Χωρίς τις παρεμβάσεις στήριξης του 2020, ύψους 24 δισ. ευρώ, θα είχαμε ύφεση 17,5%. Συνεχίζονται και το 2021 τα μέτρα, με κόστος 7,5 δισ. ευρώ. Τι προβλέπεται για τον επόμενο χρόνο.
Δημοσιονομικό κόστος χωρίς προηγούμενο αφήνει πίσω του ο κορονοϊός, καθώς τα συνολικά μέτρα στήριξης που υποχρεώνεται να λάβει η κυβέρνηση για να μετριάσει τις επιπτώσεις της πανδημίας σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά υπολογίζεται στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού ότι θα πλησιάσουν τα 32 δισ. ευρώ για τη διετία 2020 – 2021, ένα ποσό περίπου ίσο με όλα τα κονδύλια που έχει συμφωνηθεί να λάβει η Ελλάδα από το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά σε χρονικό διάστημα που θα ξεπεράσει κατά πολύ τη διετία.
Ο κρατικός προϋπολογισμός λειτούργησε σαν ανάχωμα στην ακραία και πρωτοφανή οικονομική πίεση που δημιούργησε η πανδημία. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του υπουργείου Οικονομικών, αν δεν υπήρχαν τα μέτρα στήριξης, ύψους περίπου 24 δισ. ευρώ το 2020, η ύφεση δεν θα περιοριζόταν στο εκτιμώμενο 10,5%, αλλά θα έφθανε το 17,5% και θα ήταν η μεγαλύτερη της νεότερης ιστορίας (με τις παρούσες εκτιμήσεις, η ύφεση του 2020 θα είναι ελαφρώς μικρότερη από αυτή που είχε καταγραφεί το 2011, όταν το ΑΕΠ είχε συρρικνωθεί κατά 11%).
Όπως τονίζουν ο Χρ. Σταϊκούρας και ο Θ. Σκυλακάκης στην επιστολή προς τη Βουλή που συνοδεύει τον νέο προϋπολογισμό, «η ανάκαμψη (σ.σ.: το 2021) διευκολύνεται επίσης από τα εκτεταμένα και στοχευμένα, αλλά συνετά μέτρα στήριξης του 2020, που έχουν δημοσιονομικές επιπτώσεις και το 2021, αλλά και από επιπλέον μέτρα ύψους 3 δισ. ευρώ που έχουν προβλεφθεί ως ειδικό αποθεματικό το 2021 για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας. Το συνολικό ύψος των μέτρων για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας αναμένεται να αγγίξει τα 31,4 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 23,9 δισ. ευρώ αφορούν το έτος 2020 και τα 7,5 δισ. ευρώ το έτος 2021».
Οι παρεμβάσεις του 2021: Μείωση εισφορών και άλλα μέτρα
Στον νέο προϋπολογισμό έχουν εγγραφεί και νέες παρεμβάσεις στήριξης της οικονομίας, με κυριότερες τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και την αναστολή της Ειδικής Εισφοράς Αλληλεγγύης. Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση, οι παρεμβάσεις που επηρεάζουν το δημοσιονομικό αποτέλεσμα αφορούν:
- τη μείωση κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλιστικών εισφορών των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα, με κόστος 816 εκατ. ευρώ,
- την αναστολή καταβολής Ειδικής Εισφοράς Αλληλεγγύης στον ιδιωτικό τομέα, με κόστος 767 εκατ. ευρώ,
- την κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών από τον κρατικό προϋπολογισμό και την επιδότηση 200 ευρώ, σε περίπτωση πρόσληψης μακροχρόνια ανέργου, για περίοδο 6 μηνών, στο πλαίσιο του προγράμματος για τη δημιουργία 100.000 νέων θέσεων εργασίας, με κόστος 322 εκατ. ευρώ για το 2021,
- το πρόγραμμα «ΓΕΦΥΡΑ», που αφορά στην επιδότηση της πρώτης κατοικίας για δανειολήπτες που επλήγησαν από την πανδημία Covid-19, με κόστος 280 εκατ. ευρώ για το 2021,
- την επέκταση της μείωσης του ΦΠΑ και αναστολές τελών σε διάφορες κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών κλάδων που πλήττονται από την πανδημία έως τον Απρίλιο του 2021, με συνολικό κόστος 113 εκατ. ευρώ για το 2021.
Παράλληλα, η καταβολή αποζημιώσεων ειδικού σκοπού σε απασχολούμενους ή επιχειρήσεις που βρίσκονται, είτε σε προσωρινή αναστολή εργασιών, είτε συμμετέχουν στο Πρόγραμμα «ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ» κατά τα τέλη του 2020, αναμένεται να λάβει χώρα τον Ιανουάριο του 2021 και συνεπώς να επηρεάσει το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του εν λόγω έτους.
Επιπλέον, το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2021 επηρεάζεται από την κάλυψη της μισθοδοσίας του έκτακτου υγειονομικού προσωπικού που προσλήφθηκε εντός του 2020 και του προσωπικού που προσλαμβάνεται για την κάλυψη των αναγκών των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς.
Το ειδικό αποθεματικό για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών του κορονοϊού το 2021 ύψους 3 δισ. ευρώ, έχει προβλεφθεί ώστε να καλύψει αναμενόμενες δαπάνες από την επέκταση του μέτρου της επιστρεπτέας προκαταβολής, την επέκταση μέτρων στήριξης της απασχόλησης και του εισοδήματος και επιπλέον δαπάνες Υγείας τους πρώτους μήνες του 2021. Η κατανομή μεταξύ των μέτρων στήριξης θα εξαρτηθεί από αντικειμενικά γεγονότα, όπως οι οικονομικές συνέπειες του δεύτερου κύματος της πανδημίας σε συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας και τον αριθμό των δικαιούχων.
«Πακέτο» 62 παρεμβάσεων
Συνολικά τη διετία 2020 – 2021 καταγράφονται 62 παρεμβάσεις, συμπεριλαμβανομένου του ειδικού αποθεματικού. Έχουν συνολικό ύψος 31.437 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 23.891 εκατ. ευρώ αφορούν το 2020 (συμπεριλαμβάνοντας τη μόχλευση των χρηματοοικονομικών εργαλείων ύψους 5.693 εκατ. ευρώ). Το ταμειακό κόστος για το 2020 ανέρχεται σε 18.198 εκατ. ευρώ. Το μεγαλύτερο μέρος, ήτοι ποσό 11.625 εκατ. ευρώ επιφέρει άμεσο δημοσιονομικό κόστος, ποσό 1.567 εκατ. ευρώ αφορά αναστολές φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων και ποσό 5.006 εκατ. ευρώ αφορά παρεμβάσεις παροχής ρευστότητας. Το ύψος των παρεμβάσεων για το 2021 ανέρχεται στο ποσό των 7.546 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 6.936 εκατ. προκαλούν δημοσιονομική επίπτωση και 610 εκατ. εκτιμάται ότι θα δαπανηθούν σε παρεμβάσεις παροχής ρευστότητας που προκαλούν ταμειακή επίπτωση.
Ειδικότερα, οι 62 κατηγορίες μέτρων αποτελούνται από πολλαπλάσια μέτρα και κανονιστικές προσαρμογές, διότι η πλειονότητά τους αναπροσαρμόζονταν σε πραγματικό χρόνο, είτε ως προς την περίμετρο των δικαιούχων βάσει των ΚΑΔ ή άλλων κριτηρίων, είτε ως προς τη δομή τους, με αλλαγές στο ύψος της ωφέλειας ή τον τρόπο υπολογισμού αυτής, είτε ως προς τη χρονική διάρκεια ή την τεχνική εφαρμογή τους. Είναι ενδεικτικό ότι από τις 25 Φεβρουαρίου 2020 και έως τις 19 Νοεμβρίου 2020 έχουν εκδοθεί 978 κανονιστικές πράξεις για την αντιμετώπιση των επιδημιολογικών και οικονομικών συνεπειών της πανδημίας.
Οι παρεμβάσεις στοχεύουν στη στήριξη των φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων, δηλαδή του ιδιωτικού τομέα, αλλά και του Εθνικού Συστήματος Υγείας τα οποία και επλήγησαν ιδιαίτερα από την πανδημία Covid-19.
Ειδικότερα, οι παρεμβάσεις εστιάζουν στη στήριξη:
- των επιχειρήσεων που παρουσιάζουν μείωση εσόδων λόγω της πανδημίας,
- των εργαζομένων των πληττόμενων κλάδων, με ειδική μέριμνα για τους εποχικά εργαζόμενους και τους απασχολούμενους στους κλάδους του τουρισμού, του πολιτισμού, του αθλητισμού, της ψυχαγωγίας και του επισιτισμού,
- των ελευθέρων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων,
- των ανέργων,
- των αγροτών,
- των ιδιοκτητών ακινήτων,
- των δανειοληπτών,
- του Εθνικού Συστήματος Υγείας με την προμήθεια εξοπλισμού, υγειονομικού υλικού και την ενίσχυση του προσωπικού,
- των μεταφορών με ειδική πρόνοια για τις αεροπορικές μεταφορές, την ακτοπλοΐα, τις χερσαίες μεταφορές και την ενίσχυση των συγκοινωνιακών φορέων και
- των κλάδων του τουρισμού, του πολιτισμού και του αθλητισμού.
Οι 62 κατηγορίες μέτρων, χωρίζονται σε:
- 22 παρεμβάσεις που αφορούν στη μείωση των εσόδων της Γενικής Κυβέρνησης με κόστος 4.920 εκατ. ευρώ το 2020 και 1.783 εκατ. ευρώ το 2021. Σημειώνεται ότι το ύψος των παρεμβάσεων για το 2021 ανέρχεται σε 2.239 εκατ. ευρώ, ωστόσο 223 εκατ. ευρώ αναμένεται να επιστραφούν από αναστολές φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων του 2020, από τον Μάιο του 2021 και έπειτα, στο πλαίσιο των 12 ή 24 δόσεων,
- 34 παρεμβάσεις που αφορούν αύξηση δαπανών Γενικής Κυβέρνησης, με κόστος 10.730 εκατ. ευρώ το 2020 και 5.539 εκατ. ευρώ το 2021. Από αυτές, δαπάνες ύψους 1.749 εκατ. ευρώ το 2020 και 880 εκατ. ευρώ το 2021 συγχρηματοδοτούνται από το ΠΔΕ,
- 4 παρεμβάσεις δημοσιονομικά ουδέτερες, που ωστόσο ήταν σημαντικές για τη λειτουργία της ιδιωτικής οικονομίας τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο και τη σχέση αυτής με το Τραπεζικό σύστημα και
- 2 παρεμβάσεις παροχής ρευστότητας, συγχρηματοδοτούμενες από το ΠΔΕ, που έχουν ταμειακή επιβάρυνση 2.548 εκατ. ευρώ για το 2020, οι οποίες με τη μόχλευση των ποσών που διατίθενται από το τραπεζικό σύστημα αντιστοιχούν σε παροχή ρευστότητας στον ιδιωτικό τομέα της Ελληνική οικονομίας ύψους 8.241 εκατ. ευρώ.
