Το καταπληκτικό «Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Λαογραφίας και Προϊστορίας», που δημιούργησε στο Μαυροχώρι Καστοριάς ο γνωστός δάσκαλος και ταλαντούχος καλλιτέχνης κ. Δημήτρης Παναγιωτίδης, μαζί με την εξίσου ταλαντούχα σύζυγό του κ. Φανή, αποτελεί κόσμημα για το αναφερόμενο χωριό και γενικότερα για το Νομό Καστοριάς, απέκτησε σάρκα και οστά στο τέλος του 2009.
Περνώντας το κατώφλι του πανέμορφου νεοκλασικού, το οποίο βρίσκεται στην είσοδο του Μαυροχωρίου, βλέπουμε την αναπαράσταση ενός παραδοσιακού γάμου, με πρωταγωνιστές…κέρινα ομοιώματα..
Ακόμη και ο παπάς που στέκεται στη γωνία και κρατά το ευχολόγιο ήταν κέρινος, κι ας έμοιαζε τόσο αληθινός με τα φυτευτά μαλλιά και γένια του.
Στο δεύτερο όροφο του πρώτου κτιρίου, βλέπουμε σκηνές από τη καθημερινή ζωή σε διάφορα δωμάτια, όπως τον κύκλο του μαλλιού.
Στο διπλανό δωμάτιο βρίσκονταν ο παππούς, η γιαγιά και τα εγγόνια γύρω από το τζάκι, με τον παππού να διαβάζει εφημερίδα, τη γιαγιά να πλέκει, το αγοράκι να διαβάζει παραμύθι και το κοριτσάκι να μαθαίνει αριθμητική, κρατώντας κονδύλι.
Παραδίπλα, στον καλό οντά, ήταν σε εξέλιξη ένα προξενιό, το οποίο μάλλον είχε πετύχει, γιατί οι προξενητάδες είχαν σηκωμένα τα ποτήρια με το κρασί.
Στον ίδιο όροφο υπήρχε και το δωμάτιο με τη μητέρα που φασκιώνει το μωρό και το κοιμίζει στην παλιά ξύλινη κούνια, ενώ ο φύλακας άγγελος του σπιτιού βρίσκεται εκεί και χαμογελά.
Στο υπόγειο του πρώτου κτιρίου με τον κύκλο του ψωμιού και του τρύγου θα συναντήσουμε το ζυμωτήρι και τον φούρνο με ξύλα, στο οποίο η γιαγιά έψηνε ψωμί. Παραδίπλα η νοικοκυρά μαγείρευε και ακριβώς πίσω της άλλη μια κυρία άνοιγε φύλο στο τραπέζι της παλιάς κουζίνας.
Από τα ωραιότερα σημεία του μουσείου είναι ίσως η αυλή του, η οποία ξαναζωντανεύει την πλατεία του Μαυροχωρίου έτσι όπως ήταν πριν πολλά χρόνια. Περιμετρικά της πλατείας είδαμε μαγαζάκια με πολύχρωμες προσόψεις και επαγγέλματα που χάθηκαν στο χρόνο.
Στο δεύτερο όροφο στου δεύτερου κτιρίου, θαυμάζεις τα αρχοντικά της Καστοριάς, έργα του 83χρονου Καστοριανού καλλιτέχνη κ. Πιστικού, φτιαγμένα με μεράκι και λεπτομέρεια από γύψο.
Στο υπόγειο του δευτέρου κτιρίου το προϊστορικό και νεολιθικό τμήμα, το οποίο παρουσιάζει τη ζωή εκείνης της εποχής.
Το σκηνικό συνθέτουν μια σπηλιά με λίμνη μπροστά της, με τους αρχανθρώπους να κυνηγούν, να ψαρεύουν, να κοιμίζουν τα μωρά και να μπαίνουν στα σπίτια τους στο λιμναίο οικισμό.
