Σε ομιλία του (κατάλληλη για πανηγυρικό ημέρας στον καθεδρικό ναό λόγω απελευθερώσεως της πόλεως 11/10/1912) γλαφυρότατη όμως, ο πολύς και παλαίμαχος των μακεδονικών, ιστορικών γραμμάτων, της δημοσιογραφίας, πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, κ.λπ. κ. Νικόλαος Μέρτζος ανέφερε ένα ενσταντανέ από τη μάχη του Σαρανταπόρου (τη σημαντικότερη ίσως του νεοελληνικού έθνους μετά το 1821 ισάξια ίσως της ναυμαχίας της Σαλαμίνος, άρα ας σπεύσουν δια τα περαιτέρω οι στρατιωτικές εξουσίες με τα τζάκετ. Στη Δεσκάτη ή μήπως στους Λαζαράδες ή κάπου στο μέτωπο ο διοικητής μιας μονάδας ζήτησε εθελοντές στρατιώτες να φύγουν μπροστά για να τους ρίξουν τα κανόνια των οχυρωμένων Τούρκων έτσι ώστε να επισημανθούν οι θέσεις τους από τον Ελληνικό Στρατό. Εθελοντές θανάτου. Δεν ήλπιζε σε μεγάλη ανταπόκριση όμως ανέλπιστα ακούει: «Ιγώ, ιγώ κι ιγώ, κι ιγώ δεκάδες ιγώ δηλαδή κορμιά έτοιμα για θυσία. Οπως και έγιναν βορά των κανονιών τα οποία όμως επισημάνθηκαν και φυσικά ακολούθησε η μεγάλη ήττα των Τούρκων και η ισότιμα μεγάλη νίκη εκείνων των Ελλήνων.
– Παρότι ζούμε σε γελοίους καιρούς με πλείστα όσα υπαρκτά ή πεποιημένα βδελύγματα εν τούτοις συγκινήθηκα…
