Αναβίωσε και φέτος για το 2020 το έθιμο του Αϊ Γιαννιού στο χωριό Μελάς. Ένα έθιμο που καταγράψαμε αλλά δημοσιεύουμε λίγες μέρες μετά, πιστεύοντας πως σημασία έχει τελικά να καταγραφεί και να δοθεί η ευκαιρία να επικοινωνηθεί και σε άλλο κόσμο πέρα από τους συμμετέχοντες. Είναι καλό να μαθαίνουμε τα ήθη και έθιμα του κάθε τόπου σε όποια γωνιά και να διαδραματίζονται. Το συγκεκριμένο έθιμο είχε καταγραφεί παλιότερα σε άρθρο εφημερίδας της εποχής πριν 35 χρόνια περίπου. Η συγκεκριμένη σελίδα βρίσκεται στην αίθουσα που αναβιώνει το έθιμο στον ένα από τους τρεις μαχαλάδες, μαζί με παλιές φωτογραφίες του τότε.
«Αη – Γιάννης στον Μελά
Την ημέρα τ΄Αη –Γιαννιού, στον Μελά, αναβίωσε για μια ακόμη χρονιά ένα παλιό τοπικό έθιμο . Ο Μελάς την ημέρα αυτήν είναι «χωρισμένος» σε τρεις γειτονιές . Κάθε γειτονιά έχει την δική της εικόνα του Αγίου, που αλλάζει σπίτι κάθε χρόνο, με την οικοδομική σειρά της γειτονιάς. Μετά τον Αγιασμό των Θεοφανείων, εκπρόσωπος του σπιτιού που έχει κάθε εικόνα, περνάει από τα σπίτια της γειτονιάς και καλεί μ΄ ένα μπουκάλι τσίπουρο τους γείτονες, που λίγο αργότερα έρχονται στο σπίτι του κι εύχονται στον κάτοχο και συντρώγουν. Το ίδιο επαναλαμβάνεται και την ημέρα του Αη-Γιαννιού, με την διαφορά ότι κάθε οικογένεια φέρνει και το δικό της φαγητό (πογάτσα: είδος ψωμιού. Κοτόπουλο με πιλάφι και κρασί) που σερβίρεται μετά το γεύμα του σπιτιού. Μετά το γεύμα γίνεται περιφορά της εικόνας στους παρευρισκομένους και δωρίζουν χρήματα. Στην συνέχεια ο κάτοχος παραδίδει την εικόνα στο επόμενο σπίτι, που θα την έχει για έναν ολόκληρο χρόνο κι οι νέοι κάτοχοι φέρνουν στη συγκέντρωση κρασί, κάστανα και καρύδια. Τέλος με τη συνοδεία λαϊκών οργάνων, όλοι χορεύουν και τραγουδούν κι επισκέπτονται του Γιάννηδες, που στον Μελά δεν είναι και λίγοι…»
Το έθιμο αυτό δεν ξέρει κανείς από τους κατοίκους πότε ξεκίνησε, το μόνο πλέον που τα τελευταία χρόνια μαθαίνουμε είναι ότι υπήρχαν τρία ορφανά παιδιά, που το καθένα από αυτά «δόθηκε» σε ένα μαχαλά ξεχωριστά ώστε να μπορεί η ανάλογη οικογένεια να το φροντίζει. Εκείνες τις μέρες τα παιδιά αυτά πήγαιναν στο επόμενο σπίτι με την σειρά, στο μαχαλά στον οποίο ανήκε το καθένα. Παλιότερα το έθιμο αναβίωνε στα σπίτια, ενώ πλέον τελείται σε δημόσιες αίθουσες ώστε να φιλοξενείται περισσότερος κόσμος. Εκείνη την ημέρα μεταφέρεται από το σπίτι που βρίσκεται η εικόνα όλο τον χρόνο η εικόνα του Αϊ Γιάννη, στην αίθουσα του κάθε μαχαλά, για να την προσκυνήσει ο κόσμος που έρχεται.
Φέτος το έθιμο που καταγράψαμε ήταν από τον ένα μαχαλά στον οποίο την εικόνα, είχε όλο τον χρόνο το σπίτι του Κ. Κωνσταντίνου Λίτσα. Ξεχώρισαν οι καλεσμένοι, τα άτομα που είχαν την τιμή να έρθουν από την Κρήτη μαζί με κρητική λύρα. Επίσης την Δεύτερη μέρα παραβρέθηκαν ο Βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Κ. Τζηκαλάγιας,ο πρώην Δήμαρχος Νεστορίου κ. Πασχάλης Γκέτσιος και ο απόστρατος στρατηγός Γρηγόριος Γρηγοριάδη. Οι οποίοι διασκέδασαν και τραγούδησαν με την Κρητική λίρα. Έχουμε καταγράψει το έθιμο με βίντεο και φωτογραφικό υλικό, στο οποίο αναφέρουμε τα γεγονότα με την χρονική σειρά που γίνονται.
Ο Νοικοκύρης που είχε τον Αϊ Γιάννη και η εικόνα του Αϊ Γιάννη:
Αυτές οι φωτογραφίες είναι από το κάλεσμα σε σπίτι από τον νοικοκύρη που έχει τον Αϊ Γιάννη φέτος με συνοδεία από Κρητική λύρα:
Το επόμενο σπίτι που παίρνει την εικόνα περιμένει κόσμο να κεράσει. Στο βίντεο ακούγονται κάλαντα που αυτές τις μέρες που πάμε σε κάθε Αϊ Γιάννη λέμε:
O Αϊ Γιάννης ας μας βοηθάει και ας προσέχει όλους μας…
Δήμητρας Τσακάλου
