Ιστορική απόφαση που δικαιώνει απόλυτα το περιοδικό Hot Doc και τον Κώστα Βαξεβάνη για αποκαλυπτικό ρεπορτάζ σχετικά με τη δράση κυκλώματος εφοριακών στη Θεσσαλονίκη που απομυζούσε δημόσιο χρήμα λαμβάνοντας επιστροφές ΦΠΑ τον οποίο ποτέ δεν έχει εισπράξει το Δημόσιο, εξέδωσε πρόσφατα το Τριμελές Εφετείο της Θεσσαλονίκης.
Αποτελούμενο από τους Παναγιώτα Παντελή, Βασίλειο Στέφο και Κωνσταντίνο Σιδηρόπουλο, το δικαστήριο έκρινε πως το δημοσίευμα του περιοδικού Hot Doc (τ. 22, Φεβρουάριος 2013) με τίτλο «Μαφιόζοι εφοριακοί και ο Μαρκογιαννάκης» ανταποκρίνεται πλήρως στην αλήθεια, είναι ακριβές και αντικειμενικό και πως ο δημοσιογράφος είχε υποχρέωση και καθήκον να δημοσιοποιήσει το θέμα, ενώ υπήρξε κατηγορηματικό ως προς την πρωτόδικη απόφαση με την οποία δικαιωνόταν η εφοριακός Αντωνία Καρακαουλάκη – Αμανατίδουπου είχε προσφύγει κατά του περιοδικού, σημειώνοντας ότι το πρωτοβάθμιο δικαστήριο όχι απλώς εκτίμησε εσφαλμένα τις αποδείξεις, αλλά και εσφαλμένα εφάρμοσε τον νόμο.
Ταυτόχρονα, το δικαστήριο δέχθηκε ότι μεταξύ του τεκμηρίου της αθωότητας και του δικαιώματος της πληροφόρησης, υπερισχύει το δεύτερο όταν πρόκειται για δημόσια πρόσωπα.
«Να μην παρακωλύουμε το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης»
Ίσως το σημαντικότερο στην απόφαση, είναι η παραδοχή από πλευράς δικαστηρίου ότι η τήρηση του καθήκοντος της αλήθειας σημαίνει πως ο δημοσιογράφος έχει εξαντλήσει όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή του ώστε να διασταυρώσει τις πληροφορίες του. Κατά το Εφετείο, η απόφαση του οποίου παράγει νομολογία, «με το να ζητάμε από τους δημοσιογράφους οι οποίοι δεν διαθέτουν εξειδικευμένα μέσα αναζήτησης της αλήθειας όπως η Δικαιοσύνη ή οι αστυνομικές Αρχές, πλήρη ακρίβεια και αμερόληπτη κρίση, τους υποχρεώνουμε στα αδύνατα παρακωλύοντας το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους στην ελευθερία της έκφρασης».Επιπροσθέτως δε, σημειώνεται στην απόφαση, σύμφυτη με την ελευθερία της έκφρασης είναι και η ελευθερία της έρευνας και της συλλογής ειδήσεων.
Το δικαστήριο έκρινε επίσης ως προς τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα, πως το να απαιτείται άδεια για τη δημοσιοποίησή τους από την αρμόδια ανεξάρτητη Αρχή είναι προληπτικό μέτρο κατά της ελευθερίας του Τύπου και επομένως απαγορεύεται από το Σύνταγμα.
Οι αποκαλύψεις του Hot Doc για το κύκλωμα που απομυζούσε δημόσιο χρήμα
Αναλυτικότερα, η εφοριακός Αντωνία Καρακουλάκη – Αμανατίδου, η οποία έχει καταδικαστεί σε πολυετή κάθειρξη για απιστία πολλών εκατ. ευρώ σε βάρος του Δημοσίου, κατηγορούσε το περιοδικό για συκοφαντική δυσφήμιση επειδή αποκάλυψε τη δράση κυκλώματος στο οποίο η ίδια είχε πρωταγωνιστικό ρόλο και έφερε στο φως ευαίσθητα, κατά την ίδια, προσωπικά δεδομένα της όπως οι καταδίκες και οι σε βάρος της διώξεις. Αντικείμενο του ρεπορτάζ ήταν οι οργανωμένες από εφοριακούς και ιδιώτες παράνομες επιστροφές ΦΠΑ από εφορίες της Θεσσαλονίκης.
Η απάτη αποκαλύφθηκε στις αρχές της περασμένης δεκαετίας όταν δύο επώνυμες καταγγελίες περιέγραφαν στις εισαγγελικές Αρχές τη μαφία του οικονομικού εγκλήματος στη Θεσσαλονίκη. Έφοροι, λογιστές, επιθεωρητές του υπουργείου Οικονομικών είχαν δημιουργήσει ένα δίκτυο για να κλέβουν χρήματα του Δημοσίου από ΦΠΑ ή να εκβιάζουν επιχειρηματίες. Ελάχιστοι από τους καταγγελλόμενους ωστόσο οδηγήθηκαν στη Δικαιοσύνη, ενώ οι περισσότεροι συνέχισαν να δρουν παίρνοντας μεταθέσεις ή και προαγωγές, με τα πειθαρχικά συμβούλια με αποφάσεις καρμπόν να τους αθωώνουν, ακόμη και σε περιπτώσεις που τα ποινικά δικαστήρια τους καταδίκαζαν.
Η Αντωνία Καρακουλάκη – Αμανατίδου, πρώην έφορος της Α’ ΔΟΥ Θεσσαλονίκης, η οποία τυχαίνει να είναι και πελάτισσα του πρώην υπουργού Χρήστου Μαρκογιαννάκη ο οποίος είχε αναλάβει τη νομική της εκπροσώπηση ώστε να αποφυλακιστεί, κατηγορείτο ότι ανήκε σε κύκλωμα που εισέπραττε επιστροφές ΦΠΑ από εικονικές εξαγωγές. Τα άλλα δύο μέλη του κυκλώματος ήταν, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, η Γεωργία Κάπρη – Γεωργιάδου και η Μαρία Στογιάννου, τα ονόματα των οποίων βρίσκονται και στη Λίστα Λαγκάρντ.
Η λειτουργία του κυκλώματος και ο ύποπτος ρόλος των Πειθαρχικών Συμβουλίων
Το κύκλωμα σύμφωνα με τις καταγγελίες που έφθασαν στις εισαγγελικές Αρχές λειτουργούσε σχεδόν σε όλες τις εφορίες της Θεσσαλονίκης με τον ίδιο τρόπο. Κάποιος ενδιάμεσος, αναλάμβανε να μαζέψει επιχειρηματίες που ήταν διατεθειμένοι να δημιουργήσουν εταιρίες που θα έκοβαν εικονικά τιμολόγια. Οι υπεύθυνοι των εταιριών αυτών υπέβαλαν στην εφορία μια αίτηση επιστροφής ΦΠΑ. Αν και τις περισσότερες φορές η αίτηση δεν περιελάμβανε κάποιο ποσό, ο έφορος ενέκρινε ποσό ανάλογα με τις ανάγκες του. Έτσι, ο επιχειρηματίας έπαιρνε το ποσό και μέσω του ενδιάμεσου μοίραζε τα ποσοστά.
Ακόμη όμως και όταν αποκαλυπτόταν κάποια υπόθεση, το σύστημα μπορούσε να καλύπτεται. Είναι χαρακτηριστικό πως και μετά την αποκάλυψη του κυκλώματος, όταν δόθηκε εντολή ελέγχων στους οικονομικούς επιθεωρητές Θεσσαλονίκης για τους καταγγελλόμενους εφοριακούς, σε όλες τις περιπτώσεις οι επιθεωρητές κατέληξαν σε αθωωτικά πορίσματα.
Η περίπτωση της Αντωνίας Καρακουλάκη – Αμανατίδου, την οποία υπερασπίζεται νομικά ο Χρήστος Μαρκογιαννάκης είναι ενδεικτική: τον Νοέμβριο του 2002 δόθηκε εντολή ελέγχου για την Α’ ΔΟΥ, στην οποία ήταν προϊσταμένη η Καρακουλάκη. Σε μία μόνο από τις περιπτώσεις η Καρακουλάκη είχε κατηγορηθεί πως για μία μόνο εταιρία, είχε εξασφαλίσει την παράνομη επιστροφή ΦΠΑ ύψους άνω των 50 εκατ. δραχμών.
Ο επιθεωρητής που έκανε τον έλεγχο βρήκε την Καρακουλάκη αθώνα παρότι έχει υπογράψει πάνω σε αίτηση που δεν ανέγραφε ποσό επιστροφής για μια εταιρία που στα στοιχεία λειτουργίας της δεν είχε ούτε τηλέφωνο. Τον Απρίλιο του 2007 η Καρακουλάκη ήταν υπόδικη για έντεκα κακουργήματα και η υπόθεσή της οδηγήθηκε στο Β’ Υπηρεσιακό Συμβούλιο, το οποίο την έκρινε ομόφωνα αθώα υπηρεσιακά για υποθέσεις για τις οποίες στα ποινικά δικαστήρια είχε συγκεντρώσει ποινές 40 χρόνων.
Στην Α’ ΔΟΥ Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν, σε ένα μόνο επτάμηνο 19 ανύπαρκτες επιχειρήσεις εισέπραξαν μέσω του κυκλώματος των εφοριακών 5,8 δισεκ. δραχμές. Τα μισά από αυτά πήγαν σε εφοριακούς. Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις οι επιθεωρητές δεν βρήκαν τίποτα το μεμπτό. Η «Οργάνωση», όπως την αποκαλούσε η εισαγγελική έρευνα, έστησε πάνω από 50 επιχειρήσεις, μέσω των οποίων εξασφάλισε δεκάδες δισεκ. δραχμές από είσπραξη ΦΠΑ το οποίο δεν είχε πάρει ποτέ το Δημόσιο.
Κόλαφος του δικαστήριο για την Αντωνία Καρακουλάκη – Αμανατίδου
Έχει σημασία να αναφερθεί ότι το Τριμελές Εφετείο της Θεσσαλονίκης που με την απόφαση 966 / 2017 απέρριψε όλους τους ισχυρισμούς της εφοριακού Αντωνίας Καρακουλάκη – Αμανατίδου η οποία κατηγορούσε το Hot Doc και τον Κώστα Βαξεβάνη για συκοφαντική δυσφήμιση, επιβεβαίωσε απόλυτα το αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του περιοδικού τεκμηριώνοντας ότι σε βάρος της εφοριακού είχαν ασκηθεί επανειλημμένως ποινικές διώξεις για τις οποίες καταδικάστηκε πρωτοδίκως σε πολυετείς ποινές κάθειρξης.
Σύμφωνα με το εφετείο, από τις σχετικές δίκες προέκυπταν οι παράνομες επιστροφές ΦΠΑ, γίνονταν αναφορές σε οργανωμένο κύκλωμα, σε αρμόδιες επιθεωρήσεις οι οποίες ενώ γνώριζαν αδρανούσαν να πραγματοποιήσουν ελέγχους και σε κάλυψη των εφοριακών από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Τέλος, το εφετείο επεσήμανε ότι μετά το δημοσίευμα του Hot Doc εκδόθηκαν αποφάσεις με τις οποίες επιβλήθηκαν σε βάρος της Αντωνίας Καρακουλάκη – Αμανατίδου νέες ποινές κάθειρξης.
