Οι ποιητές μας άγρυπνοι νυχτοφύλακες στις υψηλές σκοπιές του πνεύματος, μετουσιώνουνε την πίστη, σε λόγο, τον στοχασμό σε στίχο. Και αγγίζοντας το αθέατο βάθος της ψυχής αυτού του λαού, ζωντανέψανε με τον χαρακτήρα τους τη συνείδηση της πίστης τους. Ελευθερωμένοι από την αβάστακτη ελαφρότητα της καθημερινότητας, ανοίξανε τομές στη ζωή και ακούμπησαν λειτουργικά στην ψυχή του λαού. Την απογυμνώσανε αυτή την άδολη ψυχή και την χαράξανε στο χαρτί. Είναι ο ποιητικός λόγος τους, που γίνεται σημαία και φλάμπουρο μέσα στους αιώνες.
Ταπεινός μίτος που διαλύει τον κίνδυνο του λαβύρινθου. Και δίνει ώθηση ζωής, εκεί που σταυρώνονται οι ιδέες, οι στόχοι, οι πόθοι, οι άνθρωποι οι καρδιές μας.
«Ω Στρατηλάτισσα Κυρά σ’εσέ τα νικητήρια!
Λαοί τον ύμνο πλέκουνε, σαν το στεφανοπλόκο
με χίλια βάγια δοξασμού, κρίνα λαχτάρας μύρια
στη χάρη σου Θεοτόκε
ψάλλει με τη δυνατή ποιητική του λύρα ο μεγάλος ποιητής μας Κωστής Παλαμάς και με τον τρόπο του αυτόν, γίνεται ο ταπεινός ερμηνευτής της ψυχής του Γένους μας. Σταλάζει σταγόνα, σταγόνα με την ποιητική του διαίσθηση στο άψυχο χαρτί την πίστη και τη λατρεία του λαού μας σ’ Εκείνη που έγινε το μυστικό δοχείο της Χάριτος του Θεού.
Κι ο Αχιλλέας Παράσχος, θα σιγοψιθυρίσει μέσα σ’ έντονους λυγμούς αγάπης και αφοσίωσης.
Πόσες φορές σε άγιο μικρό ρημοκκλησάκι
απελπισμένος έμπαινα , γλυκειά μου Παναγία,
μα στην εικόνα Σου μπροστά, περνούσε το φαρμάκι
και πλημμυρούσε μέσα μου αγνώριστη ευτυχία.
Αχ τη χρυσή εικόνα Σου και να τη βλέπω μόνο
το δάκρυ μου χαμογελά, σαν βράχος δυναμώνω.
Και ο Άγγελος Σικελιανός θα τονίσει στο υπέροχο ποίημα του «Ύμνος στην Παναγία»
«Κ’ εκεί που κάθομαι ψηλά, γαλήνιος και ωριμάζω
το νόημα φέρνει ο άνεμος θαμπούς κυματισμούς
καμπάνες μέσ’ απ’ τα χωριά, λογαριάζω κι απεικάζω
που κράζει για της Χάρης Της, τους Θείους Χαιρετισμούς»
Ο ίδιος ποιητής θα σημειώσει στον Δεκαπενταύγουστο του 1940
«Ω Εσύ των Ουρανών πλατυτέρα
που αγκάλιασες τα έθνη και τους λαούς
των λαών και των εθνών η θεία Μητέρα
π’ όλους της γης ξεχείλισες τους ναούς.
Δεν υστερεί βέβαια και ο ποιητής Γεώργιος Βερίτης. Με ταπεινή και δυνατή κραυγή αγάπης στην Παναγία, θα ξεσπάσει στο ποίημα των «Ελλήνων ύμνος»
Ω χαίρε, χαίρε αθάνατη Παρθένα και Μητέρα
Μεσ’ στου πολέμου την οργή και μεσ’ την καταιγίδα
σε σένα υψώνεται η ψυχή κι ο νους μας νύχτα μέρα
Ω Θεία του Γένους και γλυκειά παρηγοριά κι ελπίδα
για την απάντεχη, για την τιμή την τόση
Ο Στέφανος Μελέτης με το δικό του ποιητικό λόγο θα καταθέσει
Της Υπερμάχου τ’ όραμα ακολουθούμε ορθοί
ενάντια στων μυρίων τα τόξα
κι η Μεγαλόχαρη μας οδηγεί
από τη μια στην άλλη νίκη, από τη μια στην άλλη δόξα
ο γνωστός μας σύγχρονος ποιητής Νίκος Τυπάλδος στο έργο του «Παναγίες της Κρήτης», θα αφήσει ελεύθερο το στοχασμό του να γίνει λόγος και γραφή. Και με τον απλό, αλλά βαθύτατα πνευματικό του στίχο, θα σταλάξει τη ελπίδα της λυτρωμένης καρδιάς του, στις δικές μας καρδιές, που είναι δικτυωμένες στην απελπισία και τα αδιέξοδα της καθημερινότητας.
Και γι’ αυτό ζητάμε φως και παρηγοριά στο ημίφωτο και στους πνιχτούς «φωσφορισμούς των τάφων» της σκοτεινής ζωής μας.Ένα ποίημα του «Η ΒΡΕΦΟΤΡΟΦΟΣ» εκφράζει τη διαίσθηση και τα διέξοδα του ποιητή.
«Άξιον εστί μεγαλύνειν σε την Θεοτόκον»
Πλάϊ στη γαληνή δαντέλα του Μιράμπελου ο ναός σου.
Εκεί στην δίχως έπαρση λιθόχτιστη κατοικία σου, δέχεσαι
το φίλημα της εσπερινής νοτιάς εξαϋλωμένο.
Το ποίημα είναι πάντοτε ένας τοκετός. Βαθύς πνευματικός τοκετός, που φέρνει στην επιφάνεια την εσωτερική σιωπηλή και μυστική διεργασία μιας επώδυνης επώασης. Είναι ζωντανά ξεσπάσματα και σπαραξικάρδιες κραυγές της ανέγγιχτης ανθρώπινης ψυχής που βγαίνει στη θέαση του κόσμου, σαν ταπεινός και ασυνόρευτος διδάχος αλήθειας και ζωής.
Γι’ αυτό και οι ποιητές με το έργο τους ερμηνεύουν την ψυχή τους, αγγίζουν την ψυχή του κόσμου και σημαδεύουν λυτρωτικά την πορεία της ανθρώπινης κοινωνίας. Για διδαχή οριοθέτηση ζωής και ανοίγματα αλήθειας. «Άξιον εστίν …..» θα φωνάξει ο σύγχρονος ποιητής. Και ο λόγος του θα περάσει σαν φωτεινή δέσμη μέσα στην περίτρομη κοινωνία των ανθρώπων, σχίζοντας το σκοτεινό της πέπλο, δίνοντας της απροσμέτρητη ομορφιά.
Και ο σεμνός ποιητής του «Λυτρωτικού» ο «Άγιος Αλέξανδρος της λογοτεχνίας μας», θα αφήσει ξανά να ξεχυθεί στο άψυχο χαρτί όλος ο εσωτερικός του συγκλονισμός για την Παναγία την μητέρα των θλιμμένων.
Με αυτά τα απίθανα ποιητικά φτερουγίσματα ζωγραφίζεται η Πίστη του λαού μας, στη θεία μορφή της Παρθένου. Ο λόγος των ποιητών σμίγει με την αγωνία και τη λαχτάρα των απλών ανθρώπων και μετουσιώνεται σε ύμνο και αναβαθμό κατάνυξης, για να γίνει τέλος, δύναμη λυτρωτική και ανάσα ελευθερίας. Εδώ σχηματοποιείται η πίστη και η ελπίδα στο πρόσωπο της Θεοτόκου.
Εξάλλου ο ποιητής, ο κάθε ποιητής μέσα στην πλοκή των σκελετωμένων ονείρων του, αφήνεται στην ορμή των ανέμων της νοσταλγίας του, αυτή την υπαρκτή για όλους Θεότητα, που συγκροτεί το δεύτερο εαυτό μας. Και είμαστε όλοι ποιητές. Είτε ζούμε την μυστική ιερουργία του ασίγαστου πάθους μιας αμόλυντης πίστης,είτε σμιλεύουμε πάνω το σκληρό αμόνι της αγχώδους ζωής μας,είτε βουτηγμένοι στην οδύνη μιας σταυρωμένης ζωής, αδιαφορούμε στην πρόσκληση την καθημερινή πρόκληση της παράδοσης, αρνούμαστε την πρόκληση της παράδοσης, αρνούμαστε την πρόσκληση της Ιστορίας, μηδενίζουμε τις παλμικές κινήσεις της ψυχής, που ανήσυχη για το Θεό, αγναντεύει με ανείπωτη λαχτάρα τον ουρανό και ψηλαφεί τη ζωή των αγίων. Κι εμείς καταδικάζουμε στην στειρότητα της υλιστικής αγωνίας, αλλά και στην πεζότητα των ψεύτικων και θολών οραμάτων μας.
Προβληματιζόμαστε όμως για τη στάση και τη θέση που παίρνουμε απέναντι σ’ αυτό, τον σημερινό εορτασμό της Θεοτόκου. Και όχι μονάχα στον σημερινό εορτασμό. Σε κάθε ανάσα της ζωής μας, που σαν εκρηκτικό ξέσπασμα φλογισμένου ηφαιστείου, λευθερώνει ασταμάτητα τους μυστικούς ατμούς του άγχους και της αγωνίας μας, του πόνου και της χαράς μας, της ελπίδας και του απελπισμού μας. Η Παναγία μας στέκεται πιστός και άγρυπνος βιγλάτορας, στην πόρτα της ψυχής μας. Ταπεινή αυτή Οδηγήτρια επιθυμεί ελεύθερα να μας ανοίξει δρόμους ζωής και να φτερώσει τις ψυχές μας προς τον όμορφο κόσμο, που αγιάζει, ευλογεί και στηρίζει την αγάπη του Θεού.
Κι εμείς στεκόμαστε και αντιστεκόμαστε με την επικίνδυνη απόκλιση της ζωής, σ’ αυτή την προσμονή της Παρθένου. Βηματίζουμε αδιάφοροι ξεπερνώντας την ιστορία και την παράδοση μας, που είναι ζυμωμένα, μέσα στα καυτερά δάκρυα και την ανήσυχη παρουσία της Παρθένου δίπλα μας. Διερωτηθήκαμε ακόμη μήπως κάποια επιδερμική και χλιαρή στάση σημαδεύει μια κίνηση αδιαφορίας, όχι μονάχα στην Εκκλησία του Θεού, αλλά και στην παράδοση του γένους.
Στο σημείο αυτό χρειάζεται να προβληματισθούμε πολύ.Είναι επιταγή των καιρών.Γιατί η παράδοση δεν είναι κάποια κτίρια.Είναι η ζωή και η συνείδηση του λαού μας, που σε δύσκολες εποχές μας κράτησε όρθιους και μας έθρεψε μυστικά και μυστηριακά. Είναι η δύναμη και η ανάσα της ζωής που έρχεται μυρωμένη από το άρωμα της Χριστιανικής αλήθειας και ζυμωμένη στο προζύμι της Ορθόδοξης πίστης, να σταθεί να στηρίξει, να προβάλλει και να οδηγήσει άτομα, λαούς, έθνη.
Σ’ ένα βηματισμό αργό αλλά σταθερό, δύσκολο, αλλά σίγουρο. Βηματισμό μέσα από τους επικίνδυνους δαιδάλους της Ιστορίας μας στο ξέφωτο μιας ελπιδοφόρας ανατολής.Δίχως τη σκλαβιά του θανάτου. Πέρα από τα σκοτεινά και τυραννικά σύνορα της φθοράς. Στον κόσμο της άδυτης Ανάστασης του Πάσχα της ζωής που αισθητοποιεί σε παλμό ζωής και θρόϊσμα ελπίδας, η παρουσία της Παναγίας «με μάτια ορθάνοιχτα που βλέπουν ως την ψυχή τον άνθρωπο, με καρδιά ολόθερμη που ζεσταίνει ολόκληρο τον άνθρωπο,με παρουσία αιώνια που στέκει ασάλευτη κοντά σον άνθρωπο. Παναγιά για μας,πάντα φανερωμένη πάντα έτοιμη,περισσότερο ζωντανή στην εικονική ακινησία της, στην κοίμηση της.
Η παρούσα στα πολυάνθρωπα πανηγύρια και στις μοναχικές συνάξεις, στους ήχους των Μητροπολιτικών ναών και στη σιωπή των απόκοσμων μοναστηρίων, μέχρι τις κορυφές και στις ακρογιαλιές μέχρι τη μοναχικότητα μας».
Σ’ όλους τους χώρους αναδύεται η ελπίδα της Θεοτόκου, η ζωή του Χριστού. Παντού φωτίζει ο ήλιος της φανερωμένης. Όλα τα σκεπάζει η απέραντη αγκαλιά της Πλατυτέρας. Τον κόσμο και τον άνθρωπο.Την απέραντη κτίση και την άπειρη ψυχή μας. Έτσι κρατήθηκε ο λαός μας όρθιος. Έσκυψε βαθιά μέσα στο πάντιμο, περιβόλι της παράδοσης κι έμεινε αλύγιστος, όρθιος, αχτύπητος στην υψηλή πύλη της ιστορίας.
Η Θεοτόκος πνευματικός οδηγός, ρίχνει φως στο απύθμενο και αταπείνωτο βάθος των καρδιών. Όσο κι αν η ιστορία ρουφάει το σήμερα με ό,τι βρει μπροστά της, η παράδοση ανέγγιχτη ψηλαφεί το θαύμα. Γιατί τώρα και πάντοτε, η Παναγία στήνει γέφυρες εκεί, που η αλλοτρίωση και ο απρόσωπος τεχνολογικός πολιτισμός χώρισε τις καρδιές, ρήμαξε τις ψυχές και αποξένωσε τους ανθρώπους. Ανακουφίζει και παρηγορεί.Προστατεύει αδιάκοπα,γιατί έχει την παρρησία στο θρόνο του Υιού της. Σήμανε η ώρα μιας αλλιώτικης πορείας. Όχι στις εξωφρενικές και τόσο θολές βουνοκορφές της υλιστικής θεομηνίας που σαρωτικά συντρίβει ψυχές και διαλύει καρδιές. Για να σταθεί αυτός ο τόπος αυτός ο κόσμος, αυτός ο λαός. Και θέλουμε να ζήσει.
Παναγιά μας.
«Δεκαπενταύγουστος. Τοποθεσία θαλασσινή με μελτέμι και σύθαμπο. Μα εσύ με πας σε μια άλλη θάλασσα. Εκεί ζωντανοί και νεκροί σε αγαπούνε και σε κοιμίζουν με τη στοργή των παιδιών προς τη Μητέρα τους. Τ’ όνειρο ανεβαίνει από το χαμηλό κρεβάτι, που αναπαύεται το σεπτό σου σώμα. Τα τροπάρια μυρίζουν μοσχολίβανο κι αρμύρα. Στ’ ασβεστωμένα κατώφλια κάθονται άνθρωποι παντοτινοί, φερμένοι από τα πέρατα της γης. Πλήθος Σου προσκομίζουν δροσιές του βραδιού, πνοές του πελάγου, σταγόνες ροδόσταμου. Πλειστηριασμοί της αγάπης για εσένα την Υψηλοτέρα των ουρανών, και καθαρωτέραλαμπιδόνων ηλιακών. Απογυμνώνεται η μέριμνα κι η λιγοψυχία. Τώρα είμαστε μπροστά σου. Δέξου μας στον όρμο της μητρικής σου ευσπλαχνίας. Λιμένισε μας προστατευτικά από τους κλύδωνες του αιώνα. Ντύσε μας με το χιτώνα της πίστης, την παρηγοριά του παραμυθιού. Ανέβασε μας, στην έκσταση , εκεί που η σιγή της ειρήνης λούζεται με τα λατρευτικά τραγούδια του Θείου.
Εν τη γεννήσει την Παρθενίανεφύλαξας, εν τη Κοιμήσει τον κόσμο ου κατέλειπες Θεοτόκε».
ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
