Δεν πέρασαν ούτε τρεις μήνες από τότε που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε το green deal για την ταχύτερη μετάβαση σε μία οικονομία χωρίς ρύπους και ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ενωση αντιμετωπίζει μία χωρίς προηγούμενο ενεργειακή κρίση.
Αν και οι αυξήσεις των τιμών στα ορυκτά καύσιμα, όπως το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο, είχαν ήδη γίνει αισθητές τον Ιούλιο, όταν η Κομισιόν εξήγγειλε τους στόχους για μείωση των ρύπων κατά 55% το 2030 (από τα επίπεδα του 1990) και για μηδενικές εκπομπές το 2050, πιθανόν δεν θα μπορούσε να φανταστεί την «τέλεια καταιγίδα» που θα ακολουθούσε σε όλο το φάσμα του ευρωπαϊκού ενεργειακού κλάδου.
Η ενεργειακή κρίση οδηγεί σε διψήφιες αυξήσεις στους λογαριασμούς ρεύματοςτων νοικοκυριών πριν ακόμη αρχίσει ο χειμώνας και ασκεί πιέσεις σε μεγάλες βιομηχανίες. Το ερώτημα τι θα συμβεί τον χειμώνα τρομάζει τις ενεργειακές εταιρείες και τις κυβερνήσεις καθώς είναι σαφές ότι η προσφορά του αερίου είναι πολύ μικρότερη από τη ζήτηση.
Προσευχές να είναι ήπιος ο χειμώνας
Ακόμη και αν οι θερμοκρασίες τον χειμώνα είναι συνηθισμένες για το Βόρειο Ημισφαίριο, θα πρέπει να αναμένεται περαιτέρω αύξηση των τιμών του αερίου. «Οι ενεργειακές εταιρείες και οι πολιτικοί προσεύχονται για ήπιο χειμώνα, επειδή είναι ήδη πολύ αργά να αυξήσουν τις προμήθειες», αναφέρει δημοσίευμα του Bloomberg.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αύξηση του ενεργειακού κόστους οφείλεται σε κάποιο βαθμό στην απόφαση για επίσπευση της πράσινης μετάβασης, καθώς από τη μία πλευρά αυξάνονται οι τιμές των δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων και από την άλλη αυξάνεται η ζήτηση του φυσικού αερίου. Η «τέλεια καταιγίδα», όμως, που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη οφείλεται και σε άλλους λόγους, όπως τη μείωση της προσφοράς από τη Ρωσία, με ορισμένες χώρες να θεωρούν ότι υπάρχει χειραγώγησή της, και τη μείωση της παραγωγής αιολικής ενέργειας επειδή οι άνεμοι ήταν μικρότερης έντασης φέτος.
Μέτρα για την ελάφρυνση των επιπτώσεων
Σε κάθε περίπτωση, η ενεργειακή κρίση θέτει σε δοκιμασία το green deal και τα χρονοδιαγράμματα απόσυρσης των ρυπογόνων μονάδων παραγωγής ρεύματος στην Ευρώπη.
«Φυσικά και οι σημερινές τιμές ενέργειας είναι πιθανόν να κάνουν πιο πολύπλοκες τις συζητήσεις για το κλίμα», δήλωσε στο Bloomberg ο Peter Vis, σύμβουλος της εταιρεία Rud Pedersen Public Affairs και πρώην συνεργάτης του πρώτου Επιτρόπου της ΕΕ για το κλίμα, προσθέτοντας: «Ωστόσο, αν αποδυναμωνόταν το πακέτο λόγω της σημερινής ενεργειακής κρίσης θα υπονόμευε τη μακροπρόθεσμη λύση, δηλαδή τη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από τα ορυκτά καύσιμα χωρίς να αντιμετωπίσει την αιτία της πίεσης στην προσφορά του φυσικού αερίου».
Το κόστος της μετάβασης θα γίνει περισσότερο αισθητό από τις φτωχότερες χώρες της ΕΕ και τους ενεργοβόρους κλάδους και αναμένεται να ασκηθεί πίεση στην Κομισιόν να λάβει μέτρα στήριξης από τις αυξήσεις των τιμών.
Καθώς οι πολιτικές συζητήσεις στην ΕΕ για το green deal είναι σε εξέλιξη, ευρωπαϊκές κυβερνήσεις λαμβάνουν μέτρα για να μετριαστεί ο άμεσος αντίκτυπος της ενεργειακής κρίσης και να μην υπάρξουν αρνητικές αντιδράσεις για τις πολιτικές μείωσης των ρύπων. Τα μέτρα για την μείωση των εκπομπών «μπορεί να μην αντέξουν μία μακρά περίοδο υψηλών τιμών ρεύματος», ανέφερε η Ισπανία σε επιστολή της στην ΕΕ στις 20 Σεπτεμβρίου, θυμίζοντας τις διαμαρτυρίες των κίτρινων γιλέκων που συγκλόνισαν τη Γαλλία πριν από δύο χρόνια. «(Οι σημερινές τιμές) δεν είναι βιώσιμες. Θέτουν σε κίνδυνο συνολικά την ενεργειακή μετάβαση», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της ισπανικής ενεργειακής εταιρείας Iberdrola.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεσμεύτηκε να ανακοινώσει τις επόμενες εβδομάδες κατευθύνσεις με τα μέτρα που θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι χώρες της ΕΕ για να μετριάσουν τις αναμενόμενες αυξήσεις στα τιμολόγια του ρεύματος, όπως τη μείωση του ΦΠΑ ή των ειδικών φόρων στην ενέργεια.
Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν έχουν πολλά περιθώρια να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή κρίση χωρίς να διακυβεύσουν τους κλιματικούς στόχους τους. «Φαίνεται απίθανο ότι οι πολιτικοί θα αντιστρέψουν την πορεία και θα επανέλθουν στην παραγωγή άνθρακα ή θα κάνουν αλλαγές στην προσέγγιση αναφορικά με τον άνθρακα», δήλωσε αναλυτής της RBC Europe, προσθέτοντας: «Είναι δύσκολο να δούμε ποια μέτρα μπορούν να υιοθετηθούν για να ελαφρυνθούν οι βραχυπρόθεσμοι περιορισμοί στην προσφορά αερίου και ρεύματος. Θα υποστούμε πιθανόν δύο δύσκολα χρόνια όσον αφορά τις τιμές καταναλωτή και θα πρέπει ίσως να υπάρξουν κάποια μέτρα για τη βοήθεια των καταναλωτών εδώ κι εκεί».
Με πληροφορίες από Bloomberg
