Την προειδοποίηση πως το υφιστάμενο μείγμα δημοσιονομικής πολιτικής δεν συμβάλει στη διατήρηση των υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων, κυρίως διότι η «σχεδόν εμμονική» φορολογία και οι υψηλοί δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές τροφοδοτούν τις αντιαναπτυξιακές πιέσεις απευθύνει η έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για τη Νομισματική Πολιτική 2016-2017 που υπεβλήθηκε σήμερα στον Πρόεδρο της Βουλής και στο Υπουργικό Συμβούλιο.
Επιχειρώντας μια συνθετική παρουσίαση των στατιστικών στοιχείων των φορολογικών εσόδων και των πρωτογενών δημόσιων δαπανών, η ανάλυση της ΤτΕ προχώρησε στην αποτύπωση των δύο βασικών χαρακτηριστικών της δημοσιονομικής προσαρμογής, δηλαδή της υπεραπόδοσης των εσόδων έναντι του στόχου, αλλά ταυτοχρόνως και της συσσώρευσης χρέους του ιδιωτικού τομέα προς το Δημόσιο, συνθέτοντας έτσι τις δύο όψεις της τρέχουσας φορολογικής πολιτικής, που καθορίζουν εν πολλοίς και τη δυναμική της δημοσιονομικής προσαρμογής, και δεύτερον, στην ανίχνευση εκείνων των παραγόντων που ενι- σχύουν τη δυνατότητα της χώρας να διατηρεί πρωτογενή πλεονάσματα.
Βάσει της ανάλυσης:
-Tο πρωτογενές δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2016 διαμορφώθηκε σε πλεόνασμα ύψους 4,2% του ΑΕΠ, σε επίπεδo οκταπλάσιο από το στόχο (0,5% του ΑΕΠ) του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής 2015-2018 για το συγκεκριμένο έτος.
-Το πρωτογενές πλεόνασμα του κρατικού προϋπολογισμού (σε ταμειακή βάση) σχεδόν διπλασιάστηκε σε σχέση με το 2015 και ήταν υπερδιπλάσιο από το στόχο του προγράμματος, όπως αποτυπώθηκε στις εκτιμήσεις του προϋπολογισμού του 2017.
-Η υπερκάλυψη του τεθέντος δημοσιονομικού στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα αποδίδεται κυρίως στην υπεραπόδοση των φορολογικών εσόδων και λιγότερο στη συγκράτηση των πρωτογενών δαπανών.
-Σε εθνικολογιστική βάση τα τρέχοντα έσοδα αυξήθηκαν κατά 5,9%, έναντι αύξησης 0,7% το προηγούμενο έτος, ενώ αντίθετα οι τρέχουσες δαπά- νες μειώθηκαν κατά 1%, έναντι μείωσης 1,4% το 2015.
-Μεγάλη αύξηση, κατά 6,2%, παρουσίασαν τα έσοδα από άμεσους και έμμεσους φόρους. Ειδικότερα, τα έσοδα από ΦΠΑ αυξήθηκαν κατά 11,2%, κυρίως λόγω της εκτεταμένης χρήσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών, ένα- ντι αύξησης μόνο κατά 1,6% το 2015.
Όπως σημειώνεται στην έκθεση ο «φορο- κεντρικός» χαρακτήρας της δημοσιονομικής πολιτικής, αν και οδήγησε σε υπεραπόδοση εσόδων και υπερακόντιση των στόχων του προγράμματος, προκάλεσε ωστόσο συσσώρευση ιδιωτικού χρέους προς το Δημόσιο.
«Αυτές οι δύο όψεις της ασκούμενης δημοσιονομικής πολιτικής αποκαλύπτουν τα σημάδια κόπωσης και ενδεχομένως αδυναμίας των φορολογουμένων να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους», σημειώνουν οι συντάξτες της έκεθσης και προσθέτουν: «Ο μονομερής αυτός χαρακτήρας της δημοσιονομικής πολιτικής παρεμποδίζει κάθε προσπάθεια ανάκαμψης. Επιπλέον, το υψηλό επίπεδο της δημόσιας δαπάνης που εξακολουθεί να υφίσταται δεν αντανακλά απαραίτητα και την παροχή υψηλής ποιότητας δημόσιας υποδομής που θα ενθάρρυνε την ανάπτυξη της ιδιωτικής επιχειρηματικής πρωτοβουλίας. Γίνεται αντιληπτό ότι αυτά τα κύρια χαρακτηριστικά της δημοσιονομικής προσαρμογής περιορίζουν σε μεγάλο βαθμό τη δυναμική της και τη δυνατότητα της χώρας να δημιουργεί θετικά πρωτογενή αποτελέσματα».
Η Τράπεζα της Ελλάδος σημειώνει εμφατικά πως για να καταστεί η δημοσιονομική πολιτική εργαλείο οικονομικής ανάπτυξης και δημοσιονομικής ισορροπίας, θεωρείται επιβεβλημένη η αλλαγή του χαρακτήρα της, «από τη σχεδόν εμμονική αύξηση της φορολογίας» στην ανακατανομή της δημόσιας δαπάνης προς εκείνες τις κατηγορίες που επιφέρουν μόνιμο αναπτυξιακό αποτέλεσμα.
Κατά την ΤτΕ οι εξελίξεις αυτές επιβεβαιώνουν το μονομερή και «φορο- κεντρικό» χαρακτήρα της ασκούμενης δημοσιονομικής πολιτικής, αφού o κύριος όγκος της προ- σαρμογής οφείλεται στην αύξηση των φόρων. «Με δεδομένη όμως την αρκετά μικρότερη της μονάδας τιμή του πολλαπλασιαστή δημόσιων δαπανών και τη μεγαλύτερη της μονάδας τιμή του πολλαπλασιαστή φόρων, το μίγμα της τρέχουσας δημοσιονομικής πολιτικής έχει καθαρά αντιαναπτυξιακό χαρακτήρα», αναφέρει η ανάλυση.
