει όλο και περισσότερο τη ζωή του σε αυτόν τον τεράστιο χώρο, τον οποίο οι κυβερνήσεις δεν ελέγχουν και δεν μπορούν να ελέγξουν», τονίζει ο ιδρυτής της Eurasia Group. Και καθώς το Facebook έχει προσελκύσει ένα κοινό άνω των 3 δισεκατομμυρίων ατόμων, έχει πολύ περισσότερους χρήστες και από τους πολίτες των μεγαλύτερων κρατών.
Ο Ίαν Μπρέμερ επιχειρεί να προσεγγίσει τον γεωπολιτικό αντίκτυπο των μεγάλων εταιρειών τεχνολογιών χωρίζοντάς τις σε τρεις κατηγορίες:
Στους globalists: Όπως Apple, Facebook, Google και ByteDance, οι οποίες δημιούργησαν τις αυτοκρατορίες τους χτίζοντας πάνω σε μία πραγματικά παγκόσμια κλίμακα, που ξεπερνά τα φυσικά σύνορα.
Στους εθνικούς πρωταθλητές: Όπως Baidu και Tencent στην Κίνα ή Microsoft στις ΗΠΑ, καθώς η δύναμή τους πηγάζει σε μεγάλο βαθμό από την προθυμία τους να ευθυγραμμιστούν με τις προτεραιότητες των κυβερνήσεών τους.
Στους techno-utopians: Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται ο Ίλον Μασκ και ο δημιουργός του Ethereum, Βιτάλικ Μπουτερίν. Πρόκειται δηλαδή οι για επιχειρήσεις που έχουν ιδρυθεί από χαρισματικούς οραματιστές, οι οποίοι τις βλέπουν σαν την επαναστατική δύναμη που θα μπορούσε να αντικαταστήσει το καθεστώς των κρατών που επικρατούσε εδώ και 400 χρόνια.
Θα ζήσουμε, λοιπόν, σε έναν κόσμο όπου το ίντερνετ θα γίνεται όλο και πιο κατακερματισμένο και οι εταιρείες τεχνολογίας θα εξυπηρετούν τα συμφέροντα του κράτους στο οποίο εδρεύουν; Ή μήπως θα πάρει το Big Tech τον πλήρη έλεγχο του ψηφιακού κόσμου από τις κυβερνήσεις και θα απελευθερωθεί από τα κρατικά όρια, για να γίνει μία πραγματικά παγκόσμια δύναμη;
Καθώς κυβερνήσεις και επιχειρήσεις τεχνολογίας διαπραγματεύονται για τον έλεγχο του ψηφιακού χώρου, οι αμερικανικοί και κινεζικοί γίγαντες θα κληθούν να λειτουργήσουν σε ένα από τα εξής τρία γεωπολιτικά περιβάλλοντα, σύμφωνα με την ανάλυση:
– Σε εκείνο όπου το κράτος θα έχει την ισχύ, επιβραβεύοντας τους εθνικούς πρωταθλητές.
– Σε εκείνο όπου οι επιχειρήσεις θα πάρουν τον έλεγχο του ψηφιακού χώρου από τις κυβερνήσεις, δίνοντας δύναμη στους globalists.
– Ή σε εκείνο όπου τα κράτη θα περάσουν σε δεύτερη μοίρα, ενισχύοντας τους techno-utopians.
«Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι οι κοινωνίες οδεύουν προς ένα μέλλον που θα φέρει την καταστροφή του έθνους-κράτους, το τέλος των κυβερνήσεων και τη διάλυση των συνόρων. Δεν υπάρχει λόγος να πιστέψει κανείς ότι αυτές οι προβλέψεις είναι πιο πιθανό να επιβεβαιωθούν σήμερα από ό,τι ήταν τη δεκαετία του 1990», τονίζει ο Μπρέμερ.
«Αλλά απλά, δεν είναι πλέον δυνατό να μιλάμε για τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες σαν να είναι πιόνια τα οποία οι κυβερνήσεις τους μπορούν να κινούν σε ένα γεωπολιτικό σκάκι», προσθέτει.
