Στα πλαίσια των επισκέψεων και των γνωριμιών που έχουν ξεκινήσει την τελευταία δεκαετία για την ενίσχυση της συνεργασίας για την ανάπτυξη
κοινών δράσεων με άξονα τα «Μαρτυρικά Χωριά», ειδικά στο χώρο της Δυτικής Μακεδονίας, αντιπροσωπεία του Ηeinrich Βöll Ιnstitut με έδρα την Θεσσαλονίκη επισκέφτηκε διαδοχικά τα Μαρτυρικά Χωριά της περιοχής μας, όπως το Μεσόβουνο, το Λέχοβο, τη Δροσοπηγή και την Κλεισούρα. Οι συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν διαδοχικά στους ιστορικούς τόπους, και οι συνομιλίες με τους εκπροσώπους των τοπικών πολιτιστικών συλλόγων και συμβουλίων, είχαν ως αντικείμενο την περεταίρω ενίσχυση του κλίματος εμπιστοσύνης ανάμεσα στους νέους των δύο λαών. Οι στόχοι και οι σκοποί αυτών των συναντήσεων, έχουν ως αφετηρία την διαχείριση της ιστορικής μνήμης μέσα στα πλαίσια της ανάπτυξης μιας σειράς κοινών οργανωμένων δράσεων στους ιστορικούς τόπους, για να μπορούν οι σύγχρονοι νέοι, ειδικά αυτοί της Γερμανίας αλλά και οι νέοι των περιοχών μας, να κατανοήσουν, να γνωρίσουν και να αντιληφθούν το φάσμα των συμπεριφορών και των εκδηλώσεων κατά τη διάρκεια των εκατέρωθεν συγκρούσεων την περίοδο 1943 – 44.
Σε ό,τι αφορά την επίσκεψη και τη συνάντηση με τη Γερμανική αντιπροσωπεία στη Δροσοπηγή, αυτή έγινε σε κλίμα ιδιαίτερα φιλικό, όπως αρμόζει σε αυτές τις περιπτώσεις και αυτό που τονίστηκε στις μεταξύ μας συζητήσεις, είναι το γεγονός ότι η τοπική ιστορία μας έστω και ξεχασμένη στη λήθη των σύγχρονων εξελίξεων και των λοιπών διακρατικών συνεργασιών και συμπεριφορών μετά την δεκαετία του 50, αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα και της νεότερης ιστορίας της Γερμανίας με αναφορά την περίοδο της Τριπλής κατοχής στο ευρύτερο χώρο της Μακεδονίας. Οι Ιστορικοί τόποι, τα συγκεκριμένα Μαρτυρικά χωριά της περιοχής μας, είναι σημεία – σύνολα και υποσύνολα, με ιδιαίτερο πολιτισμικό και κοινωνικό ενδιαφέρον και ως χώροι κωδικοποιούνται, με βάση τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του πολιτισμού που έχουν αναπτύξει, καθώς η αλληλοσύνδεση τους στο πεδίο των συγκρούσεων μέσα από την αλληλουχία των γεγονότων έχει συγκεκριμένες συμβάσεις σε όλες τις ιστορικές περιόδους. Τα «Μαρτυρικά Χωριά» της περιοχής είναι τμήματα – κεφάλαια της τοποιστορίας μας, είναι περιβάλλοντα της μνήμης μας και μέσα από αυτές τις μορφές των επισκέψεων οι νέοι της Γερμανίας καλούνται να μάθουν τμήματα της δικιάς τους νεότερης ιστορίας, μέσα από τα αποτελέσματα των γεγονότων και των συγκρούσεων κατά τη διάρκεια της Τριπλής Κατοχής, αλλά και την συνέχεια των συγκρούσεων μέσα από την εμφύλια σύρραξη και αντιπαράθεση.
Παράλληλα όμως και οι νέοι με καταγωγή τα Μαρτυρικά Χωριά, τους δίνεται το δικαίωμα να συμμετέχουν σε αυτές τις μορφές αλληλοσύνδεσης με φόντο τις συμπεριφορές και τις λοιπές ενέργειες που έλαβαν μέρος στη περιοχή μας, να κατανοήσουν τα αποτελέσματα των συγκρούσεων, να συνεργαστούν, να οικοδομήσουν σχέσεις φιλίας και εμπιστοσύνης με αντίστοιχους νέους από την Γερμανία.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο των δράσεων στη Δροσοπηγή το Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου 2019 η αντιπροσωπία του Ηeinrich Βöll Institut αποτελούμενη από δέκα (10) νέους με δύο (2) συνοδούς, έγινε δεκτή από τα μέλη του Μορφωτικού Συλλόγου Δροσοπηγής, και μέσα από το οργανωμένο πρόγραμμα που είχε ετοιμαστεί προσεκτικά, έγινε αναφορά για τα ιστορικά και πολιτισμικά γεγονότα που αφορούν τον ορεινό οικισμό, ξεκινώντας από τις επαναστατικές συγκρούσεις με τους Οθωμανούς, στην περιοχή της Κολώνιας, αργότερα της Ηπείρου, την έλευσή τους στην περιοχή, την καθολική συμμετοχή των κατοίκων στο Μακεδονικό Αγώνα, στους απελευθερωτικούς Βαλκανικούς Αγώνες, τις εκστρατείες σε Μ. Ασία, Ελληνοιταλικό πόλεμο, την Αντίσταση και στην Εμφύλια σύγκρουση.
Έγινε προσπάθεια να κατανοήσουν ότι ο Χώρος και ο Τόπος μας για ένα ολόκληρο αιώνα, υπήρξε κέντρο κτιστικής τέχνης στη Βαλκανική και στη Μακεδονία, με φημισμένους πετράδες, λιθοξόους και Αγιογράφους, αλλά και σημαντικό θέατρο εθνολογικών, θρησκευτικών, εδαφικών διεκδικήσεων, πολιτικών και κοινωνικοοικονομικών συγκρούσεων μέσω μιας σειράς στρατιωτικών επιχειρήσεων, απέναντι σε κάθε μορφή καταπίεσης και επιβουλής ξένου παράγοντα.
Λόγω αυτών των χαρακτηριστικών αυτές οι μορφές των αντιπαραθέσεων και των συγκρούσεων με βάση τις συμπεριφορές και την συμμετοχή των κατοίκων, είχαν διαφορετικά αποτελέσματα σε κάθε ιστορική περίοδο. Τεράστιο ενδιαφέρον για την ομάδα των δέκα νέων από την Γερμανία που έλαβαν μέρος στη ενημέρωση ήταν τα δραματικά γεγονότα του Απριλίου του 44, με συγκεκριμένες ερωτήσεις και απορίες που αφορούσαν το Συνέδριο του ΕΑΜ που φιλοξενήθηκε στη παλιά Δροσοπηγή, τα περιεχόμενα των διεργασιών του συνεδρίου, την συμμετοχή των ένοπλων αντιστασιακών ομάδων, αλλά κυρίως για ποιο λόγο επιτέθηκαν οι δυνάμεις κατοχής και κατέστρεψαν τον οικισμό. Οι νέοι συμμετείχαν σε συζητήσεις με κατοίκους που είχαν βιωματικές εμπειρίες την περίοδο εκείνη και το αντικείμενο των συνεντεύξεων περιστράφηκε στα δραματικά γεγονότα γύρω από την καταστροφή του οικισμού.
Μετά από αυτήν τη μορφή ενημέρωσης, επισκεφτήκαμε τη μοναδική συλλογή των ενθυμίων στο Λαογραφικό Μουσείο του Μορφωτικού Συλλόγου, όπου τα δείγματα των φωτογραφιών, των αντικειμένων και των δημιουργιών μας παραπέμπουν στις εκφράσεις των ανθρώπων μέχρι το σημείο της μεγάλης καμπής, με τον πυρπολισμό του οικισμού. Η συνέχεια του προγράμματος περιλάμβανε την επίσκεψη και την γνωριμία με το χώρο του καταστραμμένου οικισμού, μέσα από το μονοπάτι – τον λιθόκτιστο ελικοειδή δρόμο «Καγκιόλε», σαν μια συμβολική ανάβαση στο ιστορικό τόπο, όπου κατευθυνθήκαμε στο άνοιγμα της πλατείας με τελική στάση στη βρύση. Η σκιά της γέρικης κερασιάς στο αύλειο χώρο της εκκλησίας αποτέλεσε το ιδανικό σκηνικό για την ξεκούραση και την απόλαυση των παραδοσιακών εδεσμάτων με τοπικές γεύσεις από παραδοσιακές Δροσοπηγιώτικες πίτες, αλλά κυρίως για την περισυλλογή και την ανάπτυξη μιας σειράς συμπερασμάτων από αυτό το σύντομο οδοιπορικό στο μνημονικό τόπο της Παλιάς Δροσοπηγής και φυσικά την ανάληψη πρωτοβουλιών για την συνέχεια των επαφών. Είναι γεγονός και πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι ένα κομμάτι της νεότερης ιστορίας της Γερμανίας και της Ελλάδας είναι θαμμένο στα διάσπαρτα ερείπια των κτηρίων του καταστραμμένου οικισμού και ότι το τραύμα είναι κοινό και ανοικτό για τους δύο λαούς. Είναι ένα φορτίο το οποίο το κουβαλάμε από κοινού και είναι αυτό που μας συνδέει σήμερα ακόμα περισσότερο, καθώς είναι ανάγκη, να προστατεύσουμε με το δυνατότερο τρόπο αυτήν την προσπάθεια για εξεύρεση λύσεων.
Εμείς τα πρόσωπα που διαχειριζόμαστε αυτές τις υποθέσεις, ανάμεσα στους δύο χώρες, οφείλουμε να αναπτύξουμε κάθε μορφή δράσης και συνεργασίας, ώστε να ανοίξουμε το δρόμο για τους νέους της Δροσοπηγής, να αλληλεπιδράσουν, να επικοινωνήσουν και να ανταλλάξουν γνώσεις και απόψεις, χωρίς όμως παράλληλα να χάσουμε το προσανατολισμό μας και το χρέος να διατηρήσουμε τη συλλογική μνήμη των ομάδων που δημιούργησαν το ίδιο το παρελθόν μας.
Ταμουτσέλης Νικόλαος
Ζωγράφος – Καθηγητής με καταγωγή τη Δροσοπηγή
