Η τελευταία «μάχη» πάνω στα τείχη της Θεσσαλονίκης δίνεται στις μέρες μας, αλλά φαίνεται ότι θα είναι… σύντομη.
Ολα ξεκίνησαν με τον εντοπισμό μιας φωτογραφίας, της παλαιότερης των παραθαλάσσιων τειχών της πόλης, αλλά πριν καταλαγιάσει η πρώτη ένταση μια δεύτερη φωτογραφία έρχεται μάλλον να επιβεβαιώσει όσα μαρτυρεί η πρώτη.
Για μία βδομάδα, σχεδόν, είχαμε το μεγαλύτερο «κυνήγι» εντοπισμού ομοιοτήτων με τη σημερινή πόλη. Ιστορικοί, ερευνητές, φιλίστορες, ιστοριοδίφες, συλλέκτες αλλά και απλοί πολίτες επιχειρηματολογούσαν σε έναν διάλογο που έφερνε σε ντελίριο, καθώς το ντοκουμέντο είναι μοναδικό.
Η πρώτη φωτογραφία αναρτήθηκε στο facebook από τη σοβαρή ομάδα «Παλιές Φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης» και προκάλεσε αμέσως αλληλοσυγκρουόμενα κύματα ενθουσιασμού και αμφιβολιών.
Οπως έγραψε το μέλος της ομάδας, Ζαχαρίας Σεμερτζίδης, «η μοναδική μέχρι σήμερα φωτογραφική αποτύπωση της παραλίας της Θεσσαλονίκης πριν από την κατεδάφιση του παραθαλάσσιου τείχους.
Χρονολογία κατά προσέγγιση στα μέσα της δεκαετίας του 1860, οπωσδήποτε πριν το 1867», διευκρινίζοντας ότι το ντοκουμέντο εντοπίστηκε στα Εθνικά Αρχεία της Ουγγαρίας (Magyar Nemzeti Levéltár) και έχει περιληφθεί σε άλμπουμ με τίτλο «Κωνσταντινούπολη», έργο της δεκαετίας του 1860, των αδελφών Αμπντουλλάχ, διάσημων φωτογράφων αρμενικής καταγωγής.
Μάλιστα, όπως σημειώνουν οι διαχειριστές της σελίδας, η φωτογραφία εντοπίστηκε μετά το «ξεσκόνισμα» 10.000 φωτογραφιών στο λήμμα «Szaloniki» στις διαδικτυακές μηχανές αναζήτησης και η λήψη της έγινε πριν από το 1867 όταν πρωτοπαρουσιάστηκε στη Διεθνή Εκθεση του Παρισιού, για να φτάσει τελικά στα Εθνικά Αρχεία της Ουγγαρίας που τη δημοσίευσαν στην ιστοσελίδα τους πριν από έξι μήνες.
Το ερώτημα βέβαια ήταν ένα: πρόκειται όντως για τη Θεσσαλονίκη; Στα κοινωνικά δίκτυα μαίνονται συγκρούσεις, αφού άλλοι βλέπουν το Μπεχτσινάρ και τον Μεβλαχανέ με το τεράστιο κυπαρίσσι, άλλοι αναρωτιούνται πού είναι η Ανω Πόλη…
Δύο φίλοι από τα παλιά «συγκρούστηκαν» ήδη δημόσια και εκφράζουν κατά κύριο λόγο τα «αντιμαχόμενα» στρατόπεδα. Συμπτωματικά μάλιστα έχουν σχέση με το Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζας.
Ο Γιάννης Επαμεινώνδας, νυν διευθυντής του Κέντρου, υποστηρίζει ότι πρόκειται για τη Θεσσαλονίκη, αλλά ενστάσεις εκφράζει ο πρώην διευθυντής Ευάγγελος Χεκίμογλου.
Για τον κ. Επαμεινώνδα η λήψη έχει γίνει από τον Λευκό Πύργο, ο κ. Χεκίμογλου υποστηρίζει ότι ήταν εξαιρετικά δύσκολο έστω και να ανεβούν τα πολύ ογκώδη και βαριά τότε μηχανήματα στην κορυφή του Πύργου ο οποίος ήταν ακόμη φυλακή.
Επιπλέον δεν υπάρχει καμιά αναφορά ότι οι αδελφοί Αμπντουλλάχ πέρασαν ποτέ από την πόλη.
Στον αντίποδα ο κ. Επαμεινώνδας υποστηρίζει, μιλώντας στην «Εφ.Συν.», ότι «τα στοιχεία είναι κατακλυσμιαία, ο ορίζοντας, τα κτίρια, είναι συγκλονιστικό γιατί ποτέ δεν είχαμε την ευκαιρία να κάνουμε τέτοια ταύτιση».
«Αγνωστικιστής» δηλώνει ο κ. Χεκίμογλου, διευκρινίζοντας, πάντως, πως «δεν λέω ότι δεν είναι η Θεσσαλονίκη, κατά βάθος είναι και επιθυμία μου, αλλά λέω ότι χρειάζεται μελέτη, να καθορίσουμε τα επιστημονικά κριτήρια μελέτης, να αξιολογηθούν τα τεκμήρια».
Χθες το απόγευμα ήρθε στο φως και δεύτερη φωτογραφία η οποία, και κατά τον κ. Επαμεινώνδα, απαντά σε όλα τα ερωτήματα και επιβεβαιώνει πως όντως η πρώτη απεικονίζει τη Θεσσαλονίκη αφού η λήψη έγινε από σημείο μεταξύ πλατείας Ελευθερίας και πλατείας Αριστοτέλους.
Οπως και να ‘χει, η πρώτη φωτογραφία πρόκειται να εκτεθεί και επισήμως και σε μεγάλες διαστάσεις στην έκθεση του ΜΙΕΤ «Το τέλος της παλιάς μας πόλης, Θεσσαλονίκη 1870-1917» (15.11.17-18.02.18) στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης στη Βίλα Καπατζή.
