Οι μαρτυρίες σοκάρουν. Ελληνοκύπριοι αιχμάλωτοι οδηγούνται στο λιμάνι της κατεχόμενης Κερύνειας μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, το 1974. Υποτίθεται ότι θα μπουν σε πλοία με προορισμό τις φυλακές στα Αδανα της Τουρκίας.
Οι περισσότεροι, ωστόσο, δεν θα φτάσουν ποτέ τους εκεί. Αλλοι δολοφονούνται άγρια και άλλοι θάβονται ζωντανοί. Αλλοι αφήνουν την τελευταία τους πνοή στην Κερύνεια και άλλοι (από εκείνους που κάνουν τελικώς το ταξίδι) στα Αδανα.
«Τους άλλους τους μεταφέραμε, τους δέσαμε τα χέρια και τα πόδια και ζωντανούς τους θάψαμε κοντά σε έναν ποταμό εκεί. Δεν ξοδέψαμε καμία σφαίρα. Επειδή τους θάψαμε στην όχθη, το ποτάμι με το πέρασμα του χρόνου θα τους σκεπάσει και θα τους παρασύρει. Δεν θα μπορούν να βρουν τα ίχνη τους», φέρονται να λένε μεταξύ τους δύο Τούρκοι στρατιώτες. Οσο για τους δολοφονηθέντες, αυτοί ρίχνονται σε ομαδικούς τάφους και έκτοτε αγνοούνται.
42 χρόνια μετά
Αν και προς το παρόν ανεπιβεβαίωτες, οι συγκλονιστικές μαρτυρίες που δημοσιεύθηκαν στην τουρκοκυπριακή εφημερίδα «Αφρίκα» (σε άρθρο υπό τον τίτλο «Τους έθαψαν ζωντανούς») έρχονται να επαναφέρουν στο προσκήνιο τη χαίνουσα πληγή των χιλιάδων αγνοουμένων του «Αττίλα» αλλά και τις βαριές ευθύνες της τουρκικής πλευράς, που εξακολουθεί 42 χρόνια μετά να κρατάει κλειστά τα «ένοχα» αρχεία του τουρκικού στρατού.
Δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται λόγος για ομαδικούς τάφους στα Κατεχόμενα. Στον Τράχωνα εντοπίστηκαν μάλιστα πρόσφατα δεκάδες λείψανα έπειτα από μαρτυρία 95χρονης Τουρκοκύπριας. Οι τελευταίες μαρτυρίες, ωστόσο, προσθέτουν πίεση στην τουρκική πλευρά, ώστε να ανοίξουν τα σχετικά στρατιωτικά αρχεία και να βγουν στην επιφάνεια όσα παρανόμως κρατούνταν στο σκοτάδι από τους Τούρκους τις περασμένες δεκαετίες.
«Η Τουρκία έχει ουσιαστικό ρόλο και ευθύνη να συνεισφέρει στις προσπάθειες επίλυσης του ανθρωπιστικού ζητήματος των αγνοουμένων. Καλούμε την τουρκική κυβέρνηση να συνεργαστεί επιτέλους για την επίλυση του προβλήματος, περιλαμβανομένης της παροχής στη ΔΕΑ (σ.σ.: τη δικοινοτική Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοουμένους στην Κύπρο) όλων των πληροφοριών και στοιχείων που υπάρχουν στα τουρκικά στρατιωτικά αρχεία», σημειώνει με χθεσινή του ανακοίνωση το κυπριακό υπουργείο Εξωτερικών.
Ο Ελληνοκύπριος εκπρόσωπος στη ΔΕΑ, Νέστορας Νέστορος, επιβεβαιώνει με δηλώσεις του στα κυπριακά μίντια ότι όντως υπάρχουν μαρτυρίες για ομαδικούς τάφους στην επαρχία της Κερύνειας (στην περιοχή Βοτανικοί Κήποι από Ελληνοκύπριο επιζώντα), καθώς και υποψίες για ομαδικούς τάφους στα Αδανα. Οι τουρκικές κατοχικές δυνάμεις αποφάσισαν, με καθυστέρηση τεσσάρων δεκαετιών, να επιτρέψουν την πρόσβαση για εκσκαφές σε συνολικά 30 σημεία σε «στρατιωτικές ζώνες» στα Κατεχόμενα τα επόμενα τρία χρόνια (σε δέκα σημεία κάθε χρόνο ξεκινώντας από φέτος). Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Τούρκοι μιλούν για «στρατιωτικές περιοχές στη Βόρεια Κύπρο» και όχι για «τουρκικές στρατιωτικές περιοχές», καθώς θέλουν να αποσυνδέσουν το ζήτημα των αγνοουμένων από τη συνεχιζόμενη τουρκική στρατιωτική κατοχή.
Κρυφές πληροφορίες
Το «πράσινο φως» για εκσκαφές ήρθε προφανώς ως απόρροια της έντονης κινητικότητας που παρατηρείται στο μέτωπο της επίλυσης του Κυπριακού μετά την εκλογή του Μουσταφά Ακιντζί στην ηγεσία των Τουρκοκυπρίων την άνοιξη του 2015. Ακόμη και σήμερα, ωστόσο, οι Τούρκοι συνεχίζουν να κρατούν κρυφές τις πληροφορίες για ομαδικούς χώρους ταφής αγνοουμένων στα Κατεχόμενα και περισυλλογές-μετακινήσεις οστών από ομαδικούς τάφους.
Στο επίμαχο άρθρο του στην τουρκοκυπριακή εφημερίδα «Αφρίκα» ο συντάκτης Σενέρ Λεβέντ υποστηρίζει ότι οι Τούρκοι όντως επιχείρησαν τις περασμένες δεκαετίες να σβήσουν κάθε ίχνος ομαδικού τάφου από τα Κατεχόμενα, μετακινώντας οστά και εξασφαλίζοντας τη σιωπή όσων τύχαινε να γνωρίζουν πληροφορίες.
Υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) επειδή παραβιάζει τα δικαιώματα των οικογενειών των αγνοουμένων.
Συνολικά Αγνοούμενοι
Ελληνοκύπριοι 1.508
Τουρκοκύπριοι 493
Εχουν εκταφεί και ταυτοποιηθεί
Ελληνοκύπριοι 489
Τουρκοκύπριοι 149
Συνεχίζουν να αγνοούνται
Ελληνοκύπριοι 1.019
Τουρκοκύπριοι 344
