ΕΝ.ΔΗΜΟ.: Παρατηρήσεις στο επιχειρησιακό πρόγραμμα Δήμου Καστοριάς

(μελετήστε το ΕΔΩ).

Ο εκπρόσωπος των ΕΝ.ΔΗΜΟ. δεν θα παρίσταται σε αυτό το Δημοτικό Συμβούλιο, αλλά θα θέλαμε πρίν φτάσει πρός ψήφιση να υποβάλουμε δημόσια τις παρατηρήσεις μας:

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα κάνει μια πολύ καλή αποτύπωση της κατάστασης του Δήμου και θα λέγαμε ότι αντιμετωπίζει με μεγάλη αντικειμενικότητα τόσο τις παθογένειες και τις ελλείψεις του όσο και τα προτερήματα και τις δυνατότητές του. Σε μεγάλο βαθμό συμφωνούμε με το πρόγραμμα, μιας και είναι κοινές διαπιστώσεις πιστεύουμε απ’όλες τις παρατάξεις.

Παρόλα αυτά υπάρχουν κάποιες παρατηρήσεις που θα θέλαμε να ληφθούν υπόψιν τόσο στις επικαιροποιήσεις του προγράμματος όσο και στην υλοποίησή του. Πολλές φορές ίσως να υπάρχει τελείως διαφορετική προσέγγιση (πχ στο θέμα της μορφής τηλεθέρμανσης), αλλά παρόλα αυτά ευελπιστούμε οι παρατηρήσεις αυτές να αποτελούν πάντα και μια εναλλακτική πρόταση όταν η τρέχουσα πολιτική που θα ασκείται βρίσκεται σε αδιέξοδο. Αποτελεί λοιπόν ένα συμπλήρωμα στο όραμα του δήμου όπως υποτίθεται οτι εκφράζεται αυτή τη στιγμή. Θεωρούμε δεδομένο ότι ο Δήμος θα πρέπει να έχει πάντα μια συνέχεια και να μην διακόπτονται πολιτικές οι οποίες είναι σε δρομολόγηση και φέρνουν θετικά αποτελέσματα. Φυσικά όμως θα πρέπει να διακόπτονται εάν είναι επιζήμιες.

Το δικό μας όραμα ξεκινά με την παραδοχή ότι ο δημότης πρέπει να είναι συμμέτοχος στην πολιτική. Να έχει τρόπους συμμετοχής στα τεκταινόμενα.

Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία έχει εγγενείς παθογένειες, όπως η λογική της ανάθεσης της ευθύνης σε κάποιους υποτιθέμενους “ειδικούς”, της υποτιθέμενης αντιπροσώπευσης από τους δημοτικούς συμβούλους, οι οποίοι όμως στη πράξη εκφράζουν την δικιά τους λογική και πολλές φορές τα δικά τους συμφέροντα και αδρανοποιούν τον δημότη που παύει να είναι “πολίτης”. Συμμέτοχος δηλαδή στη πολιτική και το όραμα του τόπου του.

Γι’ αυτό με κάθε τρόπο προσπαθούμε να δημιουργήσουμε συνθήκες συμμετοχικής δημοκρατίας και διαφάνειας προς τον δημότη.

Ας περάσουμε όμως στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα:
(καλό θα είναι να έχετε σε παράθεση ανοιχτό το αρχείο του Προγράμματος, ώστε να μπορείτε να παρακολουθήσετε τις παρατηρήσεις μας).

Παρατηρήσεις στο επιχειρησιακό πρόγραμμα Δήμου Καστοριάς

Σελ 2. Εισαγωγή:
Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα αναφέρει:
“ Η προσαρμογή των δομών και πολιτικών των ΟΤΑ στις νέες αρχές, τους κανόνες κλπ, η μεγάλη εξάρτηση απο τις κοινοτικές χρηματοδοτήσεις λόγω του βραχυπρόθεσμου και αποσπασματικού χαρακτήρα των εθνικών χρηματοδοτήσεων του Προγρ. Δημόσιων Επενδύσεων και η πρόκληση της βελτίωσης της “αγωγιμότητας” των πόρων εξαιτίας του ανταγωνιστικού πλαισίου που δημιουργεί συνθήκες ανταγωνισμού στην διεκδίκηση πόρων καταδεικνύουν την ανάγκη του σχεδιασμού και επιβάλουν την εκπόνηση επιχειρησιακών προγραμμάτων.

Αυτές οι συνθήκες ανταγωνισμού είναι όμως και μια βασική παθογένεια στην αξιοποίηση των πόρων, αφού ωθούν τους δήμους της χώρας να ανταγωνίζονται για τα κονδύλια αυτά, χωρίς πολλές φορές οι προτάσεις τους να είναι ιδιαίτερα αναγκαίες και συχνά οικονομικά ακριβές, με αποτέλεσμα αυτές οι μικρές προτάσεις να μην καταναλώνουν εποικοδομητικά τα κοινοτικά και εθνικά κονδύλια, που ξοδεύονται σε μεγάλο αριθμό απ’ ευθείας αναθέσεων ή κατευθύνονται πολλές φορές σε μεγάλα έργα χωρίς προοπτικές ουσιαστικής αξιοποίησης.
Συνήθως συμβαίνει επειδή οι δημοτικές αρχές της χώρας θέλουν να αποδείξουν ότι παράγουν πολιτική στους δημότες τους και το τεκμηριώνουν με την μεγάλη απορρόφηση κονδυλίων.
Η αξιολόγηση όμως τελικά σε ότι αφορά την χρησιμότητα των υποδομών και την βελτίωση της ποιότητας ζωής τοπικά πολύ συχνά κρίνεται αρνητική.

Σελ.2/Α,α Προώθηση τοπικής ανάπτυξης

Σαν πρωταρχικός σκοπός του επιχειρησιακού προγράμματος προκρίνεται η προστασία και αναβάθμιση του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος της περιοχής.
Ιδέες όμως όπως το υδατοδρόμιο ή εμμονικές αντιλήψεις όπως η τηλεθέρμανση με φυσικό αέριο, που κατά την άποψή μας δεν είναι άμεσα εφικτές λύσεις, μάλλον δεν τηρούν τον στόχο που έχει τεθεί.

Σελ 28. και 29
Το σχέδιο προτείνει την τόνωση του γονοποιητικού τομέα και του τουρισμού ως βασικά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Δεν πρέπει όμως να αγνοούμε ότι ο γουνοποιητικός είναι ένας τομέας με φθίνουσα πορεία παγκόσμια και θα πρέπει να βρούμε εναλλακτικές.
Ως εναλλακτική προβάλει ο τουρισμός, αλλά η στρατηγική αποπνέει κάτι απο τα λάθη του παρελθόντος. Όπως παλιότερα η γούνα αποτελούσε την μοναδική σχεδόν ενασχόληση, τώρα η βαρύτητα δίνεται και πάλι μονόπλευρα στον τουρισμό. Το επιχειρησιακό πρόγραμμα αντιλαμβάνεται ως ορθή μορφή τουρισμού τον μαζικό τουρισμό σαν σύγκλιση όλων των επιμέρους μορφών τουρισμού. Όμως η Καστοριά ενδεικνύται για εναλλακτικό τουρισμό,μικρών ομάδων τουριστών, αλλά σε πολλά τουριστικά πεδία ενδιαφέροντος. Αυτό δημιουργεί έναν συνεχή τουρισμό σε όλη τη διάρκεια του έτους που όμως δεν συνοδεύεται από τα αρνητικά και τις προκλήσεις του μαζικού τουρισμού. (πχ μαζικός τουρισμός δημιουργείται στα ραγκουτσάρια και στο river party, με ότι αυτό συνεπάγεται για τον έλεγχο και την διαχείριση τόσων ανθρώπων.
Ο μαζικός τουρισμός είναι εφήμερος επειδή ακριβώς η ίδια του η μαζικότητα τελικά υποβαθμίζει γενικά το προϊόν.

Ένα πολύ καλό άρθρο που περιγράφει αναλυτικά τους κινδύνους του τουρισμού, καθώς και την παγκόσμια βιομηχανία του “ποιοτικού τουρισμού” για ευκατάστατους, σε συνάρτηση με το νομοθετικό πλαίσιο και τους σχεδιασμούς της Ελλάδας μπορείτε να δείτε εδώ.

Στα νέα πεδία ανάπτυξης πέρα από την γούνα (για όσο ακόμα θα υπάρχει), όσο και του τουρισμού, μας δίνει η κινητικότητα των κεφαλαίων διεθνώς, που κατευθύνονται κυρίως στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στον τομέα της πληροφορικής. Τα πλίνθινα χωριά της Καστοριάς δεν είναι μόνο μια τουριστική ατραξιόν μέσα από αυτή την οπτική, αλλά ένα πεδίο ανάπτυξης τεχνογνωσίας σε βιοκλιματικά πρότυπα δόμησης κι ένα πεδίο καινοτόμου αρχιτεκτονικής.
Το ΤΕΙ της Καστοριάς δεν είναι ένα ουδέτερο ίδρυμα, άλλα ένα φυτώριο καινοτομίας που εξυπηρετεί τις ανάγκες απασχόλησης μιας “έξυπνης πόλης”. Ο αγωγός ΤΑΡ δεν έχει τόσο μεγάλη αξία όταν μπορούμε να έχουμε τηλεθέρμανση από οικολογικές μονάδες σαν αυτή που έχουμε προτείνει και είναι προσαρμοσμένες στις τοπικές συνθήκες και βασισμένη σε αρχές αειφορίας, αλλά παράλληλα δημιουργεί και προϋποθέσεις για παραγωγή θέσεων εργασίας που σχετίζονται με την παραγωγή ενέργειας απο αυτού του τύπου υποδομές.
Το “νέο ΕΣΠΑ” μάλιστα προβλέπει σε άξονες αυτούς τους τομείς της πληροφορικής και των καινοτόμων μορφών παραγωγής ενέργειας κάνοντας τις προτάσεις ουσιαστικές και εφικτές.

Επίσης είναι πολύ καλή ιδέα για την ένταξη στον σχεδιασμό ενός Επιχειρηματικού Πάρκου, αρκεί να δημιουργεί αυτές τις οικονομίες κλίμακας που ευαγγελίζεται το πλαίσιο λειτουργίας τους και να μη γίνει μια ζώνη για πολυεθνικές και γκέτο φτηνής εργασίας.

Με βάση το παραπάνω δεν νομίζουμε ότι χρειάζεται η πρόταση (6) στη σελίδα 31 για την δημιουργία Ζώνης Ελεύθερου Εμπορίου στη ΒΙ.ΠΕ. Καστοριάς, που μάλλον έρχεται σε σύγκρουση με την φιλοσοφία των επιχειρηματικών πάρκων.

Σελ77 και 78.
Παρατηρούμε μια κάποια επάρκεια κοινόχρηστων χώρων, αλλά πολλές φορές οι κοινόχρηστοι αυτοί χώροι είτε δεν είναι λειτουργικοί, είτε δεν αξιοποιούνται σωστά. Επίσης υπάρχει έλλειψη στοιχείων για χώρους που θεωρούνται αστικό πράσινο, εκτάσεις βόσκησης, μονοπάτια κλπ.
Σε έναν στρατηγικό σχεδιασμό θα πρέπει να συμπεριληφθούν και να αποτυπώνονται αυτά τα στοιχεία.

Σελ. 107
Ο χάρτης των συλλόγων είναι ελλιπής. Δεν συμπεριλαμβάνονται ΜΚΟ και συλλογικότες με ουσιαστικό έργο όπως ο Σύλλογος ΣΚΠ, η Εθελοντική εργασία Καστοριάς, Ο σύλλογος ΜΑΖΙ ΣΟΥ, το Κέλετρον, αγάπη για το παιδί, Οι Ανώνυμοι Αλκοολικοί κι ένα σωρό άλλες συλλογικότητες. Που σημαίνει ότι η καταγραφή χρειάζεται επικαιροποίηση για να αξιοποιηθούν οι οι δυνατότητες μέσα απο την συλλογική δράση, η οποία προσφέρει όχι μόνο στον πολιτισμό, αλλά και στο σώμα της κοινωνίας.

Σελ. 150
Η αποτύπωση του ανθρώπινου δυναμικού, δείχνει την ανεπάρκεια του δήμου να ανταποκριθεί λειτουργικά στις υποχρεώσεις του και την αναγκαστική συνέργεια με τον ιδιωτικό τομέα. Αυτό όμως δημιουργεί αφενός προϋποθέσεις για την ανάπτυξη πελατειακών σχέσεων με τους αναδόχους καθώς και δυσκολία στον έλεγχο της υλοποίησης των έργων που τους ανατίθενται.
Δηλαδή συνολικά έχουμε χαμηλότερη ποιότητα παροχών πρός την κοινωνία. Αντί δηλαδή να εξορθολογίσουμε τις δυνατότητες του δημόσιου τομέα όπου μπορεί να ασκηθεί άμεσα έλεγχος, οι κεντρικές πολιτικές αποφάσεις ωθούν στην ιδιωτικοποίηση των υποχρέωσεων του δήμου με αβέβαια αποτελέσματα στο κόστος και την ποιότητα των παροχών.
Η διαπίστωση αυτή επιβεβαιώνεται και από την οικονομική αποτύπωση όπου ο παραπάνω ισχυρισμός διατυπώνεται ευθαρσώς στη σελ 184:

“Οι ΟΤΑ αποτελούν μια κατηγορία οικονομικών μονάδων με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αφού παρέχουν υπηρεσίες και κατασκευάζουν υποδομές που χαρακτηρίζονται ως τοπικά δημόσια αγαθά, τα οποία δεν είναι δυνατόν να παραχθούν είτε σε ικανοποιητικές ποσότητες, είτε με τις κατάλληλες προδιαγραφές από την αγορά, ούτε μπορούν να τιμολογηθούν με τις κλασικές μεθόδους του ιδιωτικού τομέα. Επιπλέον δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα, όπως οι επιχειρήσεις ενώ αποτελούν φορείς άσκησης δημόσιας εξουσίας σε τοπικό επίπεδο.”

Σελ 187.
Συνεχίζοντας τις παρατηρήσεις πάνω στην οικονομική αποτύπωση, παρατηρούμε ότι επιχορηγήσεις απο χρηματοδοτικά προγράμματα έχουν μια φθίνουσα καμπύλη, πράγμα που σημαίνει στο βάθος και μια γενικότερη και διαχρονικη έλλειψη πολιτικού οράματος και πολιτικής διεκδίκησης. Και το λέμε αυτό γιατί μια τέτοια φθίνουσα καμπύλη δείχνει ότι δεν υπάρχουν καινοτόμες ιδέες που να είναι εφικτή η έγκριση των χρηματοδοτήσεων ή δεν τεκμηριώνονται σωστά ή δεν διεκδικούνται σωστά ή ενέχει μια πελατειακή νοοτροπία όπου κάποιοι τόποι ευνοούνται σε σχέση με άλλους αλλά δεν λέγεται ανοιχτά.
Επίσης ο περιορισμός των υπαλλήλων τελικά δεν συνοδεύτηκε όπως φαίνεται (σελ 194) και από τις ανάλογες μειώσεις στις λειτουργικές δαπάνες. Το προσωπικό μειώθηκε κατά 78% περίπου,οι λειτουργικές δαπάνες μειώθηκαν κατά 67% και οι μισθοί 69% περίπου. Δηλαδή χάσαμε περισσότερο σε λειτουργικότητα του δήμου σε σχέση με τα οικονομικό υποτιθέμενο όφελος.
Κάτι που καταδεικνύεται κι από τον δείκτη κάλυψης κόστους προσωπικού όπως ορίζεται στη σελ. 199.

Στον τελικό στρατηγικό σχεδιασμό όπου οι θεματικοί άξονες εξειδικεύονται σε συγκεκριμένες δράσεις (σελ 211), ενώ στα κείμενα αναγνωρίζονται σαφώς κάποιες παθογένειες και ελλείψεις, δεν περιλαμβάνονται σε αυτές τις δράσεις.
Έτσι απουσιάζουν εντελώς δράσεις για την βελτίωση των υποδομών ώστε να διασφαλίζεται η πρόσβαση σε ΑμεΑ, δεν αναφέρεται πουθενά μια πολιτική για συγκεκριμένη ευάλωτη ομάδα Ρομά της περιοχής μας, που συνεχίζει να αντιμετωπίζεται σαν κοινωνικό απόβλητο, δεν λαμβάνονται οι προκλήσεις ένταξης μεταναστών και προσφύγων και ενώ υπάρχει τέτοια επιτροπή στο δήμο δεν έχει ενεργοποιηθεί ποτέ.

Βέβαια, μελετώντας σε βάθος το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα θα μπορούσαμε να κάνουμε κι αλλές παρατηρήσεις, αλλά ο χρόνος που δίνεται για την μελέτη του δεν είναι επαρκής. Άλλωστε στη πράξη τα σχέδια αυτά είναι ευμετάβλητα, ανάλογα με τον πώς διαμορφώνονται τόσο το οικονομικό περιβάλλον, όσο και οι κοινωνικές τάσεις που είναι πάντα κάτι δυναμικό.

Για τους ΕΝ.ΔΗΜΟ.
Καρανικολόπουλος Σάκης