Το εξαιρετικά επίκαιρο θέμα της οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών στη Μεσόγειο μέσα από το πρίσμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων βρέθηκε στο επίκεντρο εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεταννία» στην Αθήνα. Δύο πρώην υπουργοί Εξωτερικών, η Ντόρα Μπακογιάννη και ο Ευάγγελος Βενιζέλος, και δύο επιφανείς διπλωμάτες, ο εξαιρετικά έμπειρος στις οριοθετήσεις θαλάσσιων ζωνών πρέσβης επί τιμή Γιώργος Σαββαΐδης και ο ιδιαίτερα έμπειρος στα ελληνοτουρκικά πρέσβης επί τιμή Παύλος Αποστολίδης, πήραν μέρος σε μια συζήτηση με συντονιστή τον δημοσιογράφο και διευθυντή της εφημερίδας «Καθημερινή» Αλέξη Παπαχελά, μέσα σε μια εντυπωσιακά κατάμεστη αίθουσα.
Παίρνοντας τον λόγο, ο κ. Σαββαΐδης σημείωσε ότι η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας είναι γενικώς θετικό για τις ελληνικές θέσεις αλλά προβληματικά ασαφές ως προς τις οριοθετήσεις υφαλοκρηπίδας. Ο κ. Σαββαΐδης είχε αναλάβει στο παρελθόν, από το 2006 και μετά, τις διαπραγματεύσεις με Αίγυπτο και Λιβύη για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών. Εν έτει 2019, εκείνος ξεκαθαρίζει ότι δεν αναμένεται στο κοντινό μέλλον κάποιο αποτέλεσμα ως προς τις οριοθετήσεις στο κοντινό μέλλον με τη Λιβύη και την Αίγυπτο για λόγους που έχουν να κάνουν κυρίως με τις πολιτικές συνθήκες στις εν λόγω χώρες, αλλά και με τεχνικής φύσεως ζητήματα.
Συνεχίζοντας, ο πρέσβης επί τιμή Παύλος Αποστολίδης αναγνώρισε ότι είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί μια συμφωνία με την Τουρκία στο Αιγαίο λόγω της γεωγραφικής σύνθεσης της περιοχής, της εγγύτητας δηλαδή των πολλών ελληνικών νησιών με τις τουρκικές ακτές. Ο ίδιος παρατήρησε, ωστόσο, ότι χωρίς καλά καλά να το καταλάβουμε οι διάφορες μας με την Τουρκία έχουν περάσει στην περιοχή της Μεσογείου… μέσω Κύπρου.
«Η συμφωνία οριοθέτησης ζωνών με τη Λιβύη», αν και ανυπόστατη, σύμφωνα με την ελληνική πλευρά, δημιουργεί «προηγούμενο», όπως ανέφερε ο κ. Αποστολίδης, ο οποίος δεν αποκλείει το ενδεχόμενο περαιτέρω ανάφλεξης. «Οι διάφορες γύρω από τις οριοθετήσεις λύνονται ειρηνικά και αυτό πρέπει να επιδιώξουμε. Ο διάλογος και η διαπραγμάτευση είναι αναγκαστική οδός», συνέχισε ο κ. Αποστολίδης, υποστηρίζοντας ότι ο Τσαβούσογλου είναι πιο ήπιος από τον Ερντογάν στο θέμα των οριοθετήσεων.
Μπαίνοντας κατευθείαν στο θέμα, η κυρία Μπακογιάννη υποστήριξε ότι το περιβάλλον είναι περίπλοκο και οι σταθερές στην περιοχή έχουν αλλάξει. Η λογική και η τακτική της του Ελσίνκι, με την οποία η Ελλάδα πορεύτηκε τόσα χρόνια, δεν μπορεί να λειτουργήσει πλέον, όπως σημείωσε η κυρία Μπακογιάννη, προτείνοντας στη θέση της προοπτικής της ευρωπαϊκής ένταξης της Τουρκίας μια ειδική σχέση μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας.
«Βαρύ πλήγμα κάτω από τη μέση η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης», σύμφωνα με την κυρία Μπακογιάννη. Η Αγκυρα εξακολουθεί να έχει ανάγκη την ΕΕ και σε αυτό θα πρέπει να βασιστεί και η ευρωπαϊκή στρατηγική απέναντι στη γείτονα, μια στρατηγική που δεν θα πρέπει όμως να υποπέσει σε επίπεδα «συναλλακτικής διπλωματίας», όπως προειδοποιεί η πρώην ΥΠΕΞ, σύμφωνα με την οποία η στρατηγική της ελληνικής πλευράς θα πρέπει να αναπροσαρμοστεί στα νέα δεδομένα.
Η κυρία Μπακογιάννη θεωρεί ότι η Ελλάδα πρέπει να «τρέξει» τις οριοθετήσεις με την Αλβανία, την Αίγυπτο και την Ιταλία (για ΑΟΖ), κάνοντας μάλιστα ειδική μνεία στην Αλβανία υπό το πρίσμα και των τελευταίων ευρωπαϊκών εξελίξεων. Με την Αίγυπτο, η κυρία Μπακογιάννη προκρίνει ακόμη και μια μερική οριοθέτηση. Αν και επί δεκαετίες υπήρξε ολιγωρία από όλες τις πλευρές ως προς τις διερευνητικές συνομιλίες, ο μακροχρόνιος στόχος μας θα πρέπει να είναι η υπογραφή ενός συνυποσχετικού με την Τουρκία για την προσφυγή στη Χάγη, ένα σενάριο που δεν είναι αδύνατο όπως υποστηρίζει η κυρία Μπακογιάννη ειδικά εάν προσεγγιστεί υπό το πρίσμα της προοπτικής μιας ειδικής σχέσης μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ. «Δεν είναι εύκολο ένα συνυποσχετικό ούτε μπορεί να συμβεί από τη μια στιγμή στην άλλη», σημειώνει ο κυρία Μπακογιάννη παίρνοντας εμφατικά θέση ενάντια στη στρατικοποίηση της έντασης με την Τουρκία.
«Είμαστε έτοιμοι να προσέλθουμε στο τραπέζι του διαλόγου, αλλά δεν πρόκειται να αποδεχτούμε την επιβολή απόψεων κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου. Ποτέ δεν θα διαπραγματευτούμε την εθνική μας κυριαρχία, αυτήν θα την υπερασπιστούμε με κάθε τρόπο», κατέληξε η κυρία Μπακογιάννη.
Παίρνοντας τον λόγο, ο κ. Βενιζέλος υποστήριξε ότι πρέπει να επανεξετάσουμε όλες τις παραδοχές και τις αδράνειες του παρελθόντος με όρους εθνικής στρατηγικής. Η μετάθεση στο μέλλον των μεγάλων αποφάσεων δεν προσφέρει αποτελέσματα στην ελληνική πλευρά, ούτε ευνοεί τις ελληνικές θέσεις, όπως έχει φανεί από τις μέχρι τώρα εξελίξεις, σύμφωνα με τον κ. Βενιζέλο.
Το ευρωπαϊκό δέλεαρ πλέον δεν είναι ανύπαρκτο αλλά σίγουρα είναι πολύ αχνό για την Τουρκία. «Οι δίαυλοι με την Τουρκία πρέπει να είναι πάντοτε ανοιχτοί… Αν και η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει έντονη παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο… έχει συνηθίσει να τοποθετεί τις ελληνικές θέσεις στο Αιγαίο», σημείωσε ο κ. Βενιζέλος σύμφωνα με τον οποίο, το ενδιαφέρον έχει πλέον μετατοπιστεί στη Μεσόγειο. Η Τουρκία εμφανίζεται γενναιόδωρη απέναντι σε Λιβύη και Αίγυπτο, σε βάρος των ελληνικών συμφερόντων, κλείνοντας έτσι το μάτι σε κάποιους από τους γείτονες με στόχο να αδειάσουν την Ελλάδα, όπως προειδοποιεί ο κ. Βενιζέλος, ο οποίος, ωστόσο, προκρίνει μια πλήρη και όχι μερική οριοθέτηση μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, καθώς μια μερική οριοθέτηση θα άφηνε ανεπίλυτη την εκκρεμότητα του Καστελόριζου.
«Πρέπει να αποσαφηνιστεί η εθνική γραμμή… η αυτονόητη διπλωματική πρωτοβουλία που θα πρέπει να λάβει η Ελλάδα είναι η διατύπωση επίσημης πρότασης για την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών με την Τουρκία για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο», καταλήγει ο κ. Βενιζέλος υπογραμμίζοντας ότι, σε περίπτωση αποτυχίας των διερευνητικών, οι δυο χώρες θα πρέπει να πάνε στη Χάγη.
Η Ντόρα Μπακογιάννη θα έβλεπε, παράλληλα, θετικά και την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια με την Αλβανία. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος εμφανίζεται ωστόσο να διαφωνεί με μια τέτοια επιλογή μερικής επέκτασης των χωρικών μας υδάτων.
