Στην αναβάθμιση της Ελληνικής οικονομίας κατά δύο βαθμίδες από Caa2 σε Β3 προχώρησε η Μοοdy’s διατηρώντας παράλληλα την αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας σε θετική και βλέποντας καθαρή έξοδο από το πρόγραμμα και ολική επαναφορά στο δανεισμό από τις αγορές.
Η Moody’s αιτιολογεί την αξιολόγησή της παραθέτοντας τρεις παρατηρήσεις για υιοθέτηση των μεταρρυθμίσεων του προγράμματος, την εκτίμηση για επιτυχημένη ολοκλήρωση του τρίτου μνημονίου και τη σημαντική μείωση του ρίσκου μιας νέα χρεοκοπίας.
Ο οίκος τονίζει το γεγονός ότι Ελλάδα πέτυχε ουσιώδεις δημοσιονομικές και θεσμικές αλλαγές μέσα στο τρέχον πρόγραμμα προσαρμογής που θα είναι διατηρήσιμες και τα επόμενα χρόνια Οι αλλαγές α αυτές σύμφωνα με τον οίκο θα βοηθήσουν στην οριστική ανάκαμψη της οικονομίας αλλά και τον τραπεζικό κλάδο.
Όπως τονίζεται, η απόδοση της Ελλάδας στο πλαίσιο του τρέχοντος τρίτου προγράμματος προσαρμογής ξεπέρασε τις προσδοκίες και ήταν πολύ ισχυρότερη από ό, τι στα δύο προηγούμενα προγράμματα. Συγκεκριμένα, η ελληνική κυβέρνηση κατάφερε να θέσει τα δημόσια οικονομικά της σε πιο βιώσιμη βάση, με πρωτογενή πλεονάσματα άνω του 2% του ΑΕΠ και σχεδόν ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς το 2016 και το 2017. Σημαντικό μέρος της βελτίωσης οφείλεται τα διαρθρωτικά μέτρα που θα παράσχουν διαρκή δημοσιονομικά οφέλη.
Η Moody’s αναφέρεται και στα μέτρα της περιόδου 2019 -2020 που θα ενεργοποιηθούν αν χρειαστεί για την επίτευξη του στόχου του πρωτογενούς πλεονάσματος (3,5% του ΑΕΠ). Σχολιάζει ότι τα μέτρα αυτά υποστηρίζουν την άποψη ότι οι στόχοι του προϋπολογισμού είναι πιθανόν να επιτευχθούν ακόμη και αν η οικονομική ανάπτυξη αποδειχθεί μικρότερη από ότι αναμένεται σήμερα. Μια τέτοια δημοσιονομική επίδοση θα πρέπει να μειώσει τον δείκτη δημόσιου χρέους κατά περίπου 7% του ΑΕΠ εντός των επόμενων δύο ετών, σε μόλις πάνω από 174% του ΑΕΠ το 2019, από μια κορυφή άνω του 181% το 2017.
Σημαντική πρόοδο καταγράφει ο οίκος και στους άλλους στόχους του προγράμματος: Αντιμετωπίζονται οι βαθιές θεσμικές αδυναμίες της Ελλάδας στη δημόσια και φορολογική διοίκηση καθώς και το δικαστικό σύστημα.
Βλέπει ανάπτυξη 2% του ΑΕΠ για φέτος
Οι οικονομικές προοπτικές έχουν επίσης γίνει πιο θετικές. Η οικονομία άρχισε να αναπτύσσεταιι, αν και με πολύ αργό ρυθμό. Η Moody’s σημειώνει ότι ο ρυθμός ανάκαμψης είναι παρόμοιος με εκείνον στις άλλες χώρες της περιφέρειας της ζώνης του ευρώ σε παρόμοιο σημείο της εξόδου τους από την εξωτερική στήριξη. Οι εξαγωγές αγαθών και πιο πρόσφατα τα έσοδα από τον τουρισμό αυξάνονται έντονα, αντανακλώντας την ανάκαμψη της παγκόσμιας και της ζώνης του ευρώ. Οι καταναλωτικές δαπάνες ήταν πιο μετριοπαθείς αλλά πρέπει να επωφεληθούν από τη βελτίωση της κατάστασης της αγοράς εργασίας καθώς και από την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος και τη συνεχιζόμενη σταθεροποίηση του τραπεζικού τομέα. Οι επενδύσεις επωφελούνται ήδη από μια συντονισμένη προσπάθεια της ΕΕ και των επίσημων δανειστών όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Ενώ η Moody’s δεν αναθεωρεί τις προβλέψεις αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ της τάξης του 2% και 2,2% αντίστοιχα για το 2018 και το 2019, ο οργανισμός είναι πιο σίγουρος από πριν ότι οι εν λόγω προβλέψεις θα υλοποιηθούν, δεδομένου ότι η επιτυχής ολοκλήρωση του προγράμματος θα πρέπει να άρει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των επιχειρήσεων, και την υποστήριξη εισροών ιδιωτικών κεφαλαίων.
Καθαρή έξοδος από το πρόγραμμα
Η Moody’s θεωρεί πλέον πολύ πιθανό ότι η Ελλάδα θα ολοκληρώσει με επιτυχία το τρίτο πρόγραμμα υποστήριξής της τον Αύγουστο. Η άποψη αυτή επιβεβαιώνεται από τα θετικά συμπεράσματα που έλαβε η Ευρωομάδα κατά τη σύνοδό της στις 19 Φεβρουαρίου, μολονότι καθυστέρησε την επίσημη ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης, έπειτα από την ολοκλήρωση δύο τελικών προηγούμενων ενεργειών (από 110 συνολικά). Η «καθαρή» έξοδος της Ελλάδας από το πρόγραμμα – χωρίς να απαιτείται περαιτέρω στήριξη ή συνθήκες – και η επιστροφή του στην αυτάρκεια και στην χρηματοδότηση με βάση την αγορά θα υποστηριχθεί βραχυπρόθεσμα από ένα σημαντικό αποθεματικό ταμειακών συναλλαγών, χρησιμοποιώντας μερικά από τα υπόλοιπα κονδυλίων του προγράμματος ύψους 86 δισ. ευρώ. Η Moody’s αναμένει να δημιουργηθεί αρχικά ένα αποθεματικό ύψους τουλάχιστον 18 δισ. ευρώ (περίπου 10% του ΑΕΠ του 2018), έτσι ώστε να υποστηριχθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών και να διευκολυνθεί η επιστροφή της Ελλάδας στις κεφαλαιαγορές. Αυτό συγκρίνεται με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές ύψους 17,3 δισ. ευρώ μεταξύ Σεπτεμβρίου 2018 και Δεκεμβρίου 2020. Ένα τέτοιο αποθεματικό θα ήταν μεγαλύτερο από εκείνο που στόχευαν άλλες χώρες του προγράμματος στο σημείο εξόδου τους.
Μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, η ισχυρή δέσμευση των πιστωτών της ζώνης του ευρώ για περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους θα εξασφαλίσει διαχειρίσιμες δανειακές ανάγκες και θα στηρίξει τη βιωσιμότητα του χρέους της Ελλάδας. Μια πρώτη δέσμη μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους έχει ήδη εφαρμοστεί από τον ΕΜΣ κατά τη διάρκεια του 2017, με αποτέλεσμα τη μείωση του χρέους της Ελλάδας κατά 25 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ έως το 2060. Η Moody’s αναμένει από τους πιστωτές της ζώνης του ευρώ να αναφέρουν λεπτομερώς τα μέτρα για-την ελάφρυνση του χρέους τους προσεχείς μήνες, όπως δεσμεύθηκαν να κάνουν μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος στήριξης της Ελλάδας. Είναι πιθανό να περιλαμβάνουν έναν μηχανισμό που θα συνδέει την ελάφρυνση του χρέους με τα αποτελέσματα της αύξησης του ΑΕΠ, υποδηλώνοντας μια πιο ευέλικτη στάση της ζώνης του ευρώ από ό, τι στο παρελθόν
Το ρίσκο χρεοκοπίας μειώνεται σημαντικά
Η Moody’s εκτιμά ότι ο κίνδυνος άλλης αδυναμίας πληρωμής ή η αναδιάρθρωση του χρέους του ιδιωτικού τομέα είναι ουσιαστικά χαμηλότερος .Σύμφωνα με την Moody’s, ο κίνδυνος άλλης αδυναμίας πληρωμής ή αναδιάρθρωσης του χρέους προς τον ιδιωτικό τομέα, κατά την αξιολόγηση της , έχει μειωθεί σημαντικά ;όπως και η αβεβαιότητα γύρω από αυτή την κρίση έχει επίσης μειωθεί σημαντικά. Ενώ η Ελλάδα βρισκόταν σε μια παρόμοια συγκυρία στα μέσα του 2014, η Moody’s πιστεύει ότι ο κίνδυνος αντιστροφής και εκτροχιασμού της φορολογικής και οικονομικής προόδου που επιτεύχθηκε είναι τώρα ουσιαστικά χαμηλότερος.
Πρόβλημα τα κόκκινα δάνεια
Ως κυριότερο πρόβλημα για τις τράπεζες βλέπει το μεγάλο υπόλοιπο των κόκκινων δανείων. Εκτιμά όμως ότι σε αυτή την φάση αντιμετωπίζονται πιο δυναμικά από τα τελευταία οκτώ χρόνια. Οι νομικές και τεχνικές απαιτήσεις για τη διεξαγωγή ηλεκτρονικών δημοπρασιών – ένα βασικό μέτρο για τις τράπεζες να υλοποιήσουν τις εξασφαλίσεις και να επιταχύνουν τον καθαρισμό των ισολογισμών τους – έχουν πλέον τεθεί σε ισχύ και οι ίδιες οι τράπεζες έχουν δεσμευτεί να επιτύχουν μεμονωμένους στόχους μείωσης των ΕΑΠ. Η Moody’s σημειώνει επίσης θετικά ότι η εξάρτηση του συστήματος από τη ρευστότητα έκτακτης ανάγκης από την Τράπεζα της Ελλάδος και το Ευρωσύστημα παρουσιάζει πτωτική πορεία το τελευταίο έτος και οι καταθέσεις επιστρέφουν στο σύστημα. Οι τράπεζες ήταν επίσης σε θέση να εκδίδουν καλυμμένα ομόλογα τους τελευταίους μήνες, διαφοροποιώντας τη χρηματοδότησή τους μακριά από τη χρηματοδότηση των κεντρικών τραπεζών. Από τα 25 δισ. Ευρώ που διατέθηκαν στο πρόγραμμα για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, απαιτήθηκαν μόνο 5,4 δισ. Ευρώ.
Σταθερή η πολιτική κατάσταση
Ο οίκος εκτιμά ότι η πολιτική κατάσταση και οι προοπτικές είναι πιο σταθερές. Μολονότι οι εκλογές θα πρέπει να πραγματοποιηθούν το αργότερο μέχρι το Σεπτέμβριο του 2019, οι επίπονες και πολιτικά προκλητικές διαρθρωτικές δημοσιονομικές, οικονομικές και θεσμικές μεταρρυθμίσεις έχουν νομοθετηθεί. Η σημερινή ελληνική κυβέρνηση έχει καθιερώσει μια ισχυρότερη και πιο συνεπή διακυβέρνηση από ε από τους προκατόχους της.
Οι αξιολογήσεις του προγράμματος (ειδικά η τρίτη) ολοκληρώθηκαν γρηγορότερα και σε μια πολύ πιο εποικοδομητική ατμόσφαιρα από ό, τι αναμενόταν στην αρχή και επίσης σε σύγκριση με τα προηγούμενα δύο προγράμματα.
Ο κίνδυνος μιας ανατροπής θα περιοριστεί επίσης από την πιθανή σύνδεση μεταξύ της ελάφρυνσης του χρέους και του ρυθμού ανάπτυξης της Ελλάδας, η οποία αναμένεται να συνεχίσει να υλοποιεί τις δεσμεύσεις της προς τους πιστωτές της σε καλό δρόμο με τις δεσμεύσεις της έναντι των πιστωτών του επίσημου τομέα.
