Πριν από πέντε χρόνια, ο σκηνοθέτης Pete Docter, της εταιρίας παραγωγής Pixar, απευθύνθηκε σε μία ομάδα επιστημόνων (ψυχολόγων και ψυχιάτρων από τα Πανεπιστήμια του Berkeley και του San Francisco), με σκοπό να συζητήσει την ιδέα που είχε για μια καινούργια ταινία: Μία ταινία που θα έδειχνε πώς λειτουργούν τα συναισθήματα στο μυαλό του ανθρώπου και, ταυτόχρονα, πώς διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίον συμπεριφέρεται στους γύρω του. Όλα αυτά ήθελε να τα παρουσιάσει μέσω ενός 11χρονου κοριτσιού, κατά την διάρκεια ορισμένων δύσκολων καταστάσεων στη ζωή της. Κάπως έτσι προέκυψε το Inside Out («τα μυαλά που κουβαλάς»), το animation που όχι μόνο έχει «σπάσει ταμεία» σε όλο τον κόσμο, αλλά και που, πέραν κάθε ανταγωνισμού, θεωρείται καλύτερη παιδική ταινία της χρονιάς (αν όχι των τελευταίων ετών). Αν την είδατε ήδη, θα συμφωνήσετε σίγουρα με τα παρακάτω –αν όχι, χωρίς να σας χαλάσουμε το σασπένς, θα σας εξηγήσουμε γιατί πραγματικά αξίζει τον κόπο…
Τι συμβαίνει στο μυαλό και την καρδιά των παιδιών
Πώς κυβερνούν τα συναισθήματα το υποσεινήδητό μας; Πώς χρωματίζουν τις μνήμες μας; Τι συμβαίνει στην ψυχή ενός 11χρονου κοριτσιού; Όλα αυτά είναι τα ερωτήματα που έθεσε ο σκηνοθέτης στους ψυχολόγους, οι οποίοι με χαρά συνέβαλλαν με σαφείς, επιστημονικά τεκμηριωμένες απαντήσεις που πραγματικά ανοίγουν τα μάτια των γονιών κατά την διάρκεια της ταινίας. Οι ίδιοι, μάλιστα, αναφερόμενοι στην ηλικία της μικρής, λένε ότι οι μελέτες δείχνουν πως η εμπειρία των θετικών συναισθημάτων πέφτει απότομα στο στάδιο αυτό, τόσο σε συχνότητα όσο και σε ένταση. Είναι αυτός, λοιπόν, ο βασικός λόγος που η Χαρά, για πρώτη φορά στη ζωή της 11χρονης πρωταγωνίστριας, αντιμετωπίζει τόσες πολλές δυσκολίες.
Και παρόλο που η Χαρά είναι εκείνη που μέχρι πρότινος κατείχε τα ηνία στο μυαλό της μικρής Ράιλι, καθοδηγώντας εκείνη τα υπόλοιπα κυρίαρχα συναισθήματα (τη Λύπη, την Αηδία, τον Φόβο και τον Θυμό), είναι η Λύπη που παίρνει το πάνω χέρι κατά την διάρκεια της ταινίας, περνώντας έτσι το μήνυμα ότι όχι μόνο το αίσθημα αυτό έχει πολλά να προσφέρει στους ανθρώπους προκειμένου να αντιμετωπίσουν μία απώλεια, αλλά και ότι για μεγάλο διάστημα είναι και το κυρίαρχο συναίσθημα στη ζωή ενός 11χρονου παιδιού που για πρώτη φορά πρέπει να αφήσει πίσω του τα παιδικά χρόνια της χαράς, της ανεμελιάς και της αθωότητας.
Δεν πειράζει να είναι κανείς μερικές φορές λυπημένος -χρειάζεται μάλιστα!
Ένα ακόμα μάθημα που δίνει η ταινία στην θεατή, είναι το γεγονός ότι τα συναισθήματα, όσο έντονα ή δυσάρεστα κι αν είναι για το άτομο που τα βιώνει και τους γύρω του, όσο κι αν αρχικά δείχνουν να μας αποδιοργανώνουν, είναι αυτά τελικά που οργανώνουν και οδηγούν στη λογική σκέψη. Είναι μεν τα συναισθήματα αυτά που οδηγούν την Ράιλι και τους γονείς της σε κάποια έντονα ξεσπάσματα και συγκρούσεις, είναι όμως και αυτά που λογικεύουν τη μικρή και τιθασεύουν τους γονείς εγκαίρως, πριν έρθει η οριστική ρήξη μεταξύ τους. Ο λόγος είναι, όπως λένε και οι ψυχολόγοι, ότι τα συναισθήματα είναι αυτά που οδηγούν την αντίληψη που έχουμε για τον κόσμο, μέσα από τις αναμνήσεις μας, αλλά και την ηθική κρίση που έχουμε αναπτύξει για το τι είναι σωστό και τι λάθος.
Σκεφτείτε το στην καθημερινότητά σας: Όταν κάτι σας γεμίζει θυμό, το επόμενο βήμα είναι να κατανοήσετε την αδικία που οδηγεί στον θυμό και μετά να προχωρήσετε στην πράξη που θα διορθώσει αυτή την αδικία.
Στην περίπτωση της Ράιλι, η Λύπη είναι αυτή που οδηγεί για αρκετό καιρό τα βήματά της, επηρεάζοντας ακόμα και τις χαρούμενες αναμνήσεις που είχε από παλιά. Οι ειδικοί λένε πως αυτό είναι φυσιολογικό, αφού η συναισθηματική κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε κάθε στιγμή διαμορφώνει άμεσα το πώς θυμόμαστε το παρελθόν. Είναι, όμως, η Λύπη αυτή που οδηγεί την Ράιλι να αναγνωρίσει τις αλλαγές τις οποίες βιώνει και τι έχασε, προκειμένου να βάλει τις βάσεις ώστε να αναπτύξει η Ράιλι νέα στοιχεία στην ταυτότητά της, στο ποια είναι. Εξάλλου, είναι η Λύπη και η εκδήλωση αυτής που οδηγούν την Ράιλι να απομονώνεται από τους γονείς, δείχνοντάς τους υποσυνείδητα ότι… κάτι δεν πάει καλά, κάτι πρέπει να κάνουν!
Με λίγα λόγια, αυτό που μας μαθαίνει η ταινία είναι ότι τη Λύπη πρέπει κανείς να την «αγκαλιάζει», να την αφήνει να εκδηλωθεί, με πολύ υπομονή και κατανόηση ως προς τις συναισθηματικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένα παιδί στο στάδιο της προ-εφηβείας. Η Λύπη είναι αυτή που θα δώσει, στο παιδί και στους γονείς, να καταλάβουν τι έχει χαθεί (η παιδικότητα) και θα οδηγήσει την οικογένεια στο να δει τι κέρδισε: Τα θεμέλια μιας νέας ταυτότητας, για το κάθε μέλος ξεχωριστά.
Η σημασία των παιδικών αναμνήσεων
Προφανές ίσως, αλλά εξίσου σημαντικό να αναφερθεί, είναι ένα ακόμα «μάθημα» που μας δίνει η ταινία: Οι χαρούμενες παιδικές αναμνήσεις είναι πολύτιμες για τη ζωή! Είναι οι ευτυχισμένες παιδικές αναμνήσεις που φωτίζουν το μυαλό της πρωταγωνίστριας μέχρι να ξεκινήσουν τα «προβλήματά» της και είναι αυτές ο λόγος που η Χαρά μοιάζει να είναι μέχρι εκείνη τη στιγμή «αρχηγός» στο κέντρο ελέγχου. Εξάλλου, η Χαρά είναι αυτή που «κουβαλάει» τη Λύπη, ώστε να πάρουν ξανά όλα τα συναισθήματα τη σωστή τους θέση και αυτή που επεμβαίνει ώστε στα όνειρά της η Ράιλι να «ξαναβλέπει» όσο το δυνατόν πιο ευτυχισμένες στιγμές από το παρελθόν. Και, όπως μαρτυρά η ταινία, όσο πιο πολλές είναι αυτές, τόσο πιο συχνά θα έχει η Ράιλι χαρούμενα όνειρα.
Εξάλλου, όπως λένε οι επιστήμονες, στον ύπνο μας επαναφέρουμε τις πιο σημαντικές και με μεγαλύτερη χρονική διάρκεια αναμνήσεις της ζωής μας!
Θέλετε να πάρετε μια γεύση από την συνέχεια της ταινίας «Τα μυαλά που κουβαλάς»;…
