Τριγμούς στα θεμέλια της Νατοϊκής συμμαχίας προκαλεί η απόφαση της Τουρκίας να αποσύρει τις δυνάμεις της από τις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ στη Μεσόγειο, εξαιτίας της συμπεριφοράς της Τουρκίας, με φόντο το επεισόδιο στις αρχές του Ιουνίου 2020, όταν τουρκικές φρεγάτες απείλησαν στη Λιβύη νατοϊκά πλοία, μεταξύ αυτών και την ελληνική φρεγάτα «Σπέτσαι» προκαλώντας την «έκρηξη» του Εμανουέλ Μακρόν. Ο Γάλλος πρόεδρος είχε μιλήσει για ένα «εγκεφαλικό νεκρό» ΝΑΤΟ.
«Οι στρατιωτικές αρχές του ΝΑΤΟ έχουν υποβάλλει την έκθεσή τους για το περιστατικό μεταξύ τουρκικού πλοίου και γαλλικού πλοίου στην Ανατολική Μεσόγειο τον περασμένο μήνα. Πρόκειται για διαβαθμισμένη έκθεση και θα συζητηθεί μεταξύ των συμμάχων στη στρατιωτική επιτροπή του ΝΑΤΟ το προσεχές διάστημα», δήλωσε αξιωματούχος της βορειοατλαντικής συμμαχίας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Πρόσθεσε ότι «η συμμετοχή σε όλες τις αποστολές και επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ είναι εθνική απόφαση, γι’ αυτό σας παραπέμπουμε στις εθνικές αρχές». Τον περασμένο μήνα, Γάλλος αξιωματούχος είχε δηλώσει πριν από τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ σε επίπεδο Υπουργών Άμυνας ότι «δεν πρέπει να στρουθοκαμηλίζουμε και δεν μπορούμε να προσποιούμαστε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα Τουρκίας στο ΝΑΤΟ».
Να σημειωθεί ότι η μόνιμη αντιπρόσωπος της Γαλλίας στον Οργανισμό του Βορειοατλαντικού Συμφώνου (NATO) Muriel Domenach απέστειλε την Τρίτη 30 Ιουνίου 2020 επιστολή στον γενικό γραμματέα της Συμμαχίας, Γενς Στόλτενμπεργκ, με την οποία ανακοινώσει την αποχώρηση της χώρας της από την ναυτική επιχείρηση Sea Guardian στη Μεσόγειο, όπως αποκαλύπτει ο ιστότοπος της γαλλικής εφημερίδας L’ Opinion. Εμφανώς δυσαρεστημένο από την στάση του NATO στο ζήτημα της Λιβύης, όπως σημειώνει η εφημερίδα, το Παρίσι αποχωρεί από την επιχείρηση, μετά και το επεισόδιο της 10ης Ιουνίου, κατά το οποίο τουρκική φρεγάτα Oruçreis στόχευσε και πραγματοποίησε επιθετικούς ελιγμούς ενάντια στη γαλλική φρεγάτα Courbet, στα ανοικτά της Λιβύης.
Επί της ουσίας η συγκεκριμένη κίνηση μπορεί να δίνει αρχικά την εικόνα «υπαναχώρησης» προς την Τουρκία αλλά θέτει νέα σημαντικά προβλήματα στους κόλπους της Βορειοατλαντικής συμμαχίας, ενώ ταυτόχρονα δείχνει πως οι σχέσεις Τουρκίας – Γαλλίας επιδεινώνονται ραγδαία λόγω Λιβύης. Μετά τις έντονες διαμαρτυρίες της Γαλλίδας υπουργού Ενόπλων Δυνάμεων Florence Parly, το NATO είχε αποφασίσει, στις 18 Ιουνίου, να ανοίξει έρευνα για το ζήτημα. Η Γαλλία κρίνει ότι «η συγκεκριμένη έρευνα δεν επέτρεψε να κριθούν ορθά τα όσα συνέβησαν», εκτιμώντας ότι η Συμμαχία προσπαθεί να δράσει υπερβολικά κατευναστικά έναντι της Τουρκίας. Έτσι, η γαλλική κυβέρνηση «διακόπτει τη συμμετοχή των αεροναυτικών της δυνάμεων στην επιχείρηση Sea Guardian». Η επιχείρηση, η οποία έχει ξεκινήσει από το 2016, αφορά τη ναυτική ασφάλεια στη Μεσόγειο και έχει αντιτρομοκρατικά χαρακτηριστικά.
Το Παρίσι αναμένει από το NATO, με βάση την επιστολή, «ξεκάθαρες απαντήσεις σχετικά με τους κανόνες εμπλοκής στη θάλασσα και τις μορφές συνεργασίας της επιχείρησης Sea Guardian με την επιχείρηση Ειρήνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Η τελευταία, η οποία διεξάγεται από τις 31 Μαρτίου, αφορά την τήρηση του διεθνούς εμπάργκο όπλων στα δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα του εμφυλίου πολέμου στη Λιβύη. Σύμφωνα με τον γαλλικό Τύπο η συγκεκριμένη κίνηση δεν αποτελεί «κούφια» απειλή αλλά μία «μελετημένη κίνηση από τη γαλλική πλευρά που στόχο έχει να βγάλει από την ιδιότυπη ουδετερότητα το ΝΑΤO και τον κ. Στόλτενμπεργκ να ασκήσει παράλληλα πιέσεις στα υπόλοιπα μέλη της συμμαχίας προκειμένου να αντιδράσουν συνολικά στην «τουρκική προκλητικότητα στην Λιβύη».
Η απόφαση των γαλλικών αρχών εκτιμάται από την γαλλική εφημερίδα ότι αποτελεί μια κλιμάκωση της αντιπαράθεσης Γαλλίας και Τουρκίας, συμμάχων κατά τα άλλα στο πλαίσιο της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, αλλά και δείγμα «απομόνωσης» του Παρισιού, καθώς οι ΗΠΑ εμφανίζονται, πάντα με βάση την ανάλυση της L’ Opinion, να προσπαθούν να κατευνάσουν την Τουρκία στο πλαίσιο των συμμαχικών σχέσεων, εκτιμώντας την άνοδο της ρωσικής επιρροής στη Λιβύη ως μεγαλύτερο κίνδυνο της αντίστοιχης τουρκικής. Υπενθυμίζεται ότι τη Δευτέρα, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, στο πλαίσιο της συνάντησής του με την καγκελάριο της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ, εκφράστηκε με οργή κατά της Τουρκίας, κάνοντας λόγο για «ιστορικές και εγκληματικές ευθύνες» της Άγκυρας, η οποία «υποδύεται ότι είναι ακόμη μέλος του NATO», όπως είπε.
Η αντίδραση της Άγκυρας
Όπως αναφέρει το Reuters, ο Τούρκος πρέσβης στο Παρίσι υποστηρίζει ότι η Γαλλία ενημέρωσε το ΝΑΤΟ ότι σταματά την εμπλοκή του στις ναυτικές επιχειρήσεις στη Μεσόγειο, ύστερα από το περιστατικό μεταξύ γαλλικών και τουρκικών πλοίων. Υποστήριξε δε ότι η Γαλλία ζήτησε τη διενέργεια έρευνας από το ΝΑΤΟ για το επίμαχο περιστατικό, ωστόσο το αποτέλεσμα της δεν ευθυγραμμιζόταν με τους γαλλικούς ισχυρισμούς. «Φαίνεται ότι οι ειδικοί του ΝΑΤΟ δεν έφθασαν στο ίδιο συμπέρασμα (σ.σ. με τη Γαλλία). Έχω την ενημέρωση ότι το πολεμικό πλοίο Courbet αποσύρεται από τις νατοϊκές ασκήσεις» δήλωσε ο Ισμαήλ Χακί Μούσα, μιλώντας στη γαλλική Γερουσία.
Ο τούρκος πρεσβευτής υποστήριξε, μάλιστα, ότι η πολιτική της Γαλλίας για τη Λιβύη είναι «προκατειλημμένη», καθώς κάνει τα στραβά μάτια σε παραβιάσεις του εμπάργκο όπλων από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Αίγυπτο προς όφελος του ισχυρού άνδρα της ανατολικής Λιβύης, του στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ. «Το εμπάργκο παραβιάζεται καθημερινά από τα αιγυπτιακά σύνορα (…) και κάθε μέρα υπάρχουν πτήσεις από τα ΗΑΕ στην Λιβύη. Γιατί δεν γίνονται ερωτήσεις», δήλωσε ο Ισμαήλ Χακί Μουσά σε ακροαματική διαδικασία ενώπιον Γάλλων γερουσιαστών. «Πιστεύουμε ότι λειτουργούν επιλεκτικά, κάτι το οποίο ενισχύει την υποστήριξη του κ. Χάφταρ στα ανατολικά», πρόσθεσε.
Το επίμαχο περιστατικό
Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 17 Ιουνίου του 2020, το γαλλικό Πολεμικό Ναυτικό υποστήριξε ότι γαλλική φρεγάτα αποτέλεσε στόχο ενός «εξαιρετικά επιθετικού» ελιγμού από τουρκικά πλοία στη Μεσόγειο. Σύμφωνα με το Παρίσι, τα τουρκικά πολεμικά πλοία, τα οποία συνόδευαν ένα φορτηγό πλοίο με πιθανή κατεύθυνση τη Λιβύη, φώτισαν το γαλλικό πλοίο «τρεις φορές με το ραντάρ καθοδήγησης πυρών».
Από την πλευρά της, η Τουρκία διέψευσε τους γαλλικούς ισχυρισμούς, επισημαίνοντας ότι τα τουρκικά πλοία χρησιμοποίησαν την κάμερα, η οποία είναι ενσωματωμένη στο ραντάρ τους, για να «παρακολουθήσουν το γαλλικό πλοίο που πραγματοποιούσε έναν επικίνδυνο ελιγμό σε πολύ μικρή απόσταση».
«Οι στρατιωτικές αρχές του ΝΑΤΟ θα ερευνήσουν για να διασαφηνίσουν την κατάσταση και να ρίξουν φως στο περιστατικό» είχε ανακοινώσει, μετά το περιστατικό, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ.
Δένδιας
Την κοινή πεποίθηση πως η Τουρκία έχει ιστορικές ευθύνες γι’ αυτό που συμβαίνει σήμερα στη Λιβύη και πως η αυριανή πραγματικότητα στη Λιβύη προϋποθέτει την απομάκρυνση όλων των ξένων δυνάμεων, εξέφρασαν μετά τη συνάντησή τους στο Τομπρούκ, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας και ο πρόεδρος της λιβυκής Βουλής των Αντιπροσώπων και τακτικός συνομιλητής της Ελλάδας, Ακίλα Σάλεχ. «Συμφωνήσαμε ότι η Τουρκία έχει ιστορικές ευθύνες για αυτό που συμβαίνει σήμερα στη Λιβύη, όπως πολύ σωστά είπε χθες ο Πρόεδρος Μακρόν. Η μεταφορά μισθοφόρων από τη Συρία και η παραβίαση του εμπάργκο όπλων είναι στοιχεία τα οποία βαρύνουν την τουρκική στάση. Δημιουργούν, όπως είπα και πριν, ιστορικές ευθύνες», δήλωσε χαρακτηριστικά μετά τη συνάντηση ο κ. Δένδιας.
Επίσης, όπως αναφέρει ο κ. Δένδιας, συμφώνησε με τον Ακίλα Σάλεχ ότι η αυριανή πραγματικότητα στη Λιβύη προϋποθέτει την απομάκρυνση όλων των ξένων δυνάμεων. Αυτό είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ειρήνη και τη σταθερότητα, υπογράμμισε ο υπουργός Εξωτερικών. Στην κατεύθυνση αυτή, ο κ. Δένδιας διαμήνυσε πως η Ελλάδα βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση με τη συμμετοχή της στην επιχείρηση «Ειρήνη» στη θάλασσα και είναι έτοιμη να βοηθήσει ακόμη περισσότερο. Εξίσου, συμφώνησαν στον τρόπο με τον οποίο μπορεί να αντιμετωπισθεί η λιβυκή κρίση, που προϋποθέτει τη Διαδικασία του Βερολίνου και επίσης την πολύ ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία του Αιγύπτιου Προέδρου Σίσι.
Ακόμα συζήτησαν, όπως σημειώνει ο κ. Δένδιας, «για τον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης, στο πλαίσιο, βεβαίως, όχι της αυθαιρεσίας που συνιστά το φερόμενο ως μνημόνιο Σαρατζ-Τουρκίας, αλλά στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου, σε συνέχιση των συνομιλιών μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης το 2010. «Και, βεβαίως, είχα τη χαρά να ανακοινώσω στον Πρόεδρο του Λιβυκού Κοινοβουλίου την απόφαση του Κώστα Τασούλα, του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων, για την επαναλειτουργία της Επιτροπής Φιλίας Ελλάδος-Λιβύης στο Ελληνικό Κοινοβούλιο», επισήμανε ο υπουργός Εξωτερικών.
Ξεκινώντας τη δήλωσή του, ο κ. Δένδιας εξέφρασε τη χαρά του για την επίσκεψή του στη Λιβύη και τη συνάντησή του με τον «Πρόεδρο του μόνου εκλεγμένου θεσμού στη λιβυκή πραγματικότητα, του Λιβυκού Κοινοβουλίου, τον Ακίλα Σάλεχ, ήδη επισκέπτη μας στην Ελλάδα». Περαιτέρω οι κ.κ. Δένδιας και Ακίλα συζήτησαν για το μέλλον των σχέσεων της Ελλάδας με τη Λιβύη και συνεννοήθηκαν για τη δυνατότητα να λειτουργήσει ελληνικό προξενείο στη Βεγγάζη, το οποίο να διευκολύνει τις εμπορικές συναλλαγές. Η Λιβύη επιθυμεί να αντικαταστήσει τα τουρκικά προϊόντα με άλλα, ευρωπαϊκής και μάλιστα ελληνικής προέλευσης, επισήμανε ο κ. Δένδιας.
