Η αποπομπή η οποία κατέληξε σε παραίτηση του Νίκου Κοτζιά αποκάλυψε ένα πολύπλοκο παρασκήνιο που αφορά στην ουσία των πολιτικών εξελίξεων σε Ελλάδα και ΠΓΔΜ.
Αφορά, επίσης, στη γεωπολιτική εμπλοκή στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων μεταξύ ΗΠΑ-Ε.Ε.-
ΝΑΤΟ και Ρωσίας. Το παρασκήνιο αυτό αποκαλύπτει τα χρονοδιαγράμματα που ακολουθούνται ως προς την ίδια τη Συμφωνία των Πρεσπών, τις διαδικασίες στη Βουλή της ΠΓΔΜ, το ενδεχόμενο προκήρυξης πρόωρων εκλογών από τον Ζόραν Ζάεφ λόγω αδιεξόδου στη συγκέντρωση ικανής πλειοψηφίας στο κοινοβούλιο της FYROM.
Όμως, αποκαλύπτονται και οι προθέσεις του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα ως προς τον οδικό χάρτη που προτίθεται να ακολουθήσει έως την προκήρυξη εκλογών στην Ελλάδα.
Το πραγματικό παρασκήνιο της αποπομπής
Η έντονη έως και πρωτοφανής αντιπαράθεση μεταξύ του Νίκου Κοτζιά και του υπουργού Άμυνας Πάνου Καμμένου μεταφέρθηκε στους δημοσιογράφους ως μία κόντρα που πυροδότησε ο πρώην ΥΠΕΞ με άξονα τις δηλώσεις Καμμένου στις ΗΠΑ πρωτίστως για το plan B στο Σκοπιανό και δευτερευόντως για το ζήτημα των αμερικανικών στρατιωτικών διευκολύνσεων – βάσεων στην Ελλάδα.
Ως προς τον υπουργό Άμυνας δημοσιοποιήθηκε η αποκάλυψη περί κακοδιαχείρισης των μυστικών κονδυλίων του ΥΠΕΞ από τον Νίκο Κοτζιά και η αδιαφάνεια παροχής αυτών των κονδυλίων σε άτομα, οργανισμούς και ξένα ΜΜΕ. Παράλληλα, ο Πάνος Καμμένος επανέφερε στην επιφάνεια τη δυσώδη υπόθεση εταιρείας διαχείρισης της έκδοσης ταξιδιωτικών εγγράφων πάσης φύσεως, με δίκτυο υπεράκτιων εταιρειών και αδιαφάνεια διακίνησης χρημάτων, η οποία ανήκει σε δύο πρώην πρέσβεις και έναν πρώην στρατηγό της ΕΛ.ΑΣ.
Όμως όλα τα παραπάνω, ιδιαζόντως σοβαρά ζητήματα είναι μόνον η κορυφή του παγόβουνου.
Η απόφαση του Αλέξη Τσίπρα να «απολύσει» (διότι περί αυτού πρόκειται) τον Νίκο Κοτζιά ελήφθη προσωπικά από τον πρωθυπουργό, όταν αντελήφθη το αδιέξοδο στο οποίο οδηγείται η Συμφωνία των Πρεσπών, τόσο στην ΠΓΔΜ όσο και στην Ελλάδα σε συνάρτηση με τις κατά τεκμήριο δεσμεύσεις της χώρας έναντι κυρίως των ΗΠΑ – ΝΑΤΟ και δευτερευόντως έναντι της Ε.Ε.
Ο πρωθυπουργός, δηλαδή, μετά και τις επαφές Καμμένου στις ΗΠΑ αντελήφθη πως η Συμφωνία των Πρεσπών αποτελεί βασικό στοιχείο του «αναχώματος» που στρατηγικά στήνουν οι ΗΠΑ στα Δυτικά Βαλκάνια έναντι της ρωσικής διείσδυσης στην περιοχή. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα εξέθετε σε κινδύνους την ελληνική διπλωματία, η οποία είναι αναγκασμένη αυτήν την περίοδο να διαχειριστεί εξαιρετικά σημαντικά ζητήματα:
1) τα Δυτικά Βαλκάνια – Σκόπια – Κόσοβο – Αλβανικό.
2) τις σχέσεις με τη Μόσχα που βρίσκονται σε κατάσταση ημι-παγώματος
3) την ΑΟΖ της Κύπρου, τις τουρκικές υποθαλάσσιες έρευνες, τη διευθέτηση της ελληνικής και αιγυπτιακής ΑΟΖ
4) τις τελικές αποφάσεις για την άντληση – διακίνηση – μεταφορά του φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τα χρονοδιαγράμματα είναι ασφυκτικά για όλα τα παραπάνω θέματα, τα οποία εξαρτώνται άμεσα από την αξιοπιστία με την οποία η Ελλάδα διαχειρίζεται τις διεθνείς της σχέσεις σε πολυμερές (ΝΑΤΟ – Ε.Ε.), διμερές (ΗΠΑ) επίπεδο, αλλά και με την Τουρκία, το Ισραήλ, την Αίγυπτο κ.λπ. Ένα διπλωματικό ατόπημα ή αστοχία αυτήν την περίοδο θα είχε επιπτώσεις σε μεγάλα και εθνικής εμβέλειας ζητήματα που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Οι εσωτερικοί συσχετισμοί στην ΠΓΔΜ, το τηλεφώνημα Τσίπρα – Ζάεφ και οι κυβερνητικές ισορροπίες στην Ελλάδα
Το βράδυ της Τετάρτης 17 Οκτωβρίου και λίγες ώρες μετά την αποπομπή Κοτζιά ο Αλέξης Τσίπραςσυνομίλησε τηλεφωνικά με τον Ζόραν Ζάεφ. Ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ είχε υποστεί ένα πρώτο πλήγμα στη Βουλή της χώρας του με την αποχώρηση του κόμματος της αντιπολίτευσης VMRO από τη συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση, με επαπειλούμενη αποχή από τις ψηφοφορίες στην κοινοβουλευτική διαδικασία που προβλέπεται.
Με λίγα λόγια, το βράδυ της Τετάρτης το σενάριο περί συγκέντρωσης της απαιτούμενης πλειοψηφίας των 80 βουλευτών από τον Ζάεφ (τα δύο τρίτα της Βουλής) φαινόταν πως κατέληγε σε «ναυάγιο».
Ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ βρισκόταν, δηλαδή, σε μία πολύ δύσκολη θέση, με τη Συμφωνία των Πρεσπών να κινδυνεύει να αποδειχθεί πολιτικά και διπλωματικά νεκρή ως προς αυτήν τη χρονική στιγμή. Ως εναλλακτική τακτική θα μπορούσε να ακολουθηθεί η οδός της προκήρυξης εκλογών στη FYROM, με πιθανότερη ημερομηνία διεξαγωγής τους την 9η Δεκεμβρίου.
Το τηλεφώνημα
Υπό αυτές τις συνθήκες εξελίχθηκε η τηλεφωνική επικοινωνία Τσίπρα – Ζάεφ το βράδυ της Τετάρτης.
Σύμφωνα με πληροφορίες του zougla.gr, οι δύο πρωθυπουργοί, οι οποίοι εκ των πραγμάτων έχουν αμφότεροι δεσμευθεί έναντι τρίτων (συμμάχων, ΝΑΤΟ, Ε.Ε., ΗΠΑ) για την επιτυχία του εγχειρήματος επίλυσης του ονοματολογικού, κατέληξαν στα εξής:
1) Αν καταφέρει ο Ζάεφ στις επόμενες ψηφοφορίες που απαιτούνται για τη συνταγματική αναθεώρηση από τη Βουλή της ΠΓΔΜ να συγκεντρώσει ενισχυμένη πλειοψηφία 80 βουλευτών, τότε η διαδικασία θα κρατήσει έως περίπου τον μήνα Απρίλιο (τέλη Μαρτίου), οπότε η ελληνική πια Βουλή θα κληθεί να επικυρώσει τη Συμφωνία των Πρεσπών. Το τι αυτό σημαίνει για τις ενδοκυβερνητικές εξελίξεις στην Ελλάδα περιγράφεται στη συνέχεια.
2) Αν ο Ζάεφ αναγκαστεί να προκηρύξει εκλογές, τότε εκ των πραγμάτων το χρονοδιάγραμμα θα επεκταθεί. Εδώ τίθεται το εξής ερώτημα: Ποιος εγγυάται πως μετά τις πρόωρες εκλογές στην ΠΓΔΜ το κόμμα του Ζάεφ θα διαθέτει άνετη πλειοψηφία εδρών, ώστε να διασφαλίσει την ολοκλήρωση της συνταγματικής αλλαγής; Ουδείς. Υπό τις παρούσες δε συνθήκες, το αφήγημα του Ζόραν Ζάεφ περί άμεσης ένταξης στο ΝΑΤΟ και κατόπιν στην Ε.Ε. φαίνεται να έχει ξεθωριάσει. Στο πρόσφατο δημοψήφισμα περίπου το 37% των πολιτών στήριξε αυτήν την επιλογή. Μόνον που αυτό το ποσοστό περιλαμβάνει και τους Αλβανούς ψηφοφόρους. Στις βουλευτικές όμως εκλογές οι Αλβανοί ψηφίζουν τα δικά τους κόμματα κι όχι αυτό του Ζάεφ. Δεν αρκούν, δηλαδή, αυτά τα ποσοστά για μία εγγυημένη εκλογική νίκη του σημερινού πρωθυπουργού της FYROM μεταξύ των Σλάβων ψηφοφόρων.
Οι επιπτώσεις στο ελληνικό πολιτικό προσκήνιο (και παρασκήνιο)
Ο Αλέξης Τσίπρας συζητώντας τα παραπάνω ενδεχόμενα με τον Ζόραν Ζάεφ είχε στο μυαλό του και τις επιπτώσεις που θα έχουν στην ελληνική πολιτική πραγματικότητα οι εξελίξεις στην ΠΓΔΜ. Ποιες είναι αυτές:
1) Αν τα πράγματα εξελιχθούν ομαλά στη Βουλή της ΠΓΔΜ και οι διαδικασίες ολοκληρωθούν στα τέλη Μαρτίου – αρχές Απριλίου, τότε η κυβέρνηση θα φέρει τη Συμφωνία των Πρεσπών στη Βουλή για επικύρωση.
Τότε ο Πάνος Καμμένος θα αποχωρήσει. Θα διεξαχθεί ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο. Εκεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα έχει να αντιμετωπίσει ένα σοβαρότατο δίλημμα με δεδομένη την αποχώρηση Καμμένου από την κυβέρνηση. Θα καταψηφίσει ή θα στηρίξει τη Συμφωνία. Εάν δεν τη στηρίξει, ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναλαμβάνει και την ευθύνη έναντι του διεθνούς παράγοντα. Αν τη στηρίξει, θα «απολαύσει» της ικανοποίησης των ισχυρών της Δύσης. Με δεδομένες τις επιδεινούμενες σχέσεις του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας τόσο με τον αμερικανικό παράγοντα όσο και με τον γερμανικό (περίεργο μεν, αληθινό δε) υπό τη σημερινή ρευστότητα που επικρατεί στα Δυτικά Βαλκάνια, η άρνηση του κ. Μητσοτάκη να στηρίξει τη Συμφωνία των Πρεσπών θα ισοδυναμούσε με ικανοποίηση του ρωσικού παράγοντα. Εξηγούμε:
Αν αποτύχει το εγχείρημα της Συμφωνίας των Πρεσπών (σενάριο εξαιρετικά πιθανό πια με τις εξελίξεις στα Σκόπια), τότε στρατηγικά νικητής σε αυτήν την υπόθεση βγαίνει η Ρωσία και ο Πούτιν προσωπικά. Πολύ δύσκολο να το αντέξει το αμερικανικό στρατιωτικό και διπλωματικό κατεστημένο. Αν το εγχείρημα αποτύχει και λόγω υπαιτιότητας Μητσοτάκη, τότε ο πρόεδρος της ΝΔ θα έχει σοβαρό πρόβλημα με τις διεθνείς συμμαχίες του.
2) Αν και εφόσον ο Ζόραν Ζάεφ προκηρύξει εκλογές, τότε οι πάντες μπορούν να θεωρήσουν πως αποδεσμεύονται από τη Συμφωνία των Πρεσπών, τουλάχιστον μέχρι νεωτέρας. Σε αυτήν την περίπτωση ούτε ο Πάνος Καμμένος αποχωρεί από την κυβέρνηση ούτε ο Αλέξης Τσίπρας έχει κανέναν λόγο να προκηρύξει εκλογές. Οι κάλπες θα στηθούν κανονικά στα τέλη Σεπτεμβρίου 2019, δηλαδή σε έναν χρόνο από σήμερα.
Τι χρεώνεται ο Νίκος Κοτζιάς
Ο αποπεμφθείς υπουργός Εξωτερικών χρεώθηκε εκ των πραγμάτων τουλάχιστον τρεις αρνητικούςχειρισμούς.
1) Εμφάνισε με εξαιρετικά αισιόδοξα χαρακτηριστικά την προοπτική επιβολής της Συμφωνίας των Πρεσπών τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ΠΓΔΜ. Ούτε στη FYROM ούτε και στην Ελλάδα η υπόθεση εξελίχθηκε θετικά. Αντιθέτως. Συσπείρωσε μεγάλες πλειοψηφίες των δύο κοινωνιών κατά της συμφωνίας αυτής.
Η επίπλαστη αισιοδοξία παρέσυρε την Αθήνα και τα Σκόπια σε δεσμεύσεις έναντι τρίτων, οι οποίες δεν δικαιολογούνται από τις εξελίξεις και άρα εκθέτουν και τις δύο κυβερνήσεις.
2) Ο Νίκος Κοτζιάς χρεώθηκε από τη Λευκωσία για λανθασμένους -και μάλιστα συνειδητά- χειρισμούς στο Κυπριακό, ιδιαίτερα όσον αφορά στην πρώτη φάση στη Γενεύη.
3) Ο Νίκος Κοτζιάς χρεώθηκε πολιτικά την υπερβολική (έως και υστερική διπλωματικά) αντιπαράθεση με τη Μόσχα μετά την απέλαση των Ρώσων διπλωματών. Ο Αλέξης Τσίπρας είχε τότε εκφράσει την έντονη δυσφορία του για τις «κορώνες» Κοτζιά. Φαίνεται πως δεν ξέχασε ούτε και ξεπέρασε αυτήν τη δυσφορία.
