Mπορεί η απόσταση από την Αθήνα στην Καμπούλ να είναι σχεδόν 5.600 χιλιόμετρα κι η αφγανική πρωτεύουσα να θεωρείται αρκετά μακριά από την ελληνική, ωστόσο στην πολιτική κι ιδιαίτερα στις διεθνείς σχέσεις η μεγάλη χιλιομετρική απόσταση δε εξασφαλίζει πάντα την ηρεμία του ενός για τα προβλήματα του άλλου.
Ετσι, η Αθήνα παρακολουθεί εδώ και λίγες ημέρες με ιδιαίτερη προσοχή τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν, κι από τότε που έγινε σαφές αυτό που συνέβη το τελευταίο διήμερο, δηλαδή η πλήρης επικράτηση των Ταλιμπάν και η ανακατάληψη της πρωτεύουσας Καμπούλ, είκοσι χρόνια μετά την απομάκρυνσή τους από τις Ηνωμένες Πολιτείες, καταγράφει με λεπτομερή τρόπο τις πιθανές επιπτώσεις σε θέματα που ενδιαφέρουν πολύ τη χώρα μας.
Τρεις είναι οι κύριες αιτίες ανησυχίας από την ελληνική πλευρά:
- Η πρώτη σχετίζεται με την πολύ πιθανή έξαρση του προσφυγικού προβλήματος, με ένα νέο μεταναστευτικό «τσουνάμι» (κι όχι απλώς κύμα) που θα προέλθει από την επιβολή του απάνθρωπου καθεστώτος που υπηρετούν οι Ταλιμπάν, με την πλήρη αποστέρηση κάθε δικαιώματος από τις γυναίκες και κάθε ανθρώπινου δικαιώματος κι ελευθερίας από ολόκληρη την κοινωνία.
Τα προηγούμενα κύματα προσφύγων από το Αφγανιστάν -όταν και πάλι οι Ταλιμπάν απειλούσαν όποιον δεν υπάκουε τυφλά στα θελήματά τους- κινούνταν από τρεις δρόμους προς την Τουρκία, με τελικό προορισμό την Ευρώπη μέσω Ελλάδας, αλλά τον τελευταίο καιρό και μέσω Ιταλίας ή Ισπανίας. Για να φτάσουν στην Τουρκία, τον πρώτο τους προορισμό, ακολουθούν είτε το δρόμο της Χεράτ, από όπου στη συνέχεια διέρχονται από το πέρασμα Χοσάν προς την Τουρκία, είτε από το πέρασμα Ζαράνζ είτε, τέλος, από το Πακιστάν και το Ιράν. Η πρώτη διαδρομή είναι η πιο ακριβή, αλλά με τους μικρότερους κινδύνους για τους ανυπεράσπιστους πρόσφυγες, ενώ η τρίτη είναι η φθηνότερη (κι αυτή που εξ ανάγκης ακολουθούν οι περισσότεροι φυγάδες) με τους μεγαλύτερους κινδύνους.
Σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, μέσα στο 2021 έχουν εγκαταλείψει το Αφγανιστάν περίπου 400.000 πρόσφυγες, εκ των οποίων οι 300.000 έφυγαν μετά τον Μάιο, όταν εντάθηκαν οι μάχες των Ταλιμπάν με τις τότε κυβερνητικές στρατιωτικές δυνάμεις. Ωστόσο, προσθέτει ο ΟΗΕ, πολύ περισσότεροι βρίσκονται ακόμα στα εδάφη του Αφγανιστάν, έτοιμοι να φύγουν μόλις βρουν ευκαιρία.
Η χώρα μας είναι από τις πρώτες υποψήφιες να δεχθούν την μεταναστευτική πίεση από όσους βρίσκονται στα τουρκικά εδάφη, σε περίπτωση ραγδαίας αύξησής τους μετά την επικράτηση των Ταλιμπάν. Γι αυτό ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης απέστειλε χθες επιστολή στον προεδρεύοντα Σλοβένο υπουργό Εσωτερικών, με την οποία ζητά να συζητηθούν οι έκτακτες συνθήκες που επικρατούν στο Αφγανιστάν, αλλά και οι επιπτώσεις που πιθανό να έχουν στις χώρες υποδοχής πιθανές νέες μεταναστευτικές ροές.
- Ο δεύτερος λόγος που η Αθήνα ανησυχεί από τα όσα συμβαίνουν στο Αφγανιστάν είναι η πιθανή νέα έξαρση τρομοκρατικών ενεργειών, σε περίπτωση που οι Ταλιμπάν δεν εφαρμόσουν τη συμφωνία που υπέγραψαν την περασμένη χρονιά με τις ΗΠΑ, σύμφωνα με την οποία δεσμεύτηκα να μην εξοπλίσουν ή χρηματοδοτήσουν εξτρεμιστικές οργανώσεις όπως η Αλ Κάιντα. Η πιθανότητα το Αφγανιστάν των Ταλιμπάν να ξαναγίνει εκτροφείο τζιχαντιστών που θα σχεδιάζουν τρομοκρατική κτυπήματα σε χώρες της Δύσης, ανησυχεί όλα τα κράτη της Ευρώπης και της Αμερικής και, στο βαθμό που της αναλογεί, ανησυχεί και την Αθήνα.
- Ο τρίτος λόγος που η επικράτηση των Ταλιμπάν δημιουργεί «πονοκεφάλους «στην ελληνική κυβέρνηση είναι η ακόμα πιο κυνική «εργαλειοποίηση» του προσφυγικού εκ μέρους της Τουρκίας. Η Ελλάδα δεν θα ήθελε να δει την Τουρκία να ζητά όλο και περισσότερα, όλο και γρηγορότερα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ η ίδια ουσιαστικά δεν θα δεσμεύεται για τίποτα, και στην πρώτη ευρωπαϊκή αντίσταση στα όσα η Άγκυρα ζητά, ο Ερντογάν να ανοιγοκλείνει τα σύνορα. Ουσιαστικά η Τουρκία γίνεται και πάλι υποδοχέας του προσφυγικού κύματος που αναμένεται με βεβαιότητα από το Αφγανιστάν, ενώ ο Ερντογάν και η κυβέρνησή του φροντίζει να υπενθυμίζει σε όλους ότι στα τουρκικά εδάφη υπάρχουν περισσότεροι πρόσφυγες και μετανάστες από κάθε άλλη χώρα του κόσμου, συνεπώς η πλούσια Δύση «πρέπει να στηρίξει και να βοηθήσει, αντί να δημιουργεί προβλήματα στην Τουρκία». Συναφώς, μια νέα τουρκική σειρά προκλήσεων με πλωτά γεωτρύπανα και ερευνητικά σκάφη στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, θα είναι ακόμα δυσκολότερο να αντιμετωπιστεί διπλωματικά από την Ελλάδα, όταν ολόκληρη η Δύση θα έχει ως προτεραιότητα να μην υπάρξει «έκρηξη μεταναστών και προσφύγων» από την Τουρκία προς χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Όλα αυτά μένει να εξειδικευτούν στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, αναλόγως των εξελίξεων. Ωστόσο η ανησυχία στην Αθήνα είναι έκδηλη, όπως φανερή είναι και η έναρξη των προετοιμασιών, προκειμένου να αντιμετωπιστούν εγκαίρως και με αποτελεσματικό τρόπο οι νέοι πιθανοί κίνδυνοι που εκπορεύονται από το μακρινό Αφγανιστάν…
