Στο ειδικό ενδιαφέρον που δείχνει η Ευρωπαϊκή Ενωση για την παραγωγή μπαταριών, με στόχο να μη χάσει το παιχνίδι των ηλεκτροκίνητων οχημάτων, «ακουμπάει» η στήριξη της κυβέρνησης στην σχεδιαζόμενη επένδυση της Sunlight, του ομίλου Olympia, για τις μπαταρίες λιθίου.
Η επένδυση της Sunlight, ύψους 106 εκατ. ευρώ, για τη δημιουργία ερευνητικού κέντρου στην Αθήνα, περιλαμβάνεται στην ευρωπαϊκή πρόταση EuBatIn (European Battery Innovation) που αποτελεί «Σημαντικό έργο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος» (“Important Project of Common European Interest” – IPCEI).
Το ερευνητικό κέντρο αποτελεί τον προπομπό της επένδυσης, ύψους 200 εκατ. ευρώ, που σχεδιάζει η Sunlight στην Δυτική Μακεδονία για τη δημιουργία πλήρως καθετοποιημένης μονάδας παραγωγής μπαταριών λιθίου, για αγορές που δεν αφορούν την αυτοκίνηση, αλλά είναι εξίσου μεγάλες όπως βιομηχανικά οχήματα, αποθήκευση ενέργειας ανανεώσιμων πηγών, για πλοία ή σκάφη αναψυχής, για τρένα, κ.α.
Η πρώτη επένδυση, αυτή των 110 εκατ. ευρώ, που αναμένεται να εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντός μηνός, επικεντρώνεται στην έρευνα και ανάπτυξη των στοιχείων λιθίου και για την λειτουργία μιας μικρής παραγωγικής μονάδας.
Ευνοημένη μπορεί να βγει και η ΛΑΡΚΟ, υπό την προϋπόθεση πως θα επενδύσει 300 εκατ. ευρώ, σε μονάδα υδρομεταλλουργίας, ώστε να παράγει κοβάλτιο και όχι μόνο σιδηρονικέλιο.
Η τεράστια εξάρτηση της Ε.Ε. από εισαγωγές πρώτων υλών για την παραγωγή μπαταριών μπορεί να ευνοήσει και μια προβληματική ελληνική βιομηχανία, την ΛΑΡΚΟ, υπό την προϋπόθεση πως θα επενδύσει ποσά που ξεπερνούν τα 300 εκατ. ευρώ, σε μονάδα υδρομεταλλουργίας, ώστε να παράγει κοβάλτιο και όχι μόνο σιδηρονικέλιο.
Το κοβάλτιο είναι μία από τις τέσσερις – πέντε κύριες πρώτες ύλες για τις μπαταρίες μαζί με το λίθιο, τον γραφίτη, το μαγγάνιο και το νικέλιο. Σήμερα σχεδόν το 80% της παγκόσμιας παραγωγικής δυναμικότητας σε μπαταρίες βρίσκεται στην Ασία, με την Κίνα να ελέγχει περίπου το 70%, τις ΗΠΑ το υπόλοιπο 15% και την Ευρωπαϊκή Ενωση να βρίσκεται κάτω από το 4%.
Ειδικά στις μπαταρίες λιθίου, η Ευρώπη ελέγχει μόλις το 0,2% της παγκόσμιας παραγωγής. Πρόκειται για κατάσταση που, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είναι μη βιώσιμη.
Με δεδομένο πως το 40% του κόστους ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου είναι οι μπαταρίες, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με τον κίνδυνο να χάσει μεγάλο ποσοστό της προστιθέμενης αξίας κατά την παραγωγή τους, όπως και την τεχνολογική γνώση που μπορεί να αποκομίσει. Με πολύ οδυνηρές συνέπειες για την ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία η οποία αν δεν αναπτύξει ολόκληρη την αλυσίδα παραγωγής μπαταριών εντός της Ε.Ε. θα χάσει εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Η στροφή της αυτοκινητοβιομηχανίας προς τα ηλεκτροκίνητα οχήματα προβλέπεται πως θα δημιουργήσει μια αγορά 250 δισ. ευρώ ετησίως από το 2025 και μετά, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η ζήτηση για μπαταρίες θα εκτοξευθεί και από την επιταχυνόμενη στροφή της Ε.Ε. προς την παραγωγή ενέργειας από καθαρότερες πηγές. Ωστόσο, «η παραγωγή μπαταριών αποτελεί μια βιομηχανία που απαιτεί τεράστια κεφάλαια, μεγάλους όγκους και εξαιρετικά αυτοματοποιημένες παραγωγικές διαδικασίες».
Στόχος τα 5 δισ. ευρώ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εγκρίνει από τον Δεκέμβριο του 2019 την κρατική χρηματοδότηση επτά χωρών (Βέλγιο, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Πολωνία και Σουηδία), ύψους 3,2 δισ. ευρώ, για την ανάπτυξη τεχνολογιών που συνδέονται με τις μπαταρίες στην Ε.Ε. Στην πορεία προστέθηκαν και άλλες πέντε χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Στόχος να δημιουργηθεί, με την προσθήκη ιδιωτικών επενδύσεων άνω των 5 δισ. ευρώ, μια καθετοποιημένη βιομηχανία μπαταριών στην Ευρωπαϊκή Ενωση ώστε να περιοριστεί η εξάρτηση από την Κίνα και άλλους διεθνείς ανταγωνιστές. Το σχέδιο της Κομισιόν καλύπτει όλους τους τομείς, από την παραγωγή και επεξεργασία πρώτων υλών, μέχρι την επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των μπαταριών που θα παράγονται. Περισσότερες από 20 ισχυρές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και άνω των 70 εξωτερικοί συνεργάτες – μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ερευνητικοί οργανισμοί, κ.α. – συμμετέχουν στο πανευρωπαϊκό σχέδιο.
Το εξευγενισμένοκοβάλτιο
Και αν η εξάρτηση της Ε.Ε. από τους διεθνείς ανταγωνιστές είναι σήμερα τεράστια στην παραγωγή μπαταριών, είναι ακόμα μεγαλύτερη στις πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται. Σύμφωνα με σχετικά πρόσφατα στοιχεία, το 54% του κοβαλτίου διεθνώς εξορύσσεται από ορυχεία του Κογκό, το 8% από την Κίνα και το 6% από τον Καναδά. Το εξευγενισμένο κοβάλτιο παράγεται κυρίως στην Κίνα (46%), στην Φινλανδία (13%), στο Βέλγιο (6%) και στον Καναδά (6%). Σχεδόν το 90% της παγκόσμιας παραγωγής λιθίου εξορύσσεται σε τρεις χώρες, την Χιλή (40%), την Αυστραλία (29%) και την Αργεντινή (16%). Η Κίνα ελέγχει σχεδόν το μισό της παγκόσμιας παραγωγικής δυναμικότητας για την επεξεργασία ορυκτών ώστε να παραχθεί εξευγενισμένο λίθιο, με τη Χιλή στη δεύτερη θέση. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση υπάρχουν 14 ορυχεία για παραγωγή λιθίου σε διάφορα στάδια ανάπτυξης.
Η Κίνα προμηθεύει και το 70% του φυσικού γραφίτη, ένα μικρό ποσοστό του οποίου χρησιμοποιείται σήμερα στην παραγωγή μπαταριών. Ο πιο ακριβός συνθετικός γραφίτης αποτελεί βιώσιμο υποκατάστατο. Περισσότεροι παγκόσμιοι παραγωγοί μοιράζονται την αγορά πρώτων υλών σε νικέλιο, αλλά σχεδόν τα δύο τρίτα προέρχονται από πέντε χώρες (Ινδονησία, Φιλιππίνες, Αυστραλία, Ρωσία και Καναδά). Κύριος παραγωγός εξευγενισμένου νικελίου είναι, και πάλι, η Κίνα με μερίδιο κοντά στο 30%.
Το ασιατικό μονοπώλιο
Το σημαντικό πρόβλημα για την Ευρωπαϊκή Ενωση είναι η απουσία παραγωγικής δυναμικότητας για επεξεργασμένα υλικά που χρησιμοποιούνται στις μπαταρίες λιθίου όπως τα ηλεκτρόδια. Οι ευρωπαϊκές εταιρείες παράγουν λιγότερο από το 20% του όγκου που απαιτείται σήμερα διεθνώς για την κατασκευή μπαταριών, ποσοστό που δεν θεωρείται ικανοποιητικό ώστε να καλύψει τη μελλοντική ζήτηση μπαταριών λιθίου. Απαραίτητες για την παραγωγή τέτοιων μπαταριών είναι και οι εξευγενισμένες πρώτες ύλες, που περνούν δηλαδή από επεξεργασία σε ειδικά εργοστάσια. Η Κίνα, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα παρέχουν σήμερα το 86% αυτών των υλικών και η Ευρώπη μόλις το 7%.
Στο παιχνίδι και η Ελλάδα
Η Ελλάδα μπορεί, πάντως, να επωφεληθεί καθώς σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη ελάχιστες επενδύσεις στην Ε.Ε. για την παραγωγή μπαταριών λιθίου. Οι δύο σημαντικότερες αφορούν μπαταρίες για ηλεκτρικά οχήματα και προωθούνται σε Σουηδία, από την Northvolt, και Πολωνία, από την LG Chem. Η ευρωπαϊκή παραγωγική δυναμικότητα σε μπαταρίες λιθίου για ηλεκτρικά οχήματα θα φτάσει τις 40 GWh μέχρι το 2023 όταν παγκοσμίως η σημερινή δυναμικότητα ανέρχεται σε 150 GWh (με περισσότερο από το 75% να βρίσκεται στην Κίνα) και προωθούνται επενδύσεις 400 – 600 GWh την προσεχή πενταετία. Η Sunlight, όπως προαναφέρθηκε, επικεντρώνεται σε μπαταρίες για άλλες λύσεις, όπως στη βιομηχανία και στην αποθήκευση ενέργειας.
Πώς επωφελείται η ΛΑΡΚΟ
Η χώρα μας είναι και ένας από τους ελάχιστους παραγωγούς σιδηρονικελίου στην Ευρωπαϊκή Ενωση, μέσω της ΛΑΡΚΟ που αυτή την περίοδο βρίσκεται σε διαδικασία πώλησης. Τα τελευταία χρόνια έχουν πυκνώσει οι φωνές για την ανάγκη σημαντικών επενδύσεων στην ΛΑΡΚΟ, αν υπάρξει αίσιο τέλος στους δύο διαγωνισμούς μέσω των οποίων πωλείται, ώστε να παράγει κοβάλτιο. Το κοβάλτιο είναι εξαιρετικά ακριβό υλικό που χρησιμοποιείται σήμερα στις μπαταρίες λιθίου. Όμως ακριβώς εξαιτίας της υψηλής τιμής, οι κατασκευαστές μπαταριών προσπαθούν να μειώσουν το ποσοστό κοβαλτίου.
Τι έκανε η Tesla
Η Tesla, για παράδειγμα, μείωσε στο μισό το κοβάλτιο που περιέχουν οι μπαταρίες της (από 5% σε 2,8%). Ωστόσο θα εξακολουθήσει για το ορατό μέλλον να χρησιμοποιείται καθώς αρκετές από τις εναλλακτικές λύσεις βρίσκονται ακόμα σε ερευνητικό στάδιο.
