Αυτή η φωτογραφία είναι η μόνη γνωστή που σχετίζεται με το γεγονός. Πρέπει να είναι την επόμενη μέρα της κατάληψης. Βλέπουμε το δρόμο του συνοικισμού της Καλλιθέας με φόντο το καλυμμένο από σύννεφα Βίτσι, το βουνό της Καστοριάς την εκκλησία της Μεταμόρφωσης ( Αΐ Σωτήρα) και το ταμπάκικο του Μαλεγγάνου.
Σε πρώτο πλάνο οχήματα Sdkfz 10 Demag με ελαφρά αντιαρματικά Pak 38 (50mm) προφανώς της Μεραρχίας SS LSAH, έχουν σταματήσει και οι στρατιώτες χαζεύουν τη θέα και καπνίζουν αναμένοντας διαταγές.
Είχαν προηγηθεί οι μάχες του Πισοδερίου, και της διάβασης της Κλεισούρας, όταν η αιχμή του δόρατος του Γερμανικού στρατού, η μπαρουτοκαπνισμένη από την εισβολή στη Γαλλία, μηχανοκίνητη Μεραρχία των SS Σωματοφυλακή του Αδόλφου Χίτλερ (LSAH) ήρθε αντιμέτωπη με τα υπολείμματα της καταρρακωμένης και πεζοπόρα υποχωρήσασας από την Αλβανία, XIII Μεραρχίας του Ελληνικού στρατού.
Η μάχη έλαβε χώρα στις όχθες της λίμνης της Καστοριάς και έτσι αναφέρεται στη διεθνή βιβλιογραφία. Στις 14 και 15 /04/1941 δόθηκε η μοναδική στην Ιστορία μάχη ” εκ συναντήσεως” του Ελληνικού με το Γερμανικό στρατό. Αντιμέτωποι, η πλήρως εξοπλισμένη μεραρχία των SS με απόλυτη αεροπορική κάλυψη ( η οποία έκρινε το αποτέλεσμα) και δυο τάγματα πεζικού, μια επιλαρχία ιππικού και εννιά πυροβολαρχίες της XIII Μεραρχίας Πεζικού του ΕΣ που με μοναδικά εφόδια το φιλότιμο και μάλλον την περιέργεια, αντιμετώπισε αποτελεσματικά για δυο μέρες την καλύτερη Μεραρχία, του καλύτερου στρατού του κόσμου, δίνοντας τη δυνατότητα στο σύνολό του Ελληνικού στρατού να υποχωρήσει νοτιότερα.
Το ανακοινωθέν της 12 Γερμανικής στρατιάς εισβολής στα Βαλκάνια την ημέρα εκείνη ανέφερε: “Οι Έλληνες προβάλλουν πεισματώδη αντίσταση δυτικά της Φλώρινας και στην Καστοριά”.
Το γεγονός αυτό κατά περίεργο τρόπο δεν θυμίζει κανένα μνημείο, πόσο μάλλον κάποιο θεματικό πολεμικό μουσείο, όπως θα γινόταν αλλού…
Η φωτογραφία έχει δημοσιευτεί στο τεύχος 143 του περιοδικού Στρατιωτική Ιστορία και προέρχεται από τα Bundesarchiv (Κρατικά Γερμανικά Αρχεία).
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Ρ.Καρτιέ Ιστορία του ΒΠΠ ΕΕΕ Αθήνα 1965.
Α.Παπάγος Ο πόλεμος της Ελλάδος 1940-41 Αθήνα 1965.
Conquest of the Balkans. Time Life Books Virginia USA 1990.
Ρωμύλος Μαντζούρας στο Παλιες φωτογραφιες της Καστοριας.
