Αναζητώντας την αλήθεια σε θολά και μολυσμένα νερά

Εδώ και ένα μήνα περίπου και συγκεκριμένα στις 21/06/2018 η τοπική εφημερίδα “Καστοριανή Εστία” έφερε στο φως την ανεύρεση σε νερό υδροδότησης από γεώτρηση της ΔΕΥΑΚ στη περιοχή του Δισπηλιού μιας δυνητικά επικίνδυνης ουσίας η οποία χρησιμοποιείται ως διαλύτης στον καθαρισμό και την κατεργασία κυρίως γουναρικών.

Η ΔΕΥΑΚ στη συνέχεια στις 24/06/2018, σε μια αντιφατική ανακοίνωση, που από την μία μιλούσε για “φήμες”, αλλά από την άλλη παραδεχόταν την ύπαρξη της χημικής ουσίας προσπάθησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις θέτοντάς την “εντός ορίων ασφαλείας” χωρίς περαιτέρω πληροφορίες και προειδοποίηση του πληθυσμού. Οι ΕΝ.ΔΗΜΟ. παράλληλα ξεκινήσαμε έρευνα για την ουσία, την πηγή και την έκταση της μόλυνσης, χωρίς όμως να έχουμε στοιχεία που να τεκμηριώνουν επαρκώς μια καταγγελία και την απόδοση συγκεκριμένων ευθυνών.

Στις 13 Ιουλίου η ΔΕΥΑΚ ανακοινώνει την ύπαρξη της ουσίας του διαλύτη τρι/τέτρα-χλωροαιθένιο (για συντομία από εδώ και μπρος ως “PERC”), σε τιμές εκτός των ασφαλών ορίων, καλώντας τους πολίτες να σταματήσουν την πόση του και δρομολογώντας τις επόμενες ημέρες τεχνικό έργο για να αποκατασταθεί η υδροδότηση, με πολλά πολιτικά “μπράβο” για την άμεση εξεύρεση χρηματοδότησης και την εξαγγελία ‘ερευνας για τον τρόπο ρύπανσης.

Πώς γίνεται όμως από τα καθησυχαστικά δελτία τύπου για “φήμες” και ασφαλή όρια, μέσα σε λιγότερο από ένα μήνα να φτάσουμε σε επικίνδυνα για την υγεία νερά; Ποιους πρέπει να βάλουμε στο στόχαστρο των ευθυνών;
Τα γεγονότα δυστυχώς “πρόλαβαν” την έρευνά μας και αποδείχτηκε ότι όντως υπάρχει πρόβλημα δημόσιας υγείας. Με την δημοσίευση αυτή λοιπόν επιδιώκουμε να δώσουμε πλέον σκέψεις για την αποτελεσματικότερη διερεύνηση του θέματος και θέτοντας παραμέτρους που ίσως δεν ληφθούν υπόψιν, μιας και η διερεύνησή του αφορά πολλούς φορείς ελέγχου.

Ο διαλύτης PERC χρησιμοποιείται στο καθάρισμα ενδυμάτων και γουναρικών, είναι μια ουσία πιο πυκνή από το νερό (άρα βαρύτερη, η οποία κάθεται στον πυθμένα ενός υπόγειου υδροφόρου κοιτάσματος) και είναι πιθανός ακόμα και καρκινογόνος. Στην περιοχή μας το χρησιμοποιούν εκτός από βυρσοδεψία, καθαριστήρια γουναρικών και μεγάλες γουνοποιητικές επιχειρήσεις.
Ο διαλύτης έχει ένα ιδιαίτερα μεγάλο κόστος αποκομιδής, το οποίο είναι πολύ πιθανό να αναγκάζει τέτοιες επιχειρήσεις να το απορρίπτουν ή να το απέρριπταν στο παρελθόν, εντελώς ανεύθυνα στο φυσικό περιβάλλον. Ίσως δηλαδή δεν μιλάμε για έναν μόνιμο ρυπαντή, αλλά για πολλούς περιστασιακούς ρυπαντές, οι οποίοι λόγω της έκτασης μετά την δημοσιοποίηση του προβλήματος σίγουρα θα προσπαθήσουν να συμμορφωθούν και να καλύψουν τα ίχνη του περιβαλλοντικού εγκλήματος στους επικείμενους ελέγχους.

Μια ακόμα διάσταση που συνεπάγεται λοιπόν στο υποκείμενο περιστατικό, είναι κατά πόσο και άλλοι υδροφόροι ορίζοντες έχουν ρυπανθεί στον νομό, από μια τέτοια ενδεχόμενη ανεύθυνη πρακτική ελάττωσης κόστους σε όλο το νομό Καστοριάς, η οποία όταν η στάθμη του νερού υποβαθμιστεί σε κάποιον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα θα μας απασχολήσει μελλοντικά. Και αυτό μπορεί να γίνει σε κάποια χρόνια, μπορεί να γίνει όμως και στον επόμενο έλεγχο.
Κι αν o ρυπαντής αποτελεί μείζονα υγειονομικό κίνδυνο για τους πολίτες με αυτόν τον έμμεσο τρόπο, αναρωτιόμαστε τι κινδύνους ενέχει για τους εργαζομένους σε τέτοιου τύπου γουνοποιητικές επιχειρήσεις, οι οποίοι έχουν άμεση επαφή σε καθημερινή βάση και για πολλές ώρες καθημερινά. Άραγε τηρούνται οι κανόνες ασφαλείας οι οποίοι έχουν θεσπιστεί; (Η ουσία αυτή είναι και πτητική).

Για παράδειγμα το ΚΔΠ 511/2014 προβλέπει ότι:

“ Ι. ΟΡΙΣΜΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

1. Ο φορέας εκμετάλλευσης πρέπει να ορίσει:

(α) Υπεύθυνο της εγκατάστασης. Το πρόσωπο αυτό μπορεί να είναι ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας

του φορέα εκμετάλλευσης, ο πρόεδρος, ο διευθυντής, ο γραμματέας ή άλλος λειτουργός. Με τον

ορισμό του προσώπου να δίνεται και η ιδιότητά του.

(β) Υπεύθυνο επικοινωνίας από τους εργαζόμενους που ευρίσκονται συνεχώς στην εγκατάσταση (εφόσον

διαφέρει από τον πιο πάνω υπεύθυνο της εγκατάστασης) και στον οποίο θα απευθύνεται ο

Επιθεωρητής για σκοπούς εφαρμογής του όρου λειτουργίας Ι.

Σε περίπτωση αλλαγής οποιουδήποτε από τους Υπεύθυνους αυτούς, ο φορέας εκμετάλλευσης οφείλει να

ενημερώσει τον Διευθυντή του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας πάραυτα και εντός 24 ωρών το αργότερο.

2. Τα ονόματα και τα στοιχεία του/των Υπευθύνου/ων θα πρέπει να υποβληθούν στον Διευθυντή του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας εντός ενός μηνός από την ημερομηνία χορήγησης της Άδειας Βιομηχανικών Εκπομπών.”

Έχουν οριστεί τέτοιοι υπεύθυνοι άραγε σε επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν τοξικές ουσίες; υπάρχει αρχείο στην επιθεώρηση εργασίας;
Νομίζουμε ότι οι επιχειρήσεις που έχουν απορρίψει στο παρελθόν συστηματικά ή σποραδικά τοξικά απόβλητα, έχουν ηθική (πέρα από νομική) υποχρέωση να ενημερώσουν τις αρμόδιες αρχές και να ζητήσουν δημόσια συγγνώμη.
Σε ότι αφορά την φύλαξη και τον έλεγχο προβλέπει ότι:

“ Θα πρέπει να τηρείται εβδομαδιαίο αρχείο καταγραφής του διαλύτη που χρησιμοποιήθηκε, των προϊόντων που καθαρίστηκαν, καθώς και των καταλοίπων του διαλύτη που στάλθηκαν για ανακύκλωση ή απόρριψη. Το αρχείο αυτό, θα πρέπει να ενημερώνεται για κάθε έτος, για το οποίο βρίσκεται σε ισχύ η Άδεια Βιομηχανικών Εκπομπών, και θα πρέπει να βρίσκεται εντός της εγκατάστασης, διαθέσιμο προς επιθεώρηση ανά πάσα στιγμή”.
[Διαβάστε όλες τις υποχρεώσεις εδώ ]

Γίνονται τέτοιοι έλεγχοι; Δημοσιεύονται; Δεν καταφέραμε να βρούμε σχετικές δημοσιεύσεις τέτοιων ελέγχων.
Υπάρχει λοιπόν μια γενική παθογένεια σε ότι αφορά την διαφάνεια των ελέγχων και της τήρησης των περιβαλλοντικών και εργασιακών όρων, η οποία θα έπρεπε να παρέχεται σε επίπεδο νομού μέσα από πλατφόρμες ενημέρωσης, προσβάσιμες από κάθε πολίτη.
Πόσοι άλλοι οικισμοί τροφοδοτούνται από γεωτρήσεις όπου γύρω τους συμβαίνουν δραστηριότητες που ενέχουν σημαντικούς κινδύνους επιμόλυνσης τους (επιχειρήσεις κατεργασίας δερμάτων, επιχειρήσεις γουνοφόρων, αγροτικές και κτηνοτροφικές επιχειρήσεις και δραστηριότητες, πρώην χωματερές, νυν χωματερές ανεπίσημες, ρίψεις σκουπιδιών από ιδιώτες);

Πόσο μάλλον όταν αποκαλύπτονται “ύποπτες” πρακτικές έμμεσης εξαγοράς “σιωπής” σαν αυτήν που έφερε στο φως με ανακοίνωσή της η“Λαϊκή Συσπείρωση” του Άργους Ορεστικού και αφορά την “δωρεά” δεξαμενών με φίλτρο άνθρακα από ντόπια επιχείρηση.

Αποκαλύπτεται επίσης ολιγωρία σε ότι αφορά την αντίδραση της ΔΕΥΑΚ και ένα κλίμα “συγκάλυψης” που έγινε αντιληπτό κατά την διάρκεια της προσπάθειάς μας να ερευνήσουμε από την πλευρά μας το θέμα.
Είναι εγκληματική αμέλεια όταν ως φορέας αντί να κινητοποιήσει μηχανισμούς και υπηρεσίες για την προστασία της δημόσιας υγείας, να προσπαθεί να προστατεύει άμεσα ή έμμεσα παράνομους και να χαρακτηρίζει ως αφελείς περίπου όσους ανέδειξαν το πρόβλημα.

Οι ΕΝ.ΔΗΜΟ. έχουμε αιτηθεί από την ΔΕΥΑΚ σε πρώτη φάση τις μετρήσεις της σύστασης του νερού για την περιοχή του Δισπηλιού σε βάθος τριετίας, τις οποίες ακόμα αναμένουμε και φυσικά το όλο θέμα μαζί με τις προεκτάσεις του θα έχει συνέχεια…

Σχετικές πηγές για περαιτέρω πληροφόρηση:

https://1drv.ms/b/s!Aow7jygrFPQhiCN70NTs613-WWm2