Τον δρόμο της απόδοσης ποινικών ευθυνών παίρνει το σκάνδαλο των θαλασσοδανείων στα κόμματα Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ, τα οποία ξεπερνούν σήμερα το ποσό των 520 εκατ. ευρώ. Τρεις εισαγγελείς Διαφθοράς, κατόπιν εντολής της Εξεταστικής Επιτροπής της Βουλής, πριν από έναν χρόνο, μελέτησαν την υπόθεση και έχουν συντάξει πόρισμα, με το οποίο θα ζητούν την παραπομπή τραπεζικών στελεχών αλλά και στελεχών των κομμάτων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ για σωρεία αδικημάτων που έχουν σχέση με τον τρόπο με τον οποίο χορηγήθηκαν τα δάνεια. Οι κατηγορίες αναμένεται να προκαλέσουν νέο πολιτικό σεισμό, καθώς θα τεθούν και θέματα που σχετίζονται με κατάχρηση εξουσίας…
Αν και τον Απρίλιο του 2013 ψηφίστηκε νόμος (από την κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου, με αρμόδιο υπουργό Οικονομικών τον Γιάννη Στουρνάρα) που απαλλάσσει από το κακούργημα της απιστίας τα τραπεζικά στελέχη που εξασφάλισαν τη δανειοδότηση των κομμάτων, καθώς και τα κομματικά στελέχη που εμπλέκονται στη δανειοδότηση, οι εισαγγελείς Διαφθοράς φέρεται να διαπιστώνουν ότι ο σχετικός νόμος δεν τους απαλλάσσει από το αδίκημα της απάτης σε βάρος του Δημοσίου.
Οπως προκύπτει από τα πορίσματα που συνέταξαν αρμόδιοι τεχνοκράτες, τα οποία βρίσκονται στα χέρια των δικαστικών Αρχών και αποκαλύπτει η «Νέα Σελίδα», οι συνολικές οφειλές των πολιτικών κομμάτων(ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ/ΣΥΝ και ΚΚΕ) προς το ελληνικό τραπεζικό σύστημα ανέρχονταν στις 31/12/2016 στο ποσό των 439,6 εκατ. ευρώ, χωρίς να περιλαμβάνονται σε αυτές οι μη λογιστικοποιημένοι τόκοι και οι τόκοι υπερημερίας. Στην παρούσα φάση, δε, υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τα 520 εκατ. ευρώ, δεδομένου ότι τα δύο κόμματα, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, δεν πληρώνουν τα δάνειά τους. Κι όλα αυτά τα θαλασσοδάνεια, όταν η κρατική χρηματοδότηση έρρεε πλουσιοπάροχα. Είναι ενδεικτικό ότι την περίοδο 2001 έως 2015 μόνο τα δύο κόμματα, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, είχαν εισπράξει από τον κρατικό προϋπολογισμό το ποσό των 515 εκατ. ευρώ.
Με βάση τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο πόρισμα στις 31/12/2016:
- Η Νέα Δημοκρατία είχε οφειλές ύψους 223,3 εκατ. ευρώ, τις οποίες δεν εξυπηρετούσε.
- Τα δάνεια του ΠΑΣΟΚ ανέρχονταν στο ποσό των 199,5 εκατ. ευρώ, τα οποία επίσης δεν αποπλήρωνε.
- Το ΚΚΕ είχε οφειλές ύψους 8,5 εκατ. ευρώ, τα οποία αποπληρώνει κανονικά.
- Ο ΣΥΡΙΖΑ χρωστούσε 8,2 εκατ. ευρώ και εξοφλούνται εντός των συμφωνιών που έχει κάνει με τις τράπεζες.
Οι τράπεζες που έχουν χορηγήσει τα δάνεια στα κόμματα είναι οι τρεις συστημικές (Εθνική, Πειραιώς και Eurobank) και η Attica Bank. Τη μεγαλύτερη έκθεση στα θαλασσοδάνεια των κομμάτων την έχει η Πειραιώς, δεδομένου ότι φορτώθηκε το δανειακό βάρος της πρώην Αγροτικής (πρόκειται για την τράπεζα που χρησιμοποιήθηκε από τα κόμματα ΝΔ και ΠΑΣΟΚ για να καλύψουν τις ανάγκες τους την περίοδο που είχαν τη διακυβέρνηση της χώρας) αλλά και της Marfin. Είναι δύο τράπεζες οι οποίες εξαγοράστηκαν από την Πειραιώς, με αποτέλεσμα να προκληθεί ένα δανειακό βάρος ύψους 384 εκατ. ευρώ, το οποίο η τράπεζα δυσκολεύεται να διαχειριστεί.
Κατάχρηση εξουσίας
Ευθύνες για απιστία, κατάχρηση εξουσίας, ανύπαρκτο έλεγχο από την Τράπεζα της Ελλάδος και τα αρμόδια υπουργεία εντοπίζει το πόρισμα που συνέταξαν οι εμπειρογνώμονες κατά τον έλεγχο που διενέργησαν. Στα βασικά συμπεράσματα που κατέληξε η έρευνα αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι:
- Υπάρχει το αδίκημα της απιστίας για τα στελέχη των κομμάτων που μετείχαν στη σύναψη των δανείων με τις τράπεζες. Κι αυτό διότι τα πολιτικά κόμματα δεν θεωρούνται ούτε είναι επιχειρήσεις του στενού ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα, τα στελέχη των οποίων απαλλάσσονται από ποινικές διώξεις με βάση τον νόμο που είχε ψηφιστεί το 2013.
- Δεν τηρήθηκαν οι κανόνες ελέγχου από τις τράπεζες, γεγονός που συνιστά απάτη τόσο για τα κόμματα όσο και για τις τράπεζες. Κι αυτό διότι διαπιστώθηκε ότι τα κόμματα έβαζαν ως ενέχυρο την κρατική χρηματοδότηση σε όλες τις τράπεζες προκειμένου να πάρουν το δάνειο. Οι τράπεζες, από την πλευρά τους, δεν «έβλεπαν» ότι επρόκειτο για πολλαπλή χρήση του ενεχύρου και αποδέχονταν ως δεδομένο για το μέλλον τόσο το ποσό της χρηματοδότησης όσο και το ποσοστό των κομμάτων, από το οποίο εξαρτάται το ύψος της χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων.
- Η μη τήρηση των ελέγχων και η αποδοχή της κρατικής χρηματοδότησης συνέβαλαν καθοριστικά στην έκρηξη των οφειλών του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ το 2009, που βγήκε πρώτο κόμμα με ποσοστό κοντά στο 44%, πήρε κρατική χρηματοδότηση 24,1 εκατ. ευρώ, ενώ το 2015 που τα εκλογικά του ποσοστά κατέρρευσαν η χρηματοδότηση έπεσε στο 1,2 εκατ. ευρώ. Οι τράπεζες όμως δανειοδότησαν το ΠΑΣΟΚ με βάση την υψηλή κρατική επιχορήγηση. Κάτι ανάλογο έγινε και με τη ΝΔ.
- Οι διαχρονικά εξελισσόμενες οφειλές του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ προκάλεσαν ζημίες στις τράπεζες, με αποτέλεσμα να συμβάλουν, στο μέτρο που τους αναλογεί, στην ανάγκη ανακεφαλαιοποίησής τους. Συνέπεια αυτής της κατάστασης ήταν να δημιουργηθούν οικονομικές επιπτώσεις τόσο στους μετόχους όσο και στους άλλους πιστωτές των τραπεζών.
- Η εποπτική ευθύνη της Τράπεζας της Ελλάδος χαρακτηρίζεται από τη χαλαρή αντιμετώπιση της εξέλιξης των μεγεθών της πιστωτικής επέκτασης των τραπεζών στα πολιτικά κόμματα, του συντρέχοντος πιστωτικού κινδύνου, της συνεπαγόμενης ανάλωσης των εποπτικών κεφαλαίων των τραπεζών, εξαιτίας των επισφαλειών που καταγράφηκαν στη δανειοδοσία των κομμάτων, αλλά και για τη συνεχώς διευρυνόμενη ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης των πιστωτικών ιδρυμάτων.
- Χαρακτηριστική είναι και η πλημμελής άσκηση εποπτικού ελέγχου του υπουργείου Εσωτερικών και του υπουργείου Οικονομικών (Γενικό Λογιστήριο του Κράτους) στο θέμα των κοινοποιούμενων σε αυτούς τους φορείς συμβάσεων ενεχυρίασης – εκχώρησης της κρατικής χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων, καθώς και στο θέμα των πολλαπλών ενεχυριάσεων από τα κόμματα στις τράπεζες.
Πώς στήθηκε η επιχείρηση συγκάλυψης
Οταν χρεοκόπησε η Αγροτική Τράπεζα (ΑΤΕ), το 2012, απορροφήθηκε – συγχωνεύθηκε με την Τράπεζα Πειραιώς. Τα δάνεια των κομμάτων ήταν ήδη ληξιπρόθεσμα και έπρεπε να παραμείνουν στη λεγόμενη «κακή τράπεζα», η οποία και απορρόφησε τις ληξιπρόθεσμες ζημίες ή αυτές με τις λιγότερες εγγυήσεις για αποπληρωμή. Σε μια τέτοια περίπτωση όμως θα άνοιγε η διαδικασία για παραπομπή με το αδίκημα της απιστίας και για τραπεζικά και για κομματικά – πολιτικά στελέχη. Για να μην συμβεί αυτό, τα δάνεια των κομμάτων πέρασαν στην Τράπεζα Πειραιώς. Με τον τρόπο αυτό τα κόμματα που συγκυβερνούσαν κέρδισαν τον απαραίτητο χρόνο για τη διαχείριση του σκανδάλου. Τα τραπεζικά στελέχη ήταν, φυσικά, ανάστατα, γιατί γνώριζαν ότι θα πληρώσουν το «μάρμαρο» για τον δανεισμό των κομμάτων, πρωτίστως των δύο μεγάλων κομμάτων, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ.
Επί κυβερνήσεως Σαμαρά – Βενιζέλου, το βράδυ της 7ης Απριλίου του 2013 εμφανίστηκε τελευταία στιγμή τροπολογία στο νομοσχέδιο για τις επενδύσεις, η οποία προέβλεπε την απαλλαγή για τη δανειοδότηση των κομμάτων. Η τροπολογία ήταν εκπρόθεσμη και την υπέγραφαν οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας Δ. Χριστογιάννης, Δ. Τσουμάνης και Δ. Σταμενίτης. Κανείς δεν πρόλαβε να αντιληφθεί περί τίνος επρόκειτο, καθώς η υποβολή της συγκεκριμένης τροπολογίας έγινε πέντε λεπτά πριν λήξει η ψηφοφορία στη Βουλή – κάτι που είχε καταγγείλει τότε ο ΣΥΡΙΖΑ. Η ρύθμιση που ψηφίστηκε στην ουσία ακύρωσε τις έρευνες για τις δανειοδοτήσεις των κομμάτων που είχαν αρχίσει οι οικονομικοί εισαγγελείς Γρηγόρης Πεπόνης και Σπύρος Μουζακίτης.
Ο τότε κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, Δημήτρης Παπαδημούλης, σε ανακοίνωσή του ανέφερε: «Η υποβολή της συγκεκριμένης τροπολογίας έγινε πέντε λεπτά πριν λήξει η ψηφοφορία στη Βουλή, όταν ήταν πλέον αδύνατο να ελέγξει κανείς τι προτείνεται. Με αυτό τον τρόπο, τα δάνεια που έδωσαν οι κομματικές διοικήσεις των τραπεζών, ύψους άνω των 200 εκατ. ευρώ, στο ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ δεν θα ερευνηθούν ποτέ ποινικά και δεν θα αποδοθούν οι ευθύνες. Την ίδια ώρα, δηλαδή, που η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχουν λεφτά για τη σύνταξη, τον μισθό, την παιδεία, την υγεία, βρίσκει τρόπους ν’ αθωώνει υπευθύνους».
Η υπόθεση ξανάνοιξε το 2016 από την παρούσα κυβέρνηση, όταν τη διερεύνηση του σκανδάλου ανέλαβε Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής. Το πόρισμα της Επιτροπής βγήκε τέλη Ιανουαρίου του 2017, όταν πλέον το πόρισμα της Βουλής παραπέμφθηκε στον εισαγγελέα προκειμένου να εξεταστεί η πιθανή εμπλοκή πολιτικών προσώπων ή άλλων στελεχών. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πόρισμα του ΣΥΡΙΖΑ αναφερόταν ότι «προέκυψε παραβίαση σημαντικών κανόνων ασφαλείας των τραπεζών στα δάνεια των κομμάτων και στα ΜΜΕ» και ότι «οι τράπεζες δάνειζαν με “αέρα” σε ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΜΜΕ για να στηρίζουν συγκεκριμένες πολιτικές και συμφέροντα». Στον αντίποδα, η Νέα Δημοκρατία υπογράμμιζε στην πορισματική έκθεσή της ότι «δεν προκύπτουν ποινικές ευθύνες σε πολιτικά πρόσωπα και καμία εμπλοκή τους στη δανειοδότηση κομμάτων και ΜΜΕ».
