Οι Τσάμηδες ήταν ομάδα αλβανόφωνων μουσουλμάνων που στις αρχές του 20ού αιώνα άγγιζαν τους 20.000 και κατοικούσαν στην περιοχή της Θεσπρωτίας και συγκεκριμένα στην Ηγουμενίτσα, στο Μαργαρίτι, στις Φιλιάτες και την Παραμυθιά. Η αλβανική προπαγάνδα αποκαλεί τη συγκεκριμένη περιοχή Τσαμουριά.
Η ονομασία Τσάμης αποτελεί παραφθορά του ονόματος Θύαμις, όπως ήταν γνωστός στην αρχαιότητα ο ποταμός Καλαμάς. Οι σημερινοί Τσάμηδες είναι απόγονοι εξισλαμισμένων χριστιανών της Ηπείρου από τους Οθωμανούς κατά τον 17ο αιώνα.
Αν και με την υπογραφή της Συνθήκης της Λοζάννης (1923) με την Τουρκία οι μουσουλμάνοι Τσάμηδες κρίθηκαν «ανταλλάξιμοι», με παρασκηνιακές παρεμβάσεις της Ιταλίας προς την κυβέρνηση του δικτάτορα Θεόδωρου Πάγκαλου εξαιρέθηκαν και παρέμειναν στη Θεσπρωτία. Οπως τελικά αποδείχτηκε στη συνέχεια, οι μουσουλμάνοι Τσάμηδες χρησιμοποιήθηκαν από το φασιστικό καθεστώς της Ρώμης για προπαγανδιστικούς λόγους, ενίοτε σκηνοθετώντας και αιματηρά επεισόδια στα ελληνοαλβανικά σύνορα προκειμένου να δικαιολογηθεί η επίθεση κατά της χώρας μας τον Οκτώβριο του 1940. Μάλιστα Τσάμηδες είχαν στελεχώσει τρία από τα 14 αλβανικά τάγματα και έλαβαν μέρος στις επιχειρήσεις στο πλευρό των Ιταλών.
Στη διάρκεια της ιταλογερμανικής κατοχής οι Τσάμηδες συνεργάστηκαν με τα στρατεύματα κατοχής καταλύοντας τις ελληνικές αρχές. Το 1942, με σύνθημα «Ηπειρος αλβανική έως την Πρέβεζα» συγκροτούν την KSILIA («Αλβανικό Σύστημα Πολιτικής Διοικήσεως») με 14 τάγματα, έχοντας ως κύριο στόχο τους την εξολόθρευση του ελληνικού πληθυσμού στην περιοχή της Θεσπρωτίας. Αρχηγός της οργάνωσης ήταν ο Νουρή Ντίνο Μπέης, γαμπρός του Αλβανού πρωθυπουργού Σεφγκέτ Βερλάτσι. «Η αφοσίωσή μου και οι πλέον των 40 ετών παρασχεθείσες υπηρεσίες στην Ιταλία με υποχρεώνουν να σας αναφέρω όσα συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό στην Τσαμουριά, Ελλάδα και Νότια Αλβανία, όπου έτυχα μάρτυς και θύμα μιας ύπουλης επίθεσης που κόστισε τη ζωή και αρκετών Ιταλών στρατιωτών», ξεκινάει η κατάπτυστη επιστολή του Ντίνο προς τον Μπενίτο Μουσουλίνι (Φεβρουάριος 1943) που υπάρχει σήμερα στα ιταλικά αρχεία, η οποία αποτελεί αδιάψευστο μάρτυρα του ρόλου των Τσάμηδων εις βάρος της Ελλάδας. Οταν κατέρρευσε το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι και η Ιταλία συνθηκολόγησε, οι Γερμανοί ανέλαβαν τον έλεγχο της ιταλοκρατούμενης ζώνης στην Ηπειρο, συνεχίζοντας να έχουν ως δεκανίκι τους Τσάμηδες. Προχώρησαν μάλιστα στη δημιουργία «Σκιπετάρικης Χωροφυλακής», η οποία είχε βάλει στο στόχαστρο τον ελληνικό πληθυσμό της περιοχής. Τσάμηδες μάλιστα εντάχθηκαν σε γερμανικά στρατιωτικά τμήματα συμμετέχοντας σε κοινές ασκήσεις αλλά και βιαιότητες κατά των Ελλήνων, με αποκορύφωμα τη μαζική εκτέλεση 49 πρόκριτων της Παραμυθιάς στις 29/09/1943. Η αντιστασιακή εφημερίδα «Επαναστάτης» έγραψε για την τραγωδία: «Στην αρχή διεδόθη ότι οι συλληφθέντες θα εκρατούντο ως όμηροι και θα απεστέλλοντο εις Ιωάννινα και αι οικογένειαί των φρόντισαν και τους εφοδίασαν με χρήματα, τρόφιμα και διάφορα άλλα είδη. Αντί ν’ αποσταλούν, όμως, εις Ιωάννινα, μετεφέρθησαν ολίγον έξω της πόλεως παρά το παρεκκλήσιον Αγιος Γεώργιος (Παραμυθιάς), όπου και εξετελέσθησαν παρά Γερμανών και μουσουλμάνων, αφού τους έβαλαν πρώτα και έσκαψαν μόνοι τους τάφους των […] Μετά την εκτέλεση οι μουσουλμάνοι τούς εσύλησαν, τους πήραν τα χρήματα και λοιπά είδη που είχαν, τους έβγαλαν τα ρούχα τους και τα παπούτσια τους και τους έριξαν στην τάφρο που οι ίδιοι είχαν ανοίξει».
Εκτελέσεις αμάχων
Ο καθηγητής Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Αθανάσιος Γκότοβος, ο οποίος μελέτησε διεξοδικά τα γερμανικά αρχεία, έφερε στο φως ντοκουμέντα που αποδεικνύουν ότι οι εκτελέσεις των αμάχων στην Παραμυθιά έγιναν βάσει του καταλόγου ονομάτων που είχε συντάξει η ηγεσία των Τσάμηδων στην περιοχή. Τον Αύγουστο του 1944 τα ένοπλα τμήματα των Τσάμηδων υπέστησαν σημαντικό πλήγμα από τις ομάδες Εθνικής Αντιστάσεως του Ναπολέοντα Ζέρβα (ΕΔΕΣ). Εκατοντάδες Τσάμηδες, συναισθανόμενοι τις συνέπειες των όσων έπραξαν κατά του ελληνικού πληθυσμού, τράπηκαν σε φυγή προς την Αλβανία παίρνοντας μαζί τους και τις οικογένειές τους. Σε 18.000 άτομα υπολογίζονται οι Τσάμηδες που εγκατέλειψαν την Ηπειρο στα τέλη του 1944 μαζί με τα τελευταία υπολείμματα των γερμανικών δυνάμεων. Με αποφάσεις δικαστηρίων τούς αφαιρέθηκε η ελληνική ιθαγένεια, ενώ η ακίνητη περιουσία τους απαλλοτριώθηκε και αποδόθηκε σε ντόπιους της περιοχής Το 1945 το Ειδικό Δικαστήριο Δωσίλογων Ιωαννίνων καταδίκασε ερήμην σε θάνατο 1.930 Τσάμηδες που βαρύνονταν με εγκλήματα πολέμου. Τα τελευταία 25 χρόνια το θέμα των Τσάμηδων αποτελεί παράμετρο του αλβανικού μεγαλοϊδεατισμού, που έχει ενταθεί μετά το 2000, και τη δημιουργία του κράτους του Κοσόβου. Για λόγους αντιπερισπασμού προς τα δικαιώματα των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου, αλλά και για ψηφοθηρικούς, τα δύο μεγάλα αλβανικά κόμματα που εναλλάσσονται στην εξουσία θέτουν συχνά το ζήτημα κάνοντας λόγο για επιστροφή των περιουσιών των Τσάμηδων, ακόμη και για επιστροφή των απογόνων τους στην Ελλάδα. Μόνιμη θέση της Αθήνας στις αλβανικές προκλήσεις και αξιώσεις είναι ότι «θέμα Τσαμουριάς δεν υφίσταται» και ότι διάλογος με εγκληματίες πολέμου που έχουν καταδικαστεί από δικαστήρια δεν μπορεί να υπάρξει.
Τσάμηδες υποδέχονται ως «απελευθερωτές» -μετά τους Ιταλούς- και τα ναζιστικά στρατεύματα στην περιοχή της Θεσπρωτίας
Σύμφωνα με μελέτη του καθηγητή Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Αθανασίου Γκότοβου, υπάρχουν ντοκουμέντα που αποδεικνύουν ότι οι εκτελέσεις των αμάχων στην Παραμυθιά έγιναν βάσει του καταλόγου ονομάτων που είχε συντάξει η τοπική ηγεσία των Τσάμηδων
Τσάμικη προπαγάνδα με κίβδηλη Ιστορία
– Προκλητικές και παραποιημένες η Γεωγραφία και η Ιστορία που διδάσκονται οι Αλβανοί μαθητές του Γυμνασίου – Ακόμα και ο βασιλιάς Πύρρος και η μητέρα του Μεγαλέξανδρου παρουσιάζονται ως Αλβανοί! – Αποκρύπτεται φυσικά κάθε σχέση των Τσάμηδων με τους ναζί και οι εκτελέσεις εκατοντάδων Ελλήνων αμάχων…
«Αυτή τη χρονιά θα διδαχτείς τη Γεωγραφία της Δημοκρατίας της Αλβανίας και των άλλων αλβανικών περιοχών που εξαιτίας ιστορικών γεγονότων βρίσκονται σε γειτονικά βαλκανικά κράτη». Ετσι ξεκινάει ο πρόλογος στο βιβλίο Γεωγραφίας που διδάσκονται οι μαθητές των Γυμνασίων της Αλβανίας. Παρόμοια είναι και η εισαγωγή στα αντίστοιχα βιβλία Ιστορίας.
Τα τελευταία χρόνια οι μαθητές στην Αλβανία διδάσκονται Ιστορία και Γεωγραφία των «αλβανικών εθνικών εδαφών», μέσα στα οποία συμπεριλαμβάνεται ολόκληρη η βορειοδυτική Ελλάδα όπου οι «αιμοσταγείς» Ελληνες πραγματοποίησαν «εθνοκάθαρση» στους Τσάμηδες που πλειοψηφούσαν στα χώματα αυτά. Η νέα γενιά στη γειτονική χώρα μαθαίνει ότι έχει ίδιο DNA με τον βασιλιά Πύρρο της Ηπείρου, αλλά και με την Ολυμπιάδα, μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και ότι ο ήρωας του 1821 Μάρκος Μπότσαρης ήταν απλά Αλβανός μισθοφόρος που πολέμησε στο πλευρό των Ελλήνων.
Παρά τα πρόσφατα χαμόγελα και τις θερμές χειραψίες του Ελληνα υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά με τον Αλβανό πρωθυπουργό Εντι Ράμα στα Τίρανα και τον ομόλογό του κ. Ντιτμίρ Μπουσάτι, οι διαφορές ανάμεσα στις δύο χώρες φαίνεται πως παραμένουν αγεφύρωτες, με την κυβέρνηση Ράμα να επενδύει στην καλλιέργεια εθνικιστικού κλίματος στη χώρα και το βλέμμα στραμμένο στις εκλογές του 2016. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η έντονη ρητορική για το λεγόμενο θέμα της Τσαμουριάς και τα όσα προκλητικά δήλωσε πριν από μία εβδομάδα ο πρωθυπουργός Ράμα που έφτασε στο σημείο να ισχυριστεί -από το βήμα του συνεδρίου του κόμματος των Τσάμηδων- ότι ο Ολυμπος των Αρχαίων Ελλήνων έχει τις ρίζες του στην… Τσαμουριά. Οι δηλώσεις Ράμα, οι «αυθόρμητες» διαδηλώσεις Τσάμηδων στο αλβανικό υπουργείο Εξωτερικών κατά της επίσκεψης Κοτζιά είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Τα τελευταία χρόνια τα Τίρανα επιλέγουν να επενδύσουν στην καλλιέργεια εθνικιστικού κλίματος στην κοινωνία, αρχής γενομένης από τα σχολεία. Τα παραδείγματα είναι ενδεικτικά.
Στις «αλβανικές περιοχές» (Treva Shqiptare) που έμειναν εκτός αλβανικού κράτους, περιλαμβάνονται το Κοσσυφοπέδιο, τμήματα του Μαυροβουνίου και της Σερβίας, η μισή έκταση των Σκοπίων και βέβαια ολόκληρη η ΒΔ Ελλάδα με τους Νομούς Φλώρινας, Καστοριάς, Γρεβενών, Ιωαννίνων, Αρτας, Πρέβεζας, Θεσπρωτίας και το βόρειο τμήμα του Νομού Αιτωλοακαρνανίας. Συγκεκριμένα, όσον αφορά στη χώρα μας, στο κεφάλαιο «Οι αλβανικές περιοχές στην Ελλάδα» αναφέρονται τα εξής προκλητικά: «Είναι αλβανικές περιοχές που αδίκως προσαρτήθηκαν στο ελληνικό κράτος το 1913 από το Συμβούλιο των Πρεσβευτών. Οι ιστορικές εξελίξεις, οι μαζικές βίαιες μετακινήσεις των αυτόχθονων αλβανικών πληθυσμών και η έλλειψη επίσημων στοιχείων, δυσκολεύουν τον προσδιορισμό των αλβανικών περιοχών στην Ελλάδα και κυρίως των προσδιορισμό των κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων αυτών των περιοχών. Αυτές οι περιοχές βρίσκονται στη βορειοδυτική Ελλάδα, νότια της “Μακεδονίας” και νοτιοανατολικά της Αλβανίας μέχρι τον κόλπο της Αρτας και αποτελείται από τις περιοχές Τσαμουριά, Φλώρινα, Καστοριά, Γρεβενά, Κόνιτσα κ.λπ.».
Ο προκλητικός χάρτης με την Αλβανία και τις όμορες «αλβανικές περιοχές» κοσμεί το εξώφυλλο τόσο του βιβλίου όσο και του τετραδίου ασκήσεων των μαθητών που καλούνται π.χ. να ζωγραφίσουν τις περιοχές της Ελλάδας όπου ζουν… Αλβανοί ή να απαντήσουν στο «ποιες είναι οι αλβανικές περιοχές της Ελλάδας», ή να αναφέρουν «τις εκδιώξεις που υπέστησαν οι Αλβανοί από τις ελληνικές αρχές».
«Εθνοκάθαρση από Ελληνες στην Τσαμουριά»
Στο βιβλίο «Ιστορία του Αλβανικού Εθνους» υπάρχει ειδικό κεφάλαιο για την Τσαμουριά, με την επισήμανση ότι «βρίσκεται στο νοτιοδυτικό μέρος της κάτω Αλβανίας», όπως προκλητικά αποκαλεί το νότιο τμήμα της Ηπείρου.
«Η επέλαση των Ελλήνων το 1913 στην Τσαμουριά σημαδεύτηκε από βαρβαρότητες που ανάγκασε χιλιάδες Τσάμηδες να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες. Οι Ελληνες κατακτητές επιτάχυναν την εκδίωξη των Τσάμηδων και των υπολοίπων Αλβανών, με στόχο τον αφανισμό του αλβανικού εθνικού στοιχείου από τις περιοχές που είχαν καταλάβει», αναφέρουν μεταξύ άλλων οι συγγραφείς του βιβλίου, συνεχίζοντας: «Με τον καθορισμό των συνόρων το 1913 αποκόπηκαν από τον εθνικό κορμό όχι μόνο η περιοχή των Ιωαννίνων, αλλά σχεδόν ολόκληρη η Τσαμουριά, οι επαρχίες Φιλιατρών, Ηγουμενίτσας, Παραμυθιάς, Μαργαριτίου, Πάργας και Πρέβεζας, καθώς και οι περιοχές της Φλώρινας, της Καστοριάς και των χωριών του Γράμμου».
Πουθενά βέβαια μέσα στο βιβλίο Ιστορίας δεν γίνεται αναφορά στη συνεργασία των Τσάμηδων με τα στρατεύματα κατοχής στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τις μαζικές εκτελέσεις που προχώρησαν κατά του ντόπιου ελληνικού πληθυσμού. Οι Τσάμηδες παρουσιάζονται ως «θύματα» που εκμεταλλεύτηκαν οι Ιταλοί φασίστες για τα δικά τους συμφέροντα και μόνο. «Στη διάρκεια του πολέμου η Τσαμουριά έζησε τη μεγαλύτερη τραγωδία της στην Ιστορία, παρά τις υποσχέσεις της Ιταλίας για βοήθεια. Οι Ελληνες έκαψαν χωριά της Τσαμουριάς και έκαναν πλιάτσικο χειρότερο από τους Ιταλούς».
Αν και το 2014 τα υπουργεία Παιδείας Ελλάδας και Αλβανίας είχαν συμφωνήσει να αφαιρεθούν από τα σχολικά βιβλία αλυτρωτικές αναφορές ή χαρακτηρισμοί που προκαλούν προβλήματα στις σχέσεις των δύο χωρών, τίποτα δεν προχώρησε. Τότε μάλιστα ο σημερινός υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργό Τέρενς Κουίκ, ως βουλευτής της αντιπολίτευσης, είχε καταθέσει ερώτηση προς τους υπουργούς Εξωτερικών και Παιδείας για τα «ανθελληνικά σχολικά βιβλία» ζητώντας από την κυβέρνηση να ζητήσει από τα Τίρανα την απόσυρσή τους. Παρέμβαση για το θέμα έκανε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ο επικεφαλής των ευρωβουλευτών της Ν.Δ. Μανώλης Κεφαλογιάννης, κάνοντας λόγο για ενέργειες ακραίου αλυτρωτισμού και παραχάραξης της Ιστορίας από την Αλβανία, μία υπό ένταξη χώρα, που αντιβαίνουν βασικές αρχές και αξίες της Ε.Ε.
O μισθοφόρος Marko Boçari και η Αλβανίδα Ολυμπιάδα
Για την αλβανική ιστοριογραφία τα αρχαία ηπειρωτικά φύλα (Θεσπρωτοί, Χάονες, Μολοσσοί κ.ά.) είναι ιλλυρικής και όχι ελληνικής προέλευσης, όπως είναι γενικά αποδεκτό. Ετσι ο βασιλιάς Πύρρος της Ηπείρου, η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου Ολυμπιάδα κ.ά. ανήκουν στο «πάνθεον» των Αλβανών ηρώων. Ακόμη και ο Σουλιώτης Μάρκος Μπότσαρης, κορυφαία μορφή της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, παρουσιάζεται ως… Marko Boçari, Αλβανός μισθοφόρος που απλά… πολέμησε στο πλευρό των Ελλήνων εξεγερμένων κατά των Τούρκων. Τα ιστορικά σχολικά εγχειρίδια υιοθετούν πλήρως τις θέσεις της «πνευματικής» ελίτ της Αλβανίας, όπως αποτυπώθηκαν πρόσφατα στη νέα έκδοση του Αλβανικού Εγκυκλοπαιδικού Λεξικού από την Ακαδημία Επιστημών της χώρας, με κρατική χρηματοδότηση. Πρόκειται ουσιαστικά για «βελτιωμένη» επανέκδοση του Αλβανικού Εγκυκλοπαιδικού Λεξικού που πρωτοκυκλοφόρησε το 1985 επί καθεστώτος Χότζα.
Το προκλητικό εξώφυλλο του σχολικού βιβλίου Γεωγραφίας, με την Αλβανία και τις «αλβανικές περιοχές» που βρίσκονται εκτός συνόρων. Ανάμεσά τους και η λεγόμενη Τσαμουριά
Στο τετράδιο εργασιών της Γεωγραφίας, οι μαθητές Γυμνασίου καλούνται να ζωγραφίσουν τις «αλβανικές περιοχές» που το 1913 έμειναν εκτός των αλβανικών συνόρων
Με κόκκινες βούλες σημειώνονται στον χάρτη τα «αλβανικά κέντρα» στη ΒΔ Ελλάδα, ενώ οι μαθητές απαντούν και σε ερωτήσεις για τους «διωγμούς που υπέστησαν οι Τσάμηδες από τους Ελληνες»
