“Όταν προ δύο ετών ωμίλησα προς τους ομοεθνείς μου εις την πλατείαν, είπα προς αυτούς, ότι ο δρόμος ο οποίος ακολουθεί η κυβέρνηση μας, θα μας φέρει εις κρημνόν και παντελή αφανισμόν. Είναι δε δυνατόν, έθνος το οποίον δεν κυβερνάται με ελευθερίαν, δικαιοσύνην και ισότητα να προοδεύσει; Οι ομοεθνείς μου τότε με αποκάλεσαν «γκιαούρ», αλλά η πρόρησις μου ως ήτο επόμενον επαλήθευσεν…”.
Τα παραπάνω λόγια ειπώθηκαν πριν εκατό και πλέον χρόνια από Τούρκο αξιωματούχο την ημέρα της απελευθέρωσης της Καστοριάς και φαίνονται να είναι επίκαιρα όσο ποτέ άλλοτε, λαμβάνοντας υπόψη την μέχρι τώρα συμπεριφορά του Ερντογάν και της κυβέρνησής του. Επειδή με όλους αυτούς τους ακροβατισμούς που κάνει η Τουρκία, οι οποίοι όπως φαίνεται θα συνεχιστούν ακόμη με ποιο επικίνδυνες και προκλητικές ενέργειες, είναι νομοτελειακό να υποπέσει σε ολίσθημα, που μπορεί να έχει σε βάθος χρόνου αρνητικές, παρά θετικές συνέπειες, κυρίως για την ίδια παρά για τους γείτονες της, όπως συνέβη και παλαιότερα.
Η ακόλουθη λοιπόν ομιλία που εκφωνήθηκε την 11Η Νοεμβρίου 2019 στην Ιερά Μητρόπολη Καστοριάς και αναφέρεται σε μερικά μόνο γεγονότα του Μακεδονικού Αγώνα και των βαλκανικών πολέμων, είναι χαρακτηριστική και προσφέρεται για συνειρμούς και συγκρίσεις του τότε με το τώρα. Μέσα από την εξιστόρηση αυτών των γεγονότων μπορεί κανείς να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα και να φαντασθεί που μπορεί να οδηγήσει η αλαζονεία ο αυταρχισμός και η παράνομη διεκδίκηση παράλογων απαιτήσεων. Εμείς τότε ως λαός και έθνος αφυπνιστήκαμε και δημιουργήσαμε κράτος και χώρα από το ΜΗΔΕΝ. Τώρα είναι ίσως μια ευκαιρία να ΞΑΝΑΦΥΠΝΙΣΤΟΥΜΕ και να κατανοήσουμε ότι η ΠΟΛΙΤΙΚΗ του ΚΑΡΟΤΟΥ και του ΜΑΣΤΙΓΙΟΥ δεν έχει ακόμη ξεπερασθεί. Βάρβαρους και βάνδαλους δεν έχουμε μόνο στο εσωτερικό αλλά και το εξωτερικό.
Ομιλία πανηγυρικού 11ης Νοε. 2019 στην Μητρόπολη Καστοριάς, για τα 107α Ελευθέρια της Καστοριάς.
Χρόνια πολλά, ευλογημένα και βοήθειά μας ο Άγιος Μηνάς.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Δήμο Καστοριάς και τους συνεργάτες του με την τιμή που μου έκαναν να εκφωνήσω τον πανηγυρικό της ημέρας της απελευθέρωσης της ιδιαίτερης πατρίδας μας της Καστοριάς.
Μιας Καστοριάς με αρχαία, βυζαντινή, μεταβυζαντινή, και πλούσια πατριωτική, πολιτισμική και ευεργεσιών ιστορία, χάριν της προσοδοφόρας απασχόλησης της βιοτεχνίας της Γούνας.(π.χ. Μανωλάκης, Χριστόδουλος Ζάχος, ο Σύλλογος Καστοριέων ΟΜΟΝΟΙΑ Ν.Υ. και πολλοί άλλοι ευεργέτες που δεν είναι της παρούσης ν’ αναφερθούμε.)
Όσο για την βυζαντινή της ιστορία διαβάζουμε σε μια έρευνα του συμπολίτη μας Νίκου Δόικου τα λόγια ενός Ελβετού βυζαντινολόγου που είπε: “Αν ποτέ η βυζαντινή παράδοση χαθεί, η πόλη της Καστοριάς είναι αρκετή για να γίνει ανάκτησή της”
Η ΙΣΤΟΡΙΑ των απελευθερωτικών αγώνων και τα διδάγματά της είναι άκρως σημαντικά και απαραίτητα, αλλά και η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ , δηλαδή αυτό που συμβαίνει τώρα έχει τη σημασία του.
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω κάπως διαφορετικά αναφερόμενος σε γνωστούς αλλά και άγνωστους ήρωες και αγωνιστές του Μακεδονικού αγώνα, της απελευθέρωσης της Μακεδονίας μας και όχι μόνο.
Γερμανός Καραβαγγέλης, Παύλος Μελάς, Ιων Δραγούμης, ο βλαχόφωνος Αναστάσιος Πηχιών, ο σλαβόφωνος Καπετάν Κώτας Αδελφοί Εμμανουήλ, ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ( με το επώνυμο Μπατρίνος, όπως υπέγραψε στην διαθήκη του ο Εμμανουήλ), ο νεομάρτυρας Ναούμ Νούλτσος που μαζί με τον αδελφό του και τον γαμπρό του το 1696 μαρτύρησαν με βάρβαρο τρόπο και πολλοί άλλοι ανώνυμοι πατριώτες από όλον τον ελληνισμό.
Σε ένα έγγραφο του Συλλόγου απογόνων Μακεδονομάχων ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ τα ονόματα ΙΕΡΟΛΟΧΙΤΩΝ που ήρθαν από την Ν.Υ. το Παρίσι και την Αθήνα. Τέσσερις απ’ αυτούς έπεσαν στα πεδία των μαχών στο ΜΠΙΖΑΝΙ υπέρ πίστεων και πατρίδος.
Μνημονεύουμε τα ονόματα τους ως ελάχιστον φόρο τιμής:
ΑΠΟ ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ
ΑΙΒΑΖΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ
ΑΛΒΑΝΟΣ ΑΧΙΛΛΕΑΣ
ΓΚΟΥΝΤΟΥΛΙΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΔΟΥΚΗΣ ΧΡΥΣΟΣ
ΔΕΜΕΡΤΖΙΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΜΠΑΙΡΑΚΤΑΡΗΣ ΧΡΥΣΟΣ
ΜΠΑΛΛΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
ΜΠΑΚΑΡΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ
ΜΠΟΥΖΙΩΤΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ
ΝΤΕΛΗΝΑΝΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΕΦΟΝΕΥΘΗ
ΠΑΠΑΜΑΝΤΖΑΡΗΣ ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΕΦΟΝΕΥΘΗ
ΠΑΠΑΔΙΣΚΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΕΦΟΝΕΥΘΗ
ΡΟΥΣΟΥΛΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ
ΠΑΠΠΑΣ ΜΕΝΕΛΑΟΣ
ΠΑΠΑΓΕΛΙΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
ΖΗΛΑΣ ΑΝΔΡΕΑΣ
ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
ΑΠΟ ΠΑΡΙΣΙ
ΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ ΝΑΟΥΜ
ΡΟΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΤΣΙΩΝΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
ΤΣΙΦΝΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΤΣΙΦΝΑΣ ΖΗΣΗΣ
ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΓΚΑΛΙΣΤΙΝΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ
ΣΚΑΠΕΡΔΑΣ ΣΤΑΥΡΟΣ
ΤΣΙΑΝΤΑΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
Η νεότερη ιστορία της πατρίδας μας έχει 3 βασικούς ιστορικούς σταθμούς:
Πρώτος: επανάσταση του 1821.
Δεύτερος: Μακεδονικός Αγώνας (Πρώιμος και Ένοπλος).
Τρίτος: Βαλκανικοί απελευθερωτικοί πόλεμοι 1912-1913.
Στους πολέμους αυτούς δεν έλειψαν και οι προαναφερθέντες Μπιζανομάχοι Καστοριανοί που επαναπατρίσθηκαν από το εξωτερικό προκειμένου να αγωνισθούν για την απελευθέρωση της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ μας.
Εάν δεν υπήρχε ο μεσαίος ιστορικός σταθμός, δηλαδή ο Μακεδονικός Αγώνας, με τις δύο του μορφές Πρώιμος και Ένοπλος σήμερα δεν γνωρίζω εάν θα κάναμε αυτή εδώ την ομιλία και την Δοξολογία.
Φυσικά σε όλον αυτά τα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς δεν μπορούσε να μην ήταν παρούσα η εκκλησία και ο κλήρος.
Οι μητροπολίτες της Καστοριάς κατείχαν πάντοτε πρωταρχικό ρόλο στην προστασία των υπόδουλων Ελλήνων, (όπως μαρτυρείται από σχετικά έγγραφα του Κώδικα της Μητρόπολης και άλλες ενθυμίσεις και γράμματα), όπως ο πλέον δραστήριος Μητροπολίτης Σωφρόνιος που συνυπέγραψε την έκκληση για βοήθεια στον βασιλιά Φίλιππο της Ισπανίας την εποχή της Ναυμαχίας στη Ναύπακτο.
Ο Μητροπολίτης Ευθύμιος ήταν αυτός που συνάσπισε τους καστοριανούς μετά τις επιδρομές του 1756, ενώ ανάλογες ενέργειες έκανε και ο Νεόφυτος.
Αλλά και απλοί κληρικοί και μοναχοί(που αργότερα ανακηρύχτηκαν ΑΓΙΟΙ) μαρτύρησαν ή βοήθησαν τον αγώνα μέσα από κηρύγματα και ίδρυση σχολείων.
Πιο γνωστοί ο μοναχός Διονύσιος από την Κορησό, ο κληρικός Ιάκωβος που μαρτύρησε, ο μοναχός Νικάνορας και φυσικά ο κοσμοκαλόγερος Κοσμάς Αιτωλός, που πέρασε από την Καστοριά τρεις φορές.(Η παράδοση λέει ότι κήρυξε δίπλα στον Άγιο Ανδρέα στην ιστορική πλατεια Α/φων Εμμανουήλ στο Ντολτό)
Ακόμη, τους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας λειτούργησαν ελληνικά κρυφά σχολειά στην Καστοριά και η πρώτη οργανωμένη Εκκλησιαστική Σχολή ιδρύθηκε στα παλιά κελιά της Παναγίας Μουζεβίκη.(Αγιος Μηνας)
Όλα τα παραπάνω αναιρούν με τον πιο απερίφραστο τρόπο τους ισχυρισμούς όσων ομιλούν περί μη ύπαρξης κρυφών σχολείων και υποτίμησης της συμμετοχής του κλήρου στον αγώνα.
Ας έρθουμε τώρα να δούμε αποσπασματικά το χρονικό της Απελευθέρωσης έτσι όπως παρουσιάζεται στην γλώσσα των εφημερίδων εκείνης της εποχής.
Δυστυχώς δεν υπάρχουν φωτογραφίες από την ημέρα της απελευθέρωσης της Καστοριάς, τουλάχιστον μέχρι σήμερα.
Η Καστοριά όπως και η Θεσσαλονίκη αλλά και άλλες πόλεις της Μακεδονίας παραδόθηκαν χωρίς την ανταλλαγή ούτε ενός πυροβολισμού. Αυτό ήταν λογικό αφού έξω από την Θεσσαλονίκη προηγήθηκε η φονικότατη μάχη των Γιαννιτσών και στην Καστοριά προηγήθηκε η αιματοχυσία του Μαυροχωρίου.
Ας δούμε λοιπόν πως περιγράφουν οι εφημερίδες της εποχής μετά την απελευθέρωση το χρονικό της 11ης Νοε. Γιορτή του Αγίου Μηνά.
Ο λαός της Καστοριάς στα πρόθυρα της πόλης:
Σύσσωμος ο ελληνικός λαός της Καστοριάς, όταν έμαθε ότι ο ελληνικός στρατός βρίσκεται έξω από την πόλη τους και ότι σε λίγο θα έμπαινε σε αυτή, ξεσηκώθηκε στο πόδι και τον περίμενε με μεγάλο ενθουσιασμό.
- Στις 10 το πρωί, σύσσωμος ο λαός της πόλης, με επικεφαλής τον μητροπολίτη του, Ιωακείμ Λεπτίδη, που τον περιστοίχιζε ο ιερός κλήρος, ο δήμαρχος της πόλης με το δημοτικό συμβούλιο, διδάσκαλοι, προύχοντες, ο Οθωμανός μουφτής, Ταχήρ εφέντης και ο Ραβίνος των Ισραηλιτών, βγήκαν στα πρόθυρα της πόλης για να υποδεχθούν τον ελληνικό στρατό, που έφερνε και στην πόλη τους την πολυπόθητη λευτεριά.
- Την στιγμή δε που έμπαινε στην πόλη ο υπίλαρχος Άρτης, επικεφαλής τμήματος του ελληνικού στρατού, όλος ο λαός παραληρούσε και ποικιλότροπα εκδήλωνε τον ενθουσιασμό του και την μεγάλη του χαρά, καθότι έβλεπε να πραγματοποιείται ένα εθνικό όνειρο, όχι μόνο της δικής του γενιάς, αλλά και όλων των προηγουμένων που έχουν ζήσει στον τόπο αυτό, αλλά δεν αξιώθηκαν να δουν την πραγματοποίηση του.
- Στον μεγάλο τότε ενθουσιασμό πρόβαλε μια μορφή της Καστοριάς, ο γιατρός, Δημήτρης Φεραίος, ο οποίος βγάζοντας από την τσέπη του μια γραπτή προσφώνηση, που είχε ετοιμάσει, για να προσφωνήσει τον πρώτο απελευθερωτή έλληνα αξιωματικό, δεν μπόρεσε να το κάνει, γιατί μόλις την έβγαλε και ετοιμάστηκε να αρχίσει την ανάγνωση της, κλείστηκε ολότελα το στόμα του από συγκίνηση με τέτοιο τρόπο, που να μην μπορέσει να αρθρώσει ούτε λέξη.
- Ο συμπολίτης του, Κοσμάς Φίλιος, βλέποντας ότι ο γιατρός δεν μπορεί να την διαβάσει, την πήρε από τα χέρια του και άρχισε να την διαβάζει εκείνος για λογαριασμό του.
- Αμέσως μετά την προσφώνηση του γιατρού, ένας μαθητής του δημοτικού σχολείου Καστοριάς, ο Λεωνίδας Τσαμίσης, απήγγειλε στον αξιωματικό Άρτη, τους παρακάτω στίχους:
- «Ζήθι, ζήθι, αήττητε και καλέ μας στρατηγέ και συ δοξασμένε και τιμημένε μας στρατέ.
- Ήρθατε στην τάλαινα μας Καστοριά και μας φέρατε ζωή και λευτεριά»…………………………………..
Σε άλλο φύλλο του τοπικού τύπου διαβάζουμε:
Το πλήθος κατευθύνεται στον μητροπολιτικό ναό.
Τη στιγμή εκείνη όλο το πλήθος που βρέθηκε στην υποδοχή του ελληνικού στρατού και παραληρούσε από άκρατο ενθουσιασμό, κατευθύνθηκε στον μητροπολιτικό ναό, όπου παρακολούθησε το ευτυχές γεγονός της δοξολογίας, για το μεγάλο δώρο της λευτεριάς.
- Μετά την δοξολογία, στο μητροπολιτικό μέγαρο της πόλης, έγινε η παρουσίαση των αξιωματικών, τους οποίους προσφώνησε ο μητροπολίτης.
- Μετά πήρε τον λόγο ο διευθυντής της εβραϊκής σχολής, Γκέρσον, ο οποίος στην γαλλική γλώσσα εξήρε την ανδρεία των ελλήνων πολεμιστών, και τη δικαιοσύνη της ελληνικής κυβέρνησης.
- Μίλησε στην συνέχεια στην τουρκική, που την διερμήνευσε, ο Κων/νος Φίλιος και ο τούρκος έμπορος της Καστοριάς, Σουλεϊμάν εφέντης, ο οποίος είπε τα παρακάτω λόγια:
- «Όταν προ δύο ετών ωμίλησα προς τους ομοεθνείς μου εις την πλατείαν, είπα προς αυτούς, ότι ο δρόμος ο οποίος ακολουθεί η κυβέρνηση μας, θα μας φέρει εις κρημνόν και παντελή αφανισμόν.
- Είναι δε δυνατόν, έθνος το οποίον δεν κυβερνάται με ελευθερίαν, δικαιοσύνην και ισότητα να προοδεύσει;
- Οι ομοεθνείς μου τότε με αποκάλεσαν «γκιαούρ», αλλά η πρόρησις μου ως ήτο επόμενον επαλήθευσεν.
- Ευχαριστώ τον Θεόν εκ καρδίας, διότι αντικαταστάτης της τουρκικής κυβέρνησης είναι το ελληνικό έθνος, το οποίο χαρακτηρίζει η φιλονομία, η φιλανθρωπία και η δικαιοσύνη…κλπ…….».
- Η απάντηση του Ιωάννη Άρτη ήταν η εξής:
- «Ευχαριστώ τον λαλήσαντα αντιπρόσωπο της τουρκικής κοινότητας,….. δια τα αγνά προς την ελληνική κυβέρνηση αισθήματα του και διαβεβαιώ αυτόν, ότι όσοι εκ των κατοίκων των καταλαμβανομένων μερών σεβασθώσιν τους ελληνικούς νόμους, θα χαίρωσι τα αυτά δικαιώματα με τους χριστιανούς, είτε Οθωμανοί τυγχάνουσιν ούτοι, είτε Εβραίοι»
- Ο Αναστάσιος Πηχιών, απόμαχος σε βαθύ γήρας, παρακολουθούσε από το σπίτι του,( το σημερινό Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα )τα γεγονότα και ήταν σίγουρος πλέον ότι το όνειρό το δικό του και όλου του ελληνισμού, θα γίνονταν πραγματικότητα.
- Ο γιός του θα έμπαινε απελευθερωτής στη Καστοριά την Μακεδονική γή την Πατρίδα του.
- Η μεγαλύτερη δικαίωση για έναν πατέρα να βλέπει να ολοκληρώνεται το όνειρο του από τον γιό του.
- Ένα όνειρο αιώνων, γενεών, που ποτίσθηκε με αίμα θυσίες και αγώνες ενός λαού που αν δεν είχε τόση πίστη στην ορθοδοξία και στις οικουμενικές αξίες του ελληνικού πολιτισμού θα ήταν τώρα μια ιστορική ανάμνηση.
Εν κατακλείδι για να βγει και κάποιο συμπέρασμα από την ομιλία αυτή και να μην μείνουμε μόνο στην περιγραφή των ιστορικών γεγονότων και τις εντυπώσεις, θα μπορούσαμε να σημειώσουμε τα εξής:
Ζούμε σε μια περιοχή που θα πρέπει να είμαστε σε συνεχή επαγρύπνηση ετοιμότητα και πολύ ισχυροί, διότι εάν μας δούνε ότι χαλαρώνουμε και να αποδυναμωνόμαστε δεν θα μας χαριστούν ούτε θα μας λυπηθούν.
ΔΕΝ μας ενοχλεί η διαφορετικότητα γι’ αυτό δεν μας πειράζει εάν οι Ευρωπαίοι δεν κάνουν παρελάσεις.
Εάν μια βυζαντινή εκκλησία ένα αρχοντικό ή νεοκλασικό κτίσμα αρχίζει να φθείρεται να αλλοιώνεται κ.λπ, δεν το γκρεμίζεις αλλά το επισκευάζεις και το διορθώνεις.
Μ’ αυτή την λογική καταργήσαμε την αρχαία Ελληνική γλώσσα στην εκπαίδευση, όταν οι ξένοι αναγνωρίζουν τη μεγάλη σημασία της, την καλλιεργούν και την προωθούν, αφού αποτελεί ΟΧΙ ΜΟΝΟ το βασικό συστατικό του δυτικού πολιτισμού, αλλά καθ’ ομολογία ξένων ερευνητών ότι :<< τα αρχαία ελληνικά ακονίζουν το δημοκρατικό φρόνημα και την πολιτική συνείδηση των παιδιών σε μια κοινωνία καταναλωτική που την χαρακτηρίζει η πνευματική νωθρότητα>> και ΟΧΙ ΜΟΝΟ.
ΕΜΕΙΣ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΦΗΣΥΧΑΖΟΥΜΕ.
Η δύναμη του ελληνισμού είναι τα πολιτισμικά και γλωσσικά του στοιχεία η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ, καθώς και οι υπέρτατες αξίες για Δημοκρατία, Ελευθερία, Ισονομία, Αξιοκρατία, Γενναιοφροσύνη και όλα εκείνα τα πανανθρώπινα αγαθά που προάγουν της πολιτισμικές αξίες που δεν σε χαρακτηρίζουν βάρβαρο.
ΑΥΤΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΦΥΛΑΞΟΥΜΕ ΚΑΙ ΝΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΟΥΜΕ ΜΕ ΟΜΟΝΟΙΑ, ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ, ΑΞΙΟΚΡΑΤΙΑ, ΣΘΕΝΟΣ, ΚΑΙ ΓΕΝΝΑΙΟΤΗΤΑ.
