Του είχα στείλει αρκετά sms εδώ και μέρες. Και είχαν μείνει αναπάντητα. Αναμενόμενο. Μετά την ανακοίνωση για τη χορήγηση του πειραματικού κοκτέιλ μονοκλωνικών αντισωμάτων της Regeneron στον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ που διαγνώστηκε θετικός στον κορονοϊό, ο συνιδρυτής, πρόεδρος και επικεφαλής επιστήμων της μεγάλης αμερικανικής εταιρείας βιοτεχνολογίας, Τζορτζ Γιανκόπουλος, βρίσκεται στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος.
Αλλά το βράδυ της Τετάρτης, αιφνιδίως, έλαβα μήνυμά του. «Να σας τηλεφωνήσω στις 23.30 ώρα Ελλάδος; Δεν έχω πολύ χρόνο, αλλά θα μιλήσουμε». Οπερ και εγένετο. Ιδού, λοιπόν, όσα προλάβαμε να πούμε με τον διακεκριμένο Ελληνοαμερικανό επιστήμονα (κατάγεται από την Καστοριά) ανάμεσα σε συσκέψεις, συναντήσεις στον Λευκό Οίκο και αμέτρητες ώρες εργασίας στα εργαστήρια της Regeneron.
Πως είναι να είστε επικεφαλής της Regeneron αυτή την περίοδο; Κοιμάστε καθόλου;
Ο ύπνος δεν είναι ανάμεσα σε όσα με κάνουν να ανησυχώ αυτή την περίοδο. Ολοι στη Regeneron δουλεύουμε άοκνα, είκοσι τέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο, για να πολεμήσουμε αυτή την πανδημία. Αυτή είναι η προτεραιότητά μας. Δεν θα ηρεμήσουμε μέχρι να τα καταφέρουμε.
Ολοι συζητούν για το REGN COV2, τα μονοκλωνικά αντισώματά σας. Οι προσδοκίες είναι πολλές…
Υπάρχουν βάσιμοι λόγοι και για την ελπίδα και για τις προσδοκίες. Και όχι μόνο σε ό,τι αφορά εμάς. Η Eli Lilly μόλις σήμερα (Τετάρτη) ανακοίνωσε ότι έχει επίσης αναπτύξει μονοκλωνικά αντισώματα και τα πρώτα αποτελέσματα των κλινικών ερευνών της είναι πολύ ενθαρρυντικά. Αυτό μας δίνει μεγάλη χαρά. Είμαστε δύο ισχυρές εταιρείες και έχω την αισιοδοξία ότι αυτή η διπλή προσπάθεια θα αποδώσει πολλά. Στη Regeneron, για περισσότερο από είκοσι χρόνια, αναπτύσσουμε τεχνολογίες που αφορούν τα αντισώματα και χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών, όπως το άσθμα, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο καρκίνος, αλλά και για μολυσματικές νόσους, όπως ο Εμπολα το κοκτέιλ αντισωμάτων που δημιουργήσαμε ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικό στη συγκεκριμένη περίπτωση. Εχουμε μια εξαιρετική ομάδα. Όπως θα γνωρίζετε, πρόεδρός μας είναι ο επίσης ελληνικής καταγωγής Θρυλικός γιατρός και ερευνητής Ρόι Βάγγελος, ο ήρωάς μας, ο άνθρωπος στον οποίο από παιδιά ονειρευόμασταν να μοιάσουμε, και αντιπρόεδρος Ερευνών επί των Μολυσματικών Ασθενειών και των Τεχνολογιών Ιικών Φορέων της Regeneron είναι ο Χρήστος Κυρατσούς, που κατάγεται από την Κοζάνη, ενώ εγώ από την Καστοριά. Οποια πέτρα κι αν σηκώσεις, δηλαδή, έναν Ελληνα θα βρεις. Οι Ελληνες αφήνουμε παντού το αποτύπωμά μας! Και σίγουρα πρωτοστατούμε στον αγώνα απέναντι στην COVID19.
Πώς ελήφθη η απόφαση για τη χορήγηση του κοκτέιλ στον πρόεδρο Τραμπ;
Επικοινώνησαν μαζί μας από τον Λευκό Οίκο την 1η Οκτωβρίου. Εμείς είχαμε ανακοινώσει τα αποτελέσματα των κλινικών ερευνών μας μόλις δύο ημέρες πριν. Κινήσαμε, λοιπόν, τη διαδικασία ώστε να εξασφαλίσουμε επείγουσα άδεια χρήσης του κοκτέιλ από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ. Εγιναν, όπως καταλαβαίνετε, εκτενείς συζητήσεις με την ιατρική ομάδα του και προχωρήσαμε στη χορήγηση, γιατί ήταν ιδανικός υποψήφιος.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ιδανικού υποψηφίου;
Το κοκτέιλ αυτό είναι ιδιαιτέρως αποτελεσματικό σε ασθενείς που βρίσκονται σε πρώιμα στάδια της COVID19, έχουν υψηλό ιικό φορτίο, εμφανίζουν ήπια έως μέτρια συμπτώματα και ο οργανισμός τους δεν έχει προλάβει ή δεν μπορεί λόγω εξασθενημένου ανοσοποιητικού να αναπτύξει αντισώματα. Ειδικά το τελευταίο είναι παράγων κλειδί. Και, φυσικά, ενδείκνυται για άτομα που παρουσιάζουν αυξημένο ρίσκο για παρενέργειες της νόσου, λόγω ηλικίας ή υποκείμενων νοσημάτων.
Πόσο αποτελεσματικό είναι το κοκτέιλ;
Αν χορηγηθεί εγκαίρως, ρίχνει τα επίπεδα του ιικού φορτίου έως και κατά 99%. Και η θωράκιση που εξασφαλίζει διαρκεί αρκετούς μήνες.
Για αρκετούς μήνες θα έχει δηλαδή αντισώματα ο πρόεδρος Τραμπ;
Ακριβώς. Μάλιστα οι γιατροί του επέλεξαν να του δοθεί η μεγαλύτερη δυνατή δόση, των 8 gram. Συνήθως χορηγούνται σε ασθενείς δόσεις των 2,4 gram. Η απόφαση ήταν δική τους, ίσως από υπερβάλλοντα ζήλο, με στόχο το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα και τη μεγαλύτερη, πιθανόν, διάρκεια κάλυψης του προέδρου, αν και ακόμα δεν έχουμε πλήρη εικόνα για όλα αυτά. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η ισχυρότερη δόση δεν εμπεριέχει σχεδόν κανένα ρίσκο για τον ασθενή.
Κοκτέιλ αντισωμάτων ή εμβόλιο; Πού να δοθεί το βάρος;
Είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Τα αντισώματα χορηγούνται σε ανθρώπου που ήδη νοσούν, για να TOUΣ θεραπεύσουν. Ενα εμβόλιο έχει σκοπό να προστατεύσει κάποιον ώστε να μη μολυνθεί και μπορεί να διατεθεί σε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, κάτι που πρακτικά είναι αδύνατον για ένα κοκτέιλ αντισωμάτων. Κατά μίαν έννοια το εμβόλιο θα είναι πιο χρήσιμο, λοιπόν, γιατί θα συμβάλει στο να δημιουργηθεί ισχυρό ανοσιακό τείχος απέναντι στον ιό. Από την άλλη, πάντα θα υπάρχουν άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες και ηλικιωμένοι. Σε αυτές τις περιπτώσεις η αποτελεσματικότητα των εμβολίων είναι χαμηλότερη κι εκεί η δική μα συμβολή θα είναι μεγαλύτερη.
Στα πρακτικά θέματα: πόσες ποσότητες του κοκτέιλ μπορείτε να παραγάγετε;
Η παραγωγή μας αυτή τη στιγμή είναι σχεδόν 100.000 δόσεις μηνιαίως. Δεν είναι αρκετές, το ξέρουμε. Από τον Ιανουάριο, όμως, θα συνεργαζόμαστε με τη φαρμακευτική εταιρεία Roche και πιστεύουμε ότι κάθε μήνα θα μπορούμε να διαθέτουμε 250.000 δόσεις ή και περισσότερες.
Μέχρι τότε, πώς επιλέγονται οι ασθενείς στους οποίους χορηγούνται τα αντισώματά σας;
Εχουμε υπογράψει συμφωνία με την κυβέρνηση των ΗΠΑ για την προμήθεια 300.000 δόσεων μέχρι τα τέλη του 2020. Εκείνοι αποφασίζουν, λοιπόν, για το πού θα χορηγηθούν, όχι εμείς. Η χορήγηση γίνεται δωρεάν και είμαι σίγουρος ότι είναι δίκαιη και στοχευμένη σε oσους ασθενείς την έχουν απόλυτη ανάγκη.
Και οι δύο γονείς σας κατάγονταν από την Καστοριά;
Ναι, ήταν μετανάστες. Πέρασαν τον Ατλαντικό στα χρόνια του Εμφυλίου, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή. Ηταν πάμφτωχοι και, δυστυχώς, δεν είχαν προλάβει καν να τελειώσουν το σχολείο. Ο πατέρας μου, Γιώργος, στην Ελλάδα ήταν γουναράς. Αυτό το επάγγελμα ακολούθησε τα πρώτα χρόνια και στην Αμερική. Αλλά όχι μόνο. Αλλαξε πολλές δουλειές, πάλεψε σκληρά ώστε να μη μας λείψει τίποτα. Ηθελε η αδελφή μου (η οποία είναι αστροφυσικός) κι εγώ να έχουμε την καλύτερη εκπαίδευση και τις ευκαιρίες που εκείνος και η μητέρα μου είχαν στερηθεί λόγω των δύσκολων συγκυριών που είχαν αντιμετωπίσει.
Ποια ήταν η αφετηρία της επιστημονικής διαδρομής σας;
Το 1975, όταν ακόμα ήμουν μαθητής στο γυμνάσιο, ο πατέρας μου ήρθε στο σπίτι με μιά σελίδα από τον «Εθνικό Κήρυκα», την εφημερίδα της ομογένειας. Είχαν δημοσιεύσει ένα εκτενές ρεπορτάζ για τον Ρόι Βάγγελος, τον θρύλο της αμερικανικής φαρμακοβιομηχανίας, που τότε είχε μόλις αναλάβει τη θέση του επικεφαλής ερευνητή της Merck. «Ετσι θα ήθελα να δω κι εσένα μια μέρα», μου είπε. «Με τις γνώσεις και την έρευνά σου να σώζεις ζωές»… Ελπίζω να τον έκανα περήφανο. (Παύση μερικών δευτερολέπτων. Η φωνή του Τζορτζ Γιανκόπουλος τρέμει.) Σας ζητώ συγγνώμη. Πάντα συγκινούμαι όταν μιλώ για τους γονείς μου.
Εχετε πει πως ό,τι έχετε καταφέρει το οφείλετε στην ελληνική σας κληρονομιά, πώς την ορίζετε; Τι είναι για εσάς η Ελλάδα;
Οταν ήμουν πολύ νεότερος, σε ένα ταξίδι μας στην Ελλάδα, είχαμε πάει με τον πατέρα μου για πεζοπορία στους λόφους έξω από την Καστοριά. Καθώς περπατούσαμε σε αυτό το μαγευτικό τοπίο, έβαλε τα κλάματα: «Ποτέ μην ξεχάσεις το αίμα που χύθηκε σ’ αυτή τη γη για να είσαι εσύ εδώ τώρα», μου είπε. Πάντα μου θύμιζε ότι ο τόπος μας έχει βγάλει ήρωες και έχει προσφέρει πάρα πολλά στην ανθρωπότητα. Το ίδιο επαναλαμβάνω με κάθε ευκαιρία κι εγώ στα παιδιά μου: στην Ουρανία- Σοφία, στον Ντάμη-Γιώργο, στον Λουκά-Αχιλλέα και στη Δήμητρα-Αλεξάνδρα.
Συνέντευξη στην Τασούλα Επτακοίλη για την Καθημερινή
