Το ενυδρείο της Καστοριάς είναι ίσως το νεότερο που άνοιξε στη χώρα μας, σίγουρα πάντως είναι το μεγαλύτερο σε όλα τα Βαλκάνια, που φιλοξενεί ψάρια και οργανισμούς που ζουν αποκλειστικά σε λίμνες και ποτάμια.
Η αλήθεια είναι ότι η εκπομπή ήταν από τις πρώτες που παρουσίασαν το ενυδρείο στο κοινό, χάρη στην υπερδραστήρια και θετική ιχθυολόγο που ανέλαβε να το στήσει, την Άννα Λάτσιου, η οποία με τον αυθορμητισμό και την ενέργειά της, μας έκανε να «υιοθετήσουμε» το ενυδρείο και να το στηρίξουμε!
Γι” αυτό και – σχεδόν με αφορμή την επίσκεψη στο ενυδρείο – η αποστολή στην Καστοριά δεν υπήρχε περίπτωση να μην το περιλάβει στο πρόγραμμά μας. Το ενυδρείο βρίσκεται στην είσοδο της πόλης, λειτουργεί καθημερινά και είναι – χάρη στα διαδραστικά του προγράμματα – ιδιαίτερα δημοφιλές στους μικρούς μαθητές.
Όσο για τους πρωταγωνιστές του ενυδρείου; Μπορείς να τους απολαύσεις στο βίντεο που ετοίμασα ειδικά για σένα, διαβάζοντας παράλληλα όσα πρέπει να ξέρεις για τα ψάρια του γλυκού νερού (και με σειρά εμφάνισης!), με την υπογραφή της Άννας!
Αρχίζουμε;
«Τα ψάρια που έχουμε στο ενυδρείο χωρίζονται σε τρείς κατηγορίες:
1.Αυτόχθονα: ειναι τα ψάρια τα ντόπια, τα ελληνικά με μια λέξη που κανείς μπορεί να τα βρει σε κάθε λίμνη και κάθε ποταμό της Ελλάδος σε μεγάλες ποσότητες χωρίς κάποιο απο αυτά, να έχει την τάση να εξαφανιστεί απο κάποιον κυρίως ανθρωπογενή παράγοντα.
2.Ξενικά: Αυτά που έρχονται απο ξένες περιοχές κυρίως με την συνδρομή των ανθρώπων και βρίσκουν τις κατάλληλες συνθήκες για να μπορέσουν σε πρώτη φάση να επιβιώσουν στο νέο οικοσύστημα, σε δεύτερη φάση να αρχίσουν να αναπαράγονται και τέλος να αρχίσουν να αναπτύσσουν κάποιες «κακές» συνήθειες. Η κυριότερη είναι το να τρώνε τα αυγά των υπολοίπων ψαριών, κυρίως των αυτόχθονων, με αποτέλεσμα τα αυγά να μην καταφέρνουν να γίνουν ποτέ ψάρια, οποτε να έχουμε μείωση των ελληνικών ειδών και αύξηση ταυτόχρονα των ξενικών.
3. Ενδημικά: Είναι αυτά που ζούνε μόνο σε μια περιοχή και πουθενά αλλού στον κόσμο. Είναι ιδιαίτερα, μικρόσωμα και συνήθως είδη προς εξαφάνιση λόγω του μικρόσωμου σωματός τους. Συνήθως οι ανθρωπογενείς παράγοντες είναι αυτοί που τα εξαφανίζουν. Διέπονται από ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προστασία τους. Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες που πληρώνουν καθημερινά κάποιες χιλιάδες ευρώ ως πρόστιμα στην ευρωπαϊκή ένωση γιατί έχουν τέτοια ψάρια στα νερά τους (το 70% της ιχθυοπανίδας της Ελλάδος) και δεν τα προστατεύουν.
Τώρα, τα ψάρια με σειρά εμφάνισης!
- Κυπρίνος ή Γριβάδι (ονομασία αναλόγως της περιοχής): ψάρι αυτόχθονο – ζει στη λίμνη της Καστοριάς
- Οξύρρυγχος ή Στουργιόνι – το ψάρι που παράγει το μαύρο χαβιάρι – δεν υπάρχει στη λίμνη Καστοριάς
- Χρυσόψαρο-Κοϊ- ξενικό είδος (συνήθως ψάρια που ζουν σε σπιτικές λιμνούλες κήπων) έχει εισαχθεί σε αρκετές λίμνες σε όλη την Ελλάδα
- Προικί – Αυτόχθονο -ζει στη λίμνη Καστοριάς-είναι ο βασιλιάς της λίμνης, ψάρι με ιδιαίτερη γεύση, με χαρακτηριστικές τις ρίγες στο σώμα του και τα έντονα αγκάθια στη ράχη του που χρησιμεύουν ως μέσο άμυνας.
- Κουνουπόψαρα – ξενικό είδος – εισήχθη σε πάρα πολλές λίμνες στην Ελλάδα κατά την περίοδο που υπήρχε η ελονοσία με σκοπό να εξοντώσουν τα κουνούπια. Γρήγορα φάνηκε πως τα ψάρια αυτά δεν τρώγανε όσο αριθμό κουνουπιών αναμένονταν. Το αποτέλεσμα ήταν πως λόγω ελονοσίας πέθανε πολύς κόσμος, αποξηράνθηκαν πολλές λίμνες με σκοπό την διάσωση των περιοχών απο την ασθένεια αλλα χάνοντας πολύ σπουδαία ελληνικά οικοσυστήματα (βλ.Λίμνη Κάρλα) και εισαγωγή ακόμη ενός επικίνδυνου είδους ψαριού (τρώει εκτός από κουνούπια και αυγά άλλων ψαριών)
- Ηλιόψαρα – ξενικό είδος – υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες στην λίμνη Καστοριάς. Το έχουμε στη λίμνη τα τελευταία 7.5 χρόνια, έχει κάνει μεγάλη ζημιά, είναι τροπικό είδος (Αμαζόνιος) διαφυγής απο ενυδρείο. Ψάρι χωρίς καμιά οικονομική ή διατροφική σημασία για τον άνθρωπο. Τρώει τα αυγά ψαριών με ιδιαίτερη προτίμηση στα αυγά των κυπρίνων.
- Πέστροφα Αμερικάνικη- Ξενικό είδος- εκτροφής αλλα με εισαγωγή κυρίως σε λιμνοφράγματα της Ελλάδας
- Χέλι – Ξενικό είδος – εκτροφής αλλά και εισαγόμενο σε λίμνες-δείκτης καθαρότητας νερών με ιδιαίτερη ιστορία καθώς μεταναστεύει για γεννήσει τα αυγά του από όπου κι αν βρίσκεται στον κόσμο, στην Θάλασσα των Σαργασών. Εκεί η μαμά χέλι αφήνει τα αυγά της και πεθαίνει, ενώ τα παιδάκια χέλια επιστρέφουν απο εκεί που ξεκίνησε η μαμά τους. Αυτό στις μέρες μας όμως δεν γίνεται καθώς ο άνθρωπος έχει χτίσει πολλά εμπόδια και το ταξίδι τις περισσότερες φορές δεν ολοκληρώνεται (φράγματα κ.λ.) γι” αυτο και έχουμε μείωση των πληθυσμών των χελιών.
- Τσιρόνια ή Πλατίκες – αυτόχθονα – ζουν στη λίμνη Καστοριάς, κοινά ψάρια με ωραία γεύση που στο παρελθόν υπήρχαν σε μεγάλη ποσότητα στη λίμνη.
- Γριβάδι Ιωαννίνων- είναι σαν το (1) αλλά η διαφορά είναι πως στο σώμα τους είναι πιο ασημένια (χαρακτηριστικό των Γριβαδιών Ιωαννίνων)
- Γυάλα οικοσυστήματος…..είναι μια προσομοίωση του Βουραϊκού ποταμού! Τα ψάρια συλλέχθηκαν το 2014 μετά απο επιτόπια έρευνα στο οικοσύστημα με τη βοήθεια του ΕΛΚΕΘΕ και αποτελείται απο Μπριάνες, Ποταμοκέφαλους και ενδημικά Τσιρωνάκια.
- Κοκκινοφτέρες – αυτόχθονα- είναι σαν τα τσιρόνια(9) αλλα η διαφορά είναι πως τα πτερύγια τους είναι κόκκινα και γίνονται ακόμη πιο κόκκινα κατα την περίοδο αναπαραγωγής.
- Αλπικός Τρίτωνας – είναι ένα αμφίβιο που είναι ενδημικό της Ελλάδας, καθώς ζει στις Αλπικες Λίμνες του Γράμμου και στη Δρακόλιμνη πάνω απο το Πάπιγγο. Ζει σε λίμνες αλλά και σε νερόλακκους χωρίς πολλή βλάστηση στην υψηλή ορεινή ζώνη. Απαντάται πάντα μέσα στο νερό ή σε υγρές θέσεις κοντά σε αυτό. Τρέφεται με διάφορα υδρόβια ασπόνδυλα. Ξεχειμωνιάζει μέσα στο νερό ή κρυμμένος κάτω από πέτρες, ρίζες κλπ. Ο αλπικός τρίτωνας είναι και ένα από τα είδη άγριας ζωής που προστατεύονται από την ελληνική νομοθεσία. Μέσα στο νερό, εξυπηρετείται κουνόντας την ουρά του και ανασαίνοντας απο τα βράγχια του, ενώ έξω απο το νερό, κινείται με τα πόδια του και αναπτύσσει γύρω απο το κεφάλι του εξωτερικά βράγχια για την αναπνοή του.
