Σαρωτικές αλλαγές στο ποινικό σύστημα της χώρας εισάγονται με τις αλλαγές των νέων σχεδίων του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής δικονομίας, που βρίσκονται ήδη σε δημόσια διαβούλευση.
Η κατάργηση των πταισμάτων, η εξάλειψη της ποινής των ισοβίων στα οικονομικά εγκλήματα και η εισαγωγή νέων θεσμών στην ποινική διαδικασία ανακοινώθηκαν σήμερα, μεταξύ άλλων, από τον υπουργό Δικαιοσύνης Μιχάλη Καλογήρου.
Κατάργηση του νόμου 1608/50
Εβδομήντα χρόνια μετά την δημιουργία του, καταργείται ο νόμος περί καταχραστών του Δημοσίου (1680/50) και μαζί με αυτόν καταργείται η ποινή των ισοβίων για αυτά τα εγκλήματα. Με τις νέες διατάξεις για τους καταχραστές του δημοσίου στο εξής θα προβλέποντια ποινές καθείρξεως ως και 15 χρόνια, ενώ ως καταχραστής σε βάρος του Δημοσίου θα θεωρείται εκείνος που με τις παράνομες συμπεριφορές του ( απιστίες, πλαστογραφίες, ψευδείς βεβαιώσεις και άλλα αδικήματα) θα προκαλεί ζημιά στο δημόσιο.
Ως Δημόσιο ορίζεται από τον νέο Ποινικό Κώδικα, το Δημόσιο, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τα ΝΠΔΔ, όχι όμως άλλοι φορείς ιδιωτικής νομικής φύσεως που μπορεί να διαχειρίζονται δημόσια περιουσία. Επίσης στο δημόσιο δεν περιλαμβάνονται τα πιστωτικά ιδρύματα.
Ο νέος Κώδικας Ποινικής Δικονομίας, προβλέπει διαδικασίες ποινικής διαπραγμάτευσης για όλα τα κακουργήματα, δηλαδή ο διωκόμενος ως καταχραστής δημοσίου χρήματος μπορεί μέχρι και το ακροατήριο να αποκαταστήσει τη ζημία που προκάλεσε και να τύχει ευνοϊκότερης μεταχείρισης, ακόμη και να αθωωθεί σε κάποιες περιπτώσεις.
Ωστόσο, για τα κακουργήματα σε βάρος του Δημοσίου θα προβλέπεται ειδική παραγραφή 20 χρόνων, ενώ θα υπάρξει και αυστηριοποίηση του αδικήματος για το ξέπλυμα χρήματος, η οποία θα προβλέπει δημεύσεις και χρηματικές ποινές ανάλογες με τη ζημιά του Δημοσίου για τους καταχραστές.
Σχετικά με τις εκκρεμείς υποθέσεις που αφορούν σε κατηγορουμένους που διώκονται με τον 1608/50, διευκρινίστηκε ότι αν η δίκη δεν έχει τελειώσει και οι νέες διατάξεις έχουν ήδη ψηφιστεί πριν απόφαση, τότε θα εφαρμοστεί όπως προβλέπει το σύνταγμα ο νέος ευνοικότερος νόμος. Θα υπάρξει όμως και μεταβατική διάταξη.
Νέος Ποινικός Κώδικας
Στο νέο ποινικό κώδικα προτείνεται η κατάργηση όλων των αδικημάτων που τιμωρούνται μέχρι σήμερα σε βαθμό πταίσματος. Από τα πταίσματα που ήδη υπάρχουν, όσα δεν είναι σοβαρά θα τιμωρούνται ως διοικητικές παραβάσεις με πρόστιμα, ενώ όσα κρίνονται ως σοβαρά μετατρέπονται σε πλημμελήματα.
Τα πλημμελήματα θα χωρίζονται σε ελαφρά πλημμελήματα που τιμωρούνται με ποινές ως τρία χρόνια φυλάκιση και σε βαριά με ποινές από 3-5 έτη.
Οι ποινές για ελαφρά πλημμελήματα θα αναστέλλονται πάντα, εκτός αν υπάρξει υποτροπή του κατηγορούμενου, όποτε και θα κριθεί από το δικαστήριο. Όμως, μπορεί να δοθεί και αναστολή στην εκτέλεση της ποινής με όρους, για παράδειγμα αποζημίωση του παθόντος ή απαγόρευση εξόδου η υποχρέωση να εμφανίζεται στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής.
Στα βαριά πλημμελήματα που τιμωρούνται από τρία ως πέντε χρόνια οι ποινές θα εκτίονται. Μάλιστα, οι ποινές θα είναι πραγματικές, δηλαδή για παράδειγμα δεν θα μετράει διπλή ημέρα σε περίπτωση που ο κρατούμενος εργάζεται στη φυλακή.
Καινοτομία αποτελεί η μετατροπή της παροχής κοινοφελούς εργασίας σε λύκεια ποινή. Ουσιαστικά, μπορεί να επιβάλλεται αυτοτελώς από το δικαστήριο, με την ποινή της κοινοφελούς εργασίας να εκτελείται σε δημόσιες υπηρεσίες και ΟΤΑ. «Αυτό γίνεται για να περιοριστεί ο εγκλεισμός στις φυλακές που αποκοινωνικοποιεί τον άνθρωπο», σχολίασε ο πρόεδρος της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής ποινικολόγος Χριστόφορος Αργυρόπουλος.
Αλλαγές στις ποινές των κακουργημάτων
Για τα κακουργήματα θα προβλέπονται ποινές από πέντε ως 15 χρόνια κάθειρξης, ενώ στις επιβαρυντικές περιστάσεις προβλέπονται πέραν όσων υπάρχουν και νέες. Για παράδειγμα, αν ο κατηγορούμενος έχει δυσχεράνει με τις πράξεις του την δικαστική έρευνα ή το κίνητρό του είναι ρατσιστικό ή ομοφοβικό θα έχει μεγαλύτερη ποινή. Για την μεταβολή αυτή ο κ. Αργυρόπουλος τόνισε ότι οι νέες ρυθμίσεις είναι αναγκαίες διότι «η Ελλάδα ως χώρα μεταναστών έχει ανάγκη να καλλιεργήσει αυτό το πνεύμα».
- Όποιος σε οικονομικά εγκλήματα πληρώνει και αποκαθιστά τη ζημιά δεν θα πηγαίνει φυλακή ούτε ως προσωρινά κρατούμενος.
- Καταργούνται με τον νέο Κώδικα όλες οι χρηματικές ποινές και μόνη μετατροπή ποινής που προβλέπεται είναι εκείνη που αφορά στην παροχή κοινωφελούς εργασίας.
- Καταργείται η στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων
- Καταργείται το αξιόποινο για απεργίες δημοσίων υπαλλήλων
Νέος Κώδικας Ποινικής Δικονομίας
Οι νεες ρυθμίσεις φέρνουν αναβάθμιση του ρόλου του Εισαγγελέα κατά τα Ευρωπαϊκά πρότυπα, καθώς διευρύνονται οι αρμοδιότητες του. Πλέον θα έχει όλες τις αρμοδιότητες του ανακριτή εκτός από την προφυλάκιση. Δηλαδή θα ερευνά τα πάντα και θα προβαίνει σε κάθε ενέργεια. Επιπλέον, θα έχει κεντρικό ρόλο σε μια σειρά νέων θεσμών με στόχο την αποκατάσταση της ζημιάς (σε οικονομικά εγκλήματα) και τον συμβιβασμό πριν από τις δίκες προκειμένου να επιταχυνθεί η απονομή της δικαιοσύνης.
Νέοι Θεσμοί
- Ποινική διαταγή: Θα αφορά στα αδικήματα με ποινές έως ενός έτους. Ο Εισαγγελέας θα μπορεί να θέτει στο αρχείο τις υποθέσεις, όταν κρίνει ότι δεν είναι σοβαρές και δεν αφορούν το δημόσιο συμφέρον.
- Αποχή από την ποινική δίωξη: Θα αφορά στα βαρύτερα πλημμελήματα και κακουργήματα.
- Στα πλημμελήματα με ποινές ως τρία έτη ο Εισαγγελέας θα μπορεί να μην ασκεί ποινική δίωξη, όταν έχει αποκασταθεί η παρανομία και η διαταξή του θα επικυρώνεται από δικαστή. Για παράδειγμα στις περιπτώσεις των διώξεων για καταβολή εισφορών δεν θα ασκείται δίωξη αν ο κατηγορούμενος τακτοποιήσει την οφειλή του. Το ίδιο θα γίνεται κι αν έχει βγάλει δίπλωμα οδηγήσεως ο κατηγορούμενος για τη συγκεκριμένη παράβαση.
- Στα κακουργήματα (οικονομικά εγκλήματα και άλλα) αν έχει αποκατασταθεί η ζημιά ολόκληρη και ο δρασυης έχει δείξει έμπρακτη μετάνοια, ο εισαγγελέας θα αναστέλει την έρευνα για τρία χρόνια. Αν μέσα στα τρία χρόνια ο δράστης δεν κάνει άλλο αδίκημα τότε η υπόθεση θα μπαίνει στο αρχείο. Και εδώ η διάταξη του εισαγγελέα θα επικυρώνεται από δικαστή.
- Ποινική συνδιαλλαγή: Ο Εισαγγελέας θα μπορεί να προτείνει ποινή στον κατηγορούμενο πριν την άσκηση ποινικής δίωξης με δεδομένη την πλήρη αποκατάσταση της ζημιάς. Αν ο κατηγορούμενος το δεχθεί η υπόθεση δεν θα φθάνει στο ακροατήριο και η ποινή θα είναι η συμφωνηθείσα.
- Ποινική Διαπραγμάτευση: Ο Εισαγγελέας θα διαπραγματεύεται με τον κατηγορούμενο σε κάθε στάδιο της ποινικής διαδικασίας και θα να έρχεται σε συμφωνία μαζί του για την ολική ή μερική αποκατάσταση της ζημιάς και την ποινική του μεταχείριση. Δηλαδή θα του προτείνει μειωμένη ποινή. Προαπαιτούμενο για την διαδικασία είναι η ομολογία ενοχής από τον κατηγορούμενο.
Από όλες τις παραπάνω διαδικασίες ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ όλα τα εγκλήματα κατά της ζωής (ληστείες, βιασμοί, ανθρωποκτονίες και άλλα). Για εξορθολογισμό αδικημάτων, νέο ποινολόγιο που θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες και εναρμόνιση της νομοθεσίας στα διεθνή δεδομένα χωρίς εκπτώσεις στα ατομικά δικαιώματα έκανε λόγο ο υπουργός Δικαιοσύνης Μιχαλης Καλογήρου, κάνοντας έκκληση να μην μετατραπεί η δημόσια διαβούλευση σε πολιτικό παιχνίδι. «Δεν θα βοηθήσει την ολοκλήρωση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας ο ποινικός λαίκισμός. Απαιτείται σοβαρότητα από όλους, συναινέσεις και συνεργαςίες», τόνισε ο κ. Καλογήρου.
