Προς ολοταχώς για ένα τρίμηνο – φωτιά, καθοριστικό για την οικονομία αλλά και τις ευαίσθητες πολιτικές ισορροπίες οδεύει η κυβέρνηση. Μετά τη, σύντομη, θερινή ανάπαυλα, το θερμόμετρο ανεβαίνει: Το μεγάλο στοίχημα της σταθεροποίησης της οικονομίας, το ταχύτερο δυνατό, της ανάσχεσης της ύφεσης και της ανάκτησης πρόσβασης των μεγάλων επιχειρήσεων και του δημοσίου σε δανεισμό από τις αγορές, με ανεκτό κόστος, κρίνεται πρακτικά στο τρίμηνο Σεπτεμβρίου – Νοεμβρίου.
Εκεί θα φανεί η δυναμική επιστροφής της οικονομίας σε ανάπτυξη, η δυνατότητα εκτέλεσης του προϋπολογισμού χωρίς πρόσθετα μέτρα και χωρίς ενεργοποίηση του κόφτη την Άνοιξη του 2017, ο χρόνος ένταξης των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ (QE) που εκτιμάται πως θα ανοίξει δρόμο για έξοδο του δημοσίου και μεγάλων επιχειρήσεων στις αγορές. Η πολυπαραμετρική αυτή επιχείρηση περνά από το σκόπελο των δύο αξιολογήσεων του φθινοπώρου, με πρώτο ορόσημο τη συνεδρίαση του EuroWorkingGroup στις 29 Αυγούστου ενόψει της ακόμη πιο κρίσιμης συνεδρίασης του Eurogroup στις 9 Σεπτεμβρίου που θα κρίνει εάν θα υπάρξουν μεγάλες καθυστερήσεις στην εκταμίευση της υποδόσης των 2,8 δισ. ευρώ.
Η κυβέρνηση αισιοδοξεί πως η πρώτη αυτή «μίνι αξιολόγηση» θα προχωρήσει όσο πιο αναίμακτα γίνεται και στο οικονομικό επιτελείο στοχεύουν όλα να έχουν κλείσει πριν εκπνεύσει ο Σεπτέμβριος. Αφενός για να έλθουν γρήγορα τα 2,8 δισ. στα κρατικά ταμεία και να διοχετευθεί νέο χρήμα προς αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών, αφετέρου για να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατόν η δεύτερη αξιολόγηση. Αυτό επειδή η επιτυχής έκβαση της και η ταχεία ολοκλήρωση της ανοίγουν το δρόμο για σημαντικά ζητήματα, με κυρίαρχα την ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο QE και την πρόοδο στο θέμα του χρέους, καταρχήν με τη δέσμη των βραχυπρόθεσμων μέτρων αναδιάρθρωσης. Στόχος φαίνεται να είναι έως τα τέλη του έτους να έχουν διευθετηθεί όλες οι μεγάλες εκκρεμότητες και το 2017 να ξεκινήσει με θετικούς οιωνούς.
Στο στρατόπεδο των πιστωτών, τα πράγματα παραμένουν και θολά και περίπλοκα. Υπάρχει αυξημένη επιφύλαξη για το πόσο εύκολο θα είναι τελικά να ολοκληρωθούν σύντομα αξιολογήσεις, με ζητήματα αυξημένης πολιτικής δυσκολίας, όπως τα εργασιακά, οι ιδιωτικοποιήσεις και η πώληση κόκκινων δανείων. Πρέπει να σημειωθεί πως στην επικείμενη αξιολόγηση του Σεπτεμβρίου μεταξύ των θεμάτων που πρέπει να προχωρήσουν είναι η στελέχωση του εποπτικού συμβουλίου του υπερταμείου ιδιωτικοποιήσεων, ο καυτός φάκελος της ενέργειας με τη ΔΕΗ και τον ΑΔΜΗΕ σε πρώτο πλάνο αλλά και η επικύρωση της σύμβασης του Ελληνικού. Πολλοί από τους υπουργούς της κυβέρνησης δεν έχουν αποδείξει ότι έχουν την ιδιοκτησία του προγράμματος μεταρρυθμίσεων και ιδιωτικοποιήσεων στο οποίο έχει συμφωνήσει η κυβέρνηση, σχολιάζουν υψηλόβαθμα στελέχη εντός της τρόικας και υπενθυμίζουν πως στο παρελθόν, και για μικρότερης ίσως έντασης ζητήματα είχαν σημειωθεί καθυστερήσεις.
Δαμόκλειος σπάθη, ο κόφτης
Βεβαίως στην παρούσα φάση, τα πράγματα είναι αρκετά πιο πιεστικά, αφού σε περίπτωση παρεκκλίσεων, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πιο ασφυκτικές συνθήκες ρευστότητας και μεγαλύτερες ίσως αποκλίσεις στα δημοσιονομικά, είναι μονόδρομος η ενεργοποίηση του «κόφτη» δαπανών.
Η κυβέρνηση επιδιώκει μετ’ επιτάσεως να επιβεβαιωθεί το θετικό σενάριο στην οικονομία. Αυτό σημαίνει έναρξη μιας ήπιας ανάκαμψης από το φετινό δεύτερο εξάμηνο, κάτι που θα ξεκινήσει να φαίνεται από τα νεότερα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής μέσα στο φθινόπωρο για την εξέλιξη του ελληνικού ΑΕΠ, ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο QE, αποφυγή ενεργοποίησης του «κόφτη», με πρώτο ορόσημο για το ενδεχόμενο διορθωτικών κινήσεων το προσχέδιο του προϋπολογισμού που κατατίθεται στις 3 Οκτωβρίου, και η απόσπαση από τους πιστωτές ενός θετικού αφηγήματος για το ελληνικό χρέος. Όσον αφορά στο δημοσιονομικό πεδίο, αρμόδιοι παράγοντες παραδέχονται πως όταν κλείσει ο Σεπτέμβριος θα υπάρχει μια καλή εικόνα για την εισροή των εσόδων και το πως εκτελείται ο προϋπολογισμός. Η εικόνα, έως τότε, θα βρεθεί στο μικροσκόπιο των ελεγκτών, ενόψει της κατάθεσης του προσχεδίου του προϋπολογισμού του 2017, το οποίο ίσως αποτελέσει την πρώτη ευκαιρία για διορθωτικές κινήσεις στον προϋπολογισμό, δηλαδή για πρόσθετα μέτρα. Στο οικονομικό επιτελείο θεωρούν πάντως πως τα πράγματα εξελίσσονται ομαλά και οι επόμενες εβδομάδες θα δείξουν πως ο προϋπολογισμός εκτελείται κανονικά. Ωστόσο τα στοιχεία του Ιουλίου έδειξαν μια υστέρηση 354 εκατ. ευρώ στα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού, που ενισχύει τον προβληματισμό, ιδίως υπό το πρίσμα της φοροδοτικής κόπωσης των πολιτών αλλά και του φρένου που φαίνεται πως μπαίνει στην κατανάλωση.
Απειλή οι καθυστερήσεις
Κλειδί για όλα, παραμένει να μην υπάρξουν καθυστερήσεις, είτε με δικής μας υπαιτιότητα είτε καθυστερήσεις που θα έχουν να κάνουν με τις δύσκολες ισορροπίες μεταξύ ευρωζώνης και ΔΝΤ, και να ενισχυθεί η καταναλωτική και επενδυτική εμπιστοσύνη.
Πρόκειται σίγουρα για ένα σύνθετο παζλ, που για να συμπληρωθεί πρέπει να υπάρξει επιτυχία στην εκτέλεση μιας αλυσίδας γεγονότων αλλά και καλή…τύχη για να αποφευχθούν εξωγενή γεγονότα τα οποία θα μπορούσαν να επιδεινώσουν την ελληνική θέση. Πρέπει να σημειωθεί πως το φθινόπωρο είναι θερμό για την ίδια την ευρωζώνη, αφού επίκειται δημοψήφισμα στην Ιταλία, ιδιαίτερα κρίσιμος παράγοντας για τις αγορές, το μέτωπο στην Πορτογαλία και την Ισπανία είναι ασταθές, Γερμανία και Γαλλία οδεύουν προς κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις μέσα στο 2017, υπό την ομπρέλα του Brexit, το οποίο παραμένει η μεγαλύτερη ίσως πρόκληση. Στο τοπίο αυτό, τα περιθώρια ελιγμών για την ελληνική πλευρά είναι εκ των πραγμάτων περιορισμένα.
«Φιλτράρουν» το σχέδιο για το χρέος
Κρίσιμο παραμένει το πόσο πρόθυμη θα είναι η ευρωπαϊκή πλευρά των θεσμών να κάνει, φέτος, σημαντικές παραχωρήσεις προς την ελληνική πλευρά, όσον αφορά στο ζήτημα του χρέους. Σύμφωνα με πληροφορίες οι συζητήσεις είναι ήδη πολύ προχωρημένες και τις επόμενες μέρες μπορεί να «κλειδώσει» το πακέτο των βραχυπρόθεσμων μέτρων αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέος.
Το μείζον ζήτημα εδώ είναι η διαχείριση του επιτοκιακού ρίσκου, αφού υπάρχει το πρόβλημα τα όποια μέτρα αποφασιστούν να μην μπορούν να δεχθούν κριτική στο εσωτερικό των χωρών που μας χρηματοδοτούν ότι οδηγούν σε απώλειες τους φορολογούμενους τους. «Χρηματοοικονομικά εργαλεία και λύσεις υπάρχουν. Είμαστε κοντά, όλα είναι θέμα απόφασης» σχολιάζει αρμόδιο στέλεχος, που εκτιμά πως μέσα στις προσεχείς εβδομάδες θα έχει καθαρίσει το τοπίο γύρω από αυτό το ζήτημα. Άλλωστε η λύση που θα δοθεί εδώ θα χρησιμοποιηθεί από την ευρωζώνη και για ένα άλλο ζήτημα. Να βοηθήσει κατά τη διάρκεια της σύνταξης της έκθεσης βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους που θα ετοιμάσει η ΕΚΤ στο διάστημα Οκτωβρίου – Νοεμβρίου για να ανοίξει το δρόμο για την ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο QE.
Ξανά στο παιχνίδι τα ελληνικά ομόλογα
Οι εξελίξεις, επί ελληνικού εδάφους, παραμένουν στα ραντάρ των ξένων οίκων και επενδυτών: Στις 2 Σεπτεμβρίου η Fitch αναμένεται να εκδώσει νέα έκθεση αξιολόγησης για την ελληνική οικονομία, αποφασίζοντας εάν θα διατηρήσει στάσιμη ή εάν θα αναβαθμίσει την οικονομία ενώ στις 14 Οκτωβρίου, εκτός απροόπτου θα υπάρχουν εξελίξεις και από το μέτωπο της Moody’s. Την ίδια ώρα, αίσθηση προκαλεί το σήμα που επέλεξαν να στείλουν στην αγορά δύο από τους μεγαλύτερους παίκτες: Η Goldman Sachs και η JP Morgan έβαλαν ξανά στο παιχνίδι τα ελληνικά ομόλογα, υποβαθμίζοντας σε ?αρχαία ιστορία? τις ζημιές που υπέστη η αγορά από τους ελληνικούς τίτλους, μετά και τις εκδόσεις του 2014 και στέλνοντας μήνυμα πως θα έβλεπαν θετικά νέες τοποθετήσεις σε ελληνικά ομόλογα, εάν το ελληνικό δημόσιο εκδώσει νέους τίτλους, οι οποίοι εκ των πραγμάτων θα προσφέρουν πιο ελκυστικές αποδόσεις σε σχέση με άλλα ομόλογα στην ευρωζώνη. Ο χρόνος της νέας έκδοσης θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το τι θα γίνει τους επόμενους δύο μήνες. Σε θεωρητικό επίπεδο εφόσον καταστεί δυνατόν το Νοέμβριο, για παράδειγμα τα ελληνικά ομόλογα να ενταχθούν στο QE, υπάρχει μια ικανοποιητική πρόοδος στις αξιολογήσεις και ένα έστω και οριακά θετικό αφήγημα για το χρέος, θα μπορούσε να σχεδιαστεί μια έκδοση, για να πιάσει το μομέντουμ. Αυτό θα γινόταν, στην παρούσα φάση, όχι τόσο για να ανεξαρτητοποιηθεί, άμεσα, το δημόσιο από τα δάνεια της τρόικα, αφού ο δανεισμός από την αγορά θα είναι εκ των πραγμάτων αισθητά πιο ακριβός από τα επιτόκια με τα οποία μας δανείζει ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης, αλλά για να διευκολυνθούν οι τράπεζες και μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις να επιστρέψουν στις διεθνείς αγορές με ανεκτούς όρους.
Μαύρη«τρύπα» στα έσοδα 517 εκατ. τον Ιούλιο
Νέα πιο λεπτομερή στοιχεία για την πορεία των εσόδων, έδωσε χθες το υπουργείο Οικονομικών στη δημοσιότητα. Τα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι τον Ιούλιο υπήρξε ?τρύπα? 517 εκατ. ευρώ στα φορολογικά έσοδα, έναντι των στόχων, χωρίς όμως να καθίσταται ακόμη σαφές ποια είναι η πηγή ή πηγές αυτών των αποκλίσεων. Οι εισπράξεις Ιουλίου εμφανίζονται χαμηλότερες κατά 337 εκατ. ευρώ από το στόχο (- 6,04%) και σε συνδυασμό με τις υψηλότερες επιστροφές φόρων δημιούργησαν μια «τρύπα» 517 εκατ. ευρώ έναντι των στόχων. Ωστόσο η πηγή αυτής της απόκλισης μένει να ξεκαθαριστεί.
Σε σχέση με πέρσι, και όχι σε σχέση με το στόχο, από τα αναλυτικά στοιχεία του υπουργείου προκύπτουν τα εξής:
Ο φόρος εισοδήματος στο επτάμηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου ήταν ψηλότερος κατά 36,5% σε σχέση με πέρσι.
Τον Ιούλιο τα συνολικά έσοδα από τον ΦΠΑ (από εφορίες και τελωνεία) ήταν μειωμένα κατά 3,9% σε σχέση με τον Ιούλιο του 2015, παρά το ότι φέτος τον Ιούλιο ίσχυσε ο αυξημένος συντελεστής 24%, γεγονός που αποτελεί ένδειξη για περιορισμό στην κατανάλωση. Στο επτάμηνο Ιανουαρίου ? Ιουλίου, πάντως τα έσοδα από ΦΠΑ αυξήθηκαν 11,1% σε σχέση με το 2015.
Τα συνολικά έσοδα από τελωνεία μειώθηκαν 14,1%
