Αξιολογώντας το σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων φτάνουμε στο συμπέρασμα, ότι οι βασικές παράμετροι οι οποίοι θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί είναι κυρίως δύο:
1. Η πρόσληψη επαρκούς προσωπικού.
2. Η ενημέρωση των πολιτών.
Πριν όμως φτάσουμε στις προτάσεις σε επίπεδο δήμου Καστοριάς, χρήσιμο είναι να επισημάνουμε κάποια πράγματα γενικότερα σε ότι αφορά την διαχείριση των απορριμμάτων από την ΔΙΑΔΥΜΑ.
Αυτή τη στιγμή η ΔΙΑΔΥΜΑ λειτουργεί πίσω από μια “κουρτίνα”. Ο τρόπος λειτουργίας της είναι αδιαφανής. Δεν γνωρίζουμε το καθεστώς λειτουργίας της. Αν υπάρχουν πέρα από τους δήμους της Δυτικής Μακεδονίας άλλοι μέτοχοι και ποίοι είναι αυτοί. Πουθενά στο site της εταιρείας δεν παρουσιάζονται οικονομικά στοιχεία, ενώ τις πιο ουσιώδης, αλλά δύσκολα εκμαιεύσιμες πληροφορίες μπορεί κανείς να αντλήσει από κάποια διάσπαρτα δελτία τύπου.
Το site τηςΔΙΑΔΥΜΑ είναι παρωχημένο και φτηνό σε πληροφόρηση, πόσο μάλλον όταν είναι υπεύθυνη στον απόλυτα νευραλγικό τομέα της καθαριότητας.
Πρώτη πρόταση λοιπόν είναι η αναβάθμιση του site τόσο σε επίπεδο περιεχομένου πληροφορίας, όσο και σε επίπεδο διαφάνειας. Η ανακύκλωση υλικών πρέπει να προωθείται πρώτα απ’ όλα μέσα από την “ηλεκτρονική βιτρίνα” της ίδιας της κοινοπραξίας.
Δεν εκμεταλλεύεται καθόλου επίσης ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα ευρείας απήχησης (facebook. Tweeter κλπ), τα οποία ίσως είναι ο πιο άμεσος τρόπος προώθησης της ανακύκλωσης και παράλληλα ένα σύστημα κοινωνικών ερευνών και γρήγορης επικοινωνίας. Θα πρέπει λοιπόν να δημιουργηθούν οι ανάλογοι λογαριασμοί στα δίκτυα αυτά.Τα στατιστικά στοιχεία που παρουσιάζονται στο έντυπο που μας μας δόθηκε για μελέτη, δεν υπάρχει τρόπος διασταύρωσής τους, αφού πουθενά στο διαδίκτυο δεν παρουσιάζονται αριθμοί και πίνακες ώστε να μπορούμε να συγκρίνουμε και να δούμε την πορεία υλοποίησης του σχεδίου διαχείρισης και της διείσδυσης της ανακύκλωσης στη κοινωνία.
Μάλιστα μαθαίνουμε ότι η ΔΙΑΔΥΜΑ δραστηριοποιείται από το 1998. Δεν γνωρίζουμε τίποτα για την προϊστορία και τις διοικήσεις της, για το οργανόγραμμα και τον τρόπο λειτουργίας της σήμερα.
Δεν εκμεταλλεύεται καθόλου επίσης ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα ευρείας απήχησης (facebook. Tweeter κλπ), τα οποία ίσως είναι ο πιο άμεσος τρόπος προώθησης της ανακύκλωσης και παράλληλα ένα σύστημα κοινωνικών ερευνών και γρήγορης επικοινωνίας. Θα πρέπει λοιπόν να δημιουργηθούν οι ανάλογοι λογαριασμοί στα δίκτυα αυτά.Τα στατιστικά στοιχεία που παρουσιάζονται στο έντυπο που μας μας δόθηκε για μελέτη, δεν υπάρχει τρόπος διασταύρωσής τους, αφού πουθενά στο διαδίκτυο δεν παρουσιάζονται αριθμοί και πίνακες ώστε να μπορούμε να συγκρίνουμε και να δούμε την πορεία υλοποίησης του σχεδίου διαχείρισης και της διείσδυσης της ανακύκλωσης στη κοινωνία.
Μάλιστα μαθαίνουμε ότι η ΔΙΑΔΥΜΑ δραστηριοποιείται από το 1998. Δεν γνωρίζουμε τίποτα για την προϊστορία και τις διοικήσεις της, για το οργανόγραμμα και τον τρόπο λειτουργίας της σήμερα.
Προτείνουμε λοιπόν ένα σύστημα προσβάσιμο από τον κάθε πολίτη, όπου να μπορεί να παρακολουθεί στατιστικά στοιχεία που αφορούν την ανακύκλωση. Να βρίσκει στοιχεία και πληροφορίες για το ποια υλικά ανακυκλώνονται, ποια δεν πρέπει να πετάμε μαζί με άλλα, για τους τόπους όπου υπάρχουν κάδοι, για το ανταποδοτικό οικονομικό όφελος στα δημοτικά τέλη του κάθε δημότη ανά μήνα κλπ..
Η διαφάνεια σε συνδυασμό με την επαρκή πληροφόρηση είναι το πρώτο βήμα κατά τη γνώμη μας για να καταστεί βιώσιμο ένα τέτοιο σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων, σε επίπεδο διαδημοτικό.
Η διαφάνεια σε συνδυασμό με την επαρκή πληροφόρηση είναι το πρώτο βήμα κατά τη γνώμη μας για να καταστεί βιώσιμο ένα τέτοιο σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων, σε επίπεδο διαδημοτικό.
Επίπεδο Δήμου Καστοριάς:
Σε τοπικό επίπεδο θεωρούμε ότι υπάρχουν τα εξής προβλήματα, πέρα από αυτά που διαπιστώνονται στο έντυπο που μας δόθηκε:
1. Υπάρχει μόνο ένα “πράσινο σημείο” σε όλο το νομό Καστοριάς για ηλεκτρονικά απορρίμματα κι αυτό βρίσκεται σε ένα conteiner στο κέντρο διαμεταγωγής του Άργους Ορεστικού. Δεν είναι καθόλου λειτουργική μια τέτοια ιδέα. Κατά τη γνώμη μας θα πρέπει να υπάρχουν “πράσινα σημεία”, όχι μόνο στους μεγαλύτερους οικισμούς, αλλά σε κάθε οικισμό. Στην περίπτωση των πόλεων η ανεύρεση χώρων για να μετατραπούν σε πράσινα σημεία εκτιμούμε ότι μάλλον θα είναι δυσκολότερο εγχείρημα απ’ ότι υπολογίζετε και θα πρέπει να δοθεί έμφαση κυρίως στην ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση.
2. Η ΔΙΑΔΥΜΑ θα πρέπει να συστήσει μια ομάδα εκπαιδευτών η οποία θα μπορεί να εκπαιδεύσει εθελοντές σε συλλογικότητες με περιβαλλοντικές ανησυχίες, ώστε να διοργανώνονται σεμινάρια για την ανακύκλωση. Η εθελοντική ομάδα του δήμου μπορεί να παίξει επίσης έναν ρόλο σε αυτό.
Έχουμε καταθέσει μάλιστα πρόταση γι αυτό.3.Υπάρχουν αρκετές ασάφειες στο ποια υλικά ανακυκλώνονται και ποια όχι.
Για παράδειγμα οι συσκευασίες tetrapack των φυσικών χυμών (οι οποίες έχουν εκτός από χαρτόνι και μια επίστρωση άλλου υλικού), επιτρέπεται να ρίπτεται σε κάδους χαρτιού; Τα μεταλλικά κουτιά από κονσέρβες και γάλατα εβαπορέ τα οποία είναι φτιαγμένα από λευκοσίδηρο επιτρέπεται να ρίπτονται στους κάδους αλουμινίου; κλπ..
Οι ασάφειες αυτές δεν αρκεί να διευκρινίζονται μέσα από σεμινάρια και εκπαιδεύσεις (το οποίο είναι αυτονόητο), αλλά θα πρέπει να αναγράφονται λίστες με το τι επιτρέπεται και τι όχι ακόμα και πάνω στους κάδους αν είναι δυνατόν, ώστε να υπάρχει ποιοτικότερη πρώτη ύλη στους κάδους, με ορθότερη διαλογή στη πηγή και ταχύτερη διαλογή σε μεταγενέστερα στάδια.
Έχουμε καταθέσει μάλιστα πρόταση γι αυτό.3.Υπάρχουν αρκετές ασάφειες στο ποια υλικά ανακυκλώνονται και ποια όχι.
Για παράδειγμα οι συσκευασίες tetrapack των φυσικών χυμών (οι οποίες έχουν εκτός από χαρτόνι και μια επίστρωση άλλου υλικού), επιτρέπεται να ρίπτεται σε κάδους χαρτιού; Τα μεταλλικά κουτιά από κονσέρβες και γάλατα εβαπορέ τα οποία είναι φτιαγμένα από λευκοσίδηρο επιτρέπεται να ρίπτονται στους κάδους αλουμινίου; κλπ..
Οι ασάφειες αυτές δεν αρκεί να διευκρινίζονται μέσα από σεμινάρια και εκπαιδεύσεις (το οποίο είναι αυτονόητο), αλλά θα πρέπει να αναγράφονται λίστες με το τι επιτρέπεται και τι όχι ακόμα και πάνω στους κάδους αν είναι δυνατόν, ώστε να υπάρχει ποιοτικότερη πρώτη ύλη στους κάδους, με ορθότερη διαλογή στη πηγή και ταχύτερη διαλογή σε μεταγενέστερα στάδια.
4. Ενημερωτικά έντυπα σε κάθε σπίτι για τα οφέλη της ανακύκλωσης.
Μπορεί να επιτευχθεί με μικρά μηνύματα στους λογαριασμούς της ΔΕΥΑΚ, βασισμένα σε υπάρχοντα στατιστικά στοιχεία που αντιπαραβάλλονται με οικολογικό ή οικονομικό κέρδος.
Μπορεί να επιτευχθεί με μικρά μηνύματα στους λογαριασμούς της ΔΕΥΑΚ, βασισμένα σε υπάρχοντα στατιστικά στοιχεία που αντιπαραβάλλονται με οικολογικό ή οικονομικό κέρδος.
Παράδειγματα:
“Η Καστοριά σε μια ημέρα ανακύκλωσε 4 tn χαρτί. Για να φτιαχτεί 1tn απαιτούνται περίπου 15 δέντρα. Η Καστοριά σήμερα έσωσε 60 δέντρα. Ένα μικρό δάσος σώθηκε χάρη σε σένα που ανακύκλωσες το χαρτί σου!!”“ Η ΔΙΑΔΥΜΑ ανταπέδωσε αυτό το μήνα στο δήμο μας 50.000 Ευρώ. Τα δημοτικά σου τέλη μειώθηκαν κατά 0,005 ευρώ, το οποίο σημαίνει μικρότερος λογαριασμός στη ΔΕΗ. Συνέχισε να ανακυκλώνεις για να μειώνεις τον λογαριασμό σου”
ΔΕΝ είναι απαραίτητο να μοιράζονται ειδικά έξτρα έντυπα με τον λογαριασμό της ΔΕΥΑΚ, πράγμα το οποίο θα αύξανε τα ταχυδρομικά έξοδα. Αρκεί στο υπάρχον φύλλο του λογαριασμού να τυπώνονται κάθε μήνα τέτοιου είδους μηνύματα σε εμφανές σημείο.
“Η Καστοριά σε μια ημέρα ανακύκλωσε 4 tn χαρτί. Για να φτιαχτεί 1tn απαιτούνται περίπου 15 δέντρα. Η Καστοριά σήμερα έσωσε 60 δέντρα. Ένα μικρό δάσος σώθηκε χάρη σε σένα που ανακύκλωσες το χαρτί σου!!”“ Η ΔΙΑΔΥΜΑ ανταπέδωσε αυτό το μήνα στο δήμο μας 50.000 Ευρώ. Τα δημοτικά σου τέλη μειώθηκαν κατά 0,005 ευρώ, το οποίο σημαίνει μικρότερος λογαριασμός στη ΔΕΗ. Συνέχισε να ανακυκλώνεις για να μειώνεις τον λογαριασμό σου”
ΔΕΝ είναι απαραίτητο να μοιράζονται ειδικά έξτρα έντυπα με τον λογαριασμό της ΔΕΥΑΚ, πράγμα το οποίο θα αύξανε τα ταχυδρομικά έξοδα. Αρκεί στο υπάρχον φύλλο του λογαριασμού να τυπώνονται κάθε μήνα τέτοιου είδους μηνύματα σε εμφανές σημείο.
5. Δημιουργία ενός ολιγόλεπτου ντοκιμαντέρ ή μικρών κινηματογραφικών “σποτ” ή και των δύο, τα οποία περιγράφουν την διαδικασία αποκομιδής. Την ιστορία δηλαδή ενός απορρίμματος από την ώρα που θα το ρίξει κάποιος στον κάδο μέχρι το εργοστάσιο ανακύκλωσης. Παράλληλα μπορούν να παρατίθενται στοιχεία για τις ποσότητες και τα οφέλη της ανακύκλωσης. Το ντοκιμαντέρ αυτό θα μπορεί να προβάλλεται από τα ΜΜΕ και τα διαδικτυακά κοινωνικά δίκτυα.
6. Στο site του Δήμου της Καστοριάς, το οποίο είναι υπό κατασκευή, θα πρέπει να προβλεφθεί ένας τόπος προώθησης της ανακύκλωσης παρουσιάζοντας και στατιστικά δεδομένα τα οποία καταγράφονται από την διεύθυνση καθαριότητας σχετικά με την αναλογία μεικτών/ανακυκλώσιμα απορρίμματα. Αυτό αποτελεί έναν δείκτη διείσδυσης της ανακύκλωσης που θα θεωρείται ικανοποιητικός εάν οι ποσότητες ανακυκλώσιμων απορριμμάτων είναι μεγαλύτερος από τις ποσότητες σύμμεικτων απορριμμάτων.
7. Κοινωνικές έρευνες μπορούν να πραγματοποιούνται παράλληλα με τις εξορμήσεις για ενημέρωση των πολιτών σε συλλόγους και σχολεία, για την υπάρχουσα “ποσότητα ευαισθητοποίησης” πάνω στην ανακύκλωση. Οι κοινωνικές αυτές έρευνες θα είναι χρήσιμες για να παρακολουθείται η διείσδυση της ανακύκλωσης στη αντίληψη των πολιτών.
8. Αν και υπάρχουν κάποιοι κάδοι σε ότι αφορά την ανακύκλωση συσκευασιών για φυτοφάρμακα, έχει παρατηρηθεί ότι πολλές φορές καίγονται (πιθανών γιατί κανείς δεν τα συγκεντρώνει για ανακύκλωση). Στις αγροτικές καλλιέργειες θα πρέπει να οργανωθεί επίσης ένα σύστημα διαλογής στη πηγή (ξεχωριστά πλαστικές συσκευασίες φυτοφαρμάκων, ξεχωριστά χάρτινες συσκευασίες, ξεχωριστά πλαστικές σακούλες λιπασμάτων κλπ. Και ξεχωριστά βιολογικά υλικά (κλαδιά, αγροτικά φυτικά υπολείμματα)
Επίλογος
Το σχέδιο διαχείρισης καλύπτει πολλά από αυτά που θα θέλαμε κι εμείς να προτείνουμε. Ελπίζουμε αυτό το σχέδιο να είναι βιώσιμο (ειδικά σε ότι αφορά την πρόσληψη υπαλλήλων, γιατί είναι ίσως το βασικό στοιχείο επιτυχίας του) και να μην παραμείνει ένα απλό ευχολόγιο όπως γίνεται τις περισσότερες φορές με τέτοια σχέδια.
