Του Ανδρέα Πετσίνη
Στη δίνη του υφεσιακού σοκ εισήλθε οριστικά η ελληνική οικονομία. Κύρια αιτία η επιδεινούμενη πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα και ανασφάλεια εξαιτίας των παρατεταμένων διαπραγματεύσεων με τους δανειστές της χώρας.
Η εικόνα κατάρρευσης της οικονομικής δραστηριότητας και η καταβαράθρωση, της όποιας αξιοπιστίας έχει απομείνει στην κυβέρνηση, συμπληρώθηκε με την επιβολή των capital controls που οδήγησε σε «βουτιά» του δείκτη οικονομικού κλίματος τον Ιούλιο προοιωνίζεται ύφεσης 2%-3% το τρίτο τρίμηνο του 2015, ενώ για το σύνολο του έτους η ύφεση εκτιμάται πλέον ότι μπορεί να φθάσει έως το 4%.
Άκρως επιβαρυντικός παράγοντας για τις εξελίξεις σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα είναι το ότι η πολιτική αστάθεια αναμένεται να συνεχισθεί το επόμενο δίμηνο τρίμηνο, με τρεiς «σταθμούς»: Τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα με στόχο τη συμφωνία έως 20 Αυγούστους, στόχος εξαιρετικά αμφίβολος πλέον, το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ τον Σεπτέμβριο και το πολύ πιθανό ενδεχόμενο προκήρυξης πρόωρων εκλογών. Στο φόντο αυτών των στοιχείων ο Αλ. Τσίπρας, παρά την υψηλή δημοφιλία του αποδυναμώνεται από την αντιπαράθεση με την εσωκομματική «αντιπολίτευση της δραχμής».
Αγωνία
Αναλυτές και επιχειρηματίες εκτιμούν ότι παρά την σταδιακή άρση των περιορισμών που επιβλήθηκαν στις συναλλαγές πριν από πέντε εβδομάδες, η οικονομία δεν θα μπορέσει θα ξαναβρεί τον βηματισμό της γρήγορα, καθώς σε ισχύ θα παραμείνουν οι άλλοι συντελεστές της πολιτικής αναταραχής. Ορισμένοι μιλούν ακόμη και για «Μαύρο Σεπτέμβρη» στον ιδιωτικό τομέα, αλλά για τα έσοδα του δημοσίου.
Οι επιχειρήσεις στον ιδιωτικό τομέα έχουν ήδη περικόψει την παραγωγή τους και αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες στην είσπραξη εσόδων, επομένως αδυνατούν να καταβάλλουν τη μισθοδοσία ή την καταβάλουν μερικώς και σε δόσεις. Άμεσο επακόλουθο είναι η συρρίκνωση της ιδιωτικής κατανάλωσης τόσο από έλλειψη χρήματος λόγων των capital control όσο και εξαιτίας του φόβου για το «αύριο» που οδηγεί σε αποταμίευση στα σεντούκια». Με τις λιανικές πωλήσεις να μειώνονται κατά πολύ (οι έμποροι εκτιμούν ότι παρά τις μεγάλες εκπτώσεις η πτώση φθάνει και το 70%) και την ιδιωτική κατανάλωση να είναι στο «ρελαντί» ενεργοποιείται ντόμινο στην οικονομική δραστηριότητα: Παράγοντες της αγοράς φοβούνται ότι θα υπάρξει κύμα λουκέτων», απολύσεων και νέου κύκλου μειώσεων στους μισθούς του ιδιωτικό τομέα.
Αλλά και για το δημόσιο οι προοπτικές δεν είναι διόλου ενθαρρυντικές. Οι εισπράξεις εσόδων του δημοσίου τον Σεπτέμβριο, αλλά και συνολικότερα το φθινόπωρο, τόσο από άμεσους φόρους από την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων όσο και από τον? ΕΝΦΙΑ θα είναι πολύ κάτω των στόχων.
«Καύσωνας»
Έτσι για την κυβέρνηση θα επικρατήσουν θερμοκρασίες «καύσωνα» καθ’ όλη τη διάρκεια του Αυγούστου. Η επίτευξη συμφωνίας με την τρόικα έως τις 20 Αυγούστου θεωρείται εξαιρετικά δύσκολος στόχος. Όχι μόνον γιατί ο πρωθυπουργός βάλλεται από την εσωκομματική αντιπολίτευση, επομένως θα είναι δύσκολο να αποδεχθεί και να υπογράψει αντιδημοφιλή μέτρα όπως την κατάργηση των πρόωρων συντάξεων, αλλά και γιατί η Ελλάδα αντιμετωπίζει και τον? ενδοτροϊκανό εμφύλιο.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο το τελευταίο διάστημα όλο και πιο έντονα προβάλει την ανάγκη αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημοσίου χρέους ώστε αυτό να καταστεί βιώσιμο. Μόνον σ’ αυτή την περίπτωση μπορεί να συμμετάσχει στο νέο πρόγραμμα ? μνημόνιο και να χρηματοδοτήσει την Ελλάδα.
Αν αυτή η θέση απευθύνεται σχεδόν αποκλειστικά στο Βερολίνο και τον Β. Σόιμπλε ειδικότερα, το ΔΝΤ διαμηνύει στην Αθήνα ότι ακόμη και εάν γίνει η αναδιάρθρωση πρέπει να υπάρξει «ισχυρή δέσμευση» της Ελλάδας ότι θα υλοποιηθούν επιτέλους οι καθοριστικής σημασίας διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Κανείς λοιπόν δεν μπορεί να αποκλείσει μια συμφωνία με τους πιστωτές για ένα νέο δάνειο-γέφυρα και νέο μνημόνιο μετα τις εκλογές του φθινοπώρου. Το ερώτημα εδώ είναι εάν ένα τέτοιο ενδεχόμενο υπάρχει έστω και ως σκέψη στις Βρυξέλλες ή καλύτερα στο γερμανικό υπουργείο Οικονομικών. Γιατί αλλιώς η απειλή του Grexit θα προβάλει ξανά?
Θεμα κυβερνησιμότητας
Δει δε χρημάτων…
«Δει δε χρημάτων και άνευ τούτων ουδέν εστί γενέσθαι των δεόντων», σχολιάζει με πικρόχολη διάθεση κυβερνητικός παράγοντας που θεωρεί ως βασικότερο πρόβλημα την? ικανότητα της κυβέρνησης να? κυβερνήσει. «Υπάρχει θέμα κυβερνησιμότητας, κυβερνητικής επάρκειας τόσο όσον αφορά τη συνοχή και τις αντοχές σε σχέση με τον εσωκομματικό πόλεμο όσο και σε σχέση με την δυνατότητα μας να δεχθούμε μέτρα που οι Eυρωπαίοι πιέζουν να εφαρμοστούν ει δυνατόν εντός του Αυγούστου», σημειώνει. Θα ήταν λάθος να υποστηρίξει κανείς ότι το ξεκαθάρισμα λογαριασμών στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, το διαζύγιο με την «Αριστερή Πλατφόρμα» θα είναι βελούδινο. Κανείς δεν έχει διάθεση να παραδώσει στον άλλο το κόμμα. Βέβαια, σε οργανωτικό επίπεδο ο κομματικός μηχανισμός ελέγχεται σε μεγάλο βαθμό από την αριστερή πτέρυγα και τον Π. Λαφαζάνη. Ωστόσο ο Αλ. Τσίπρας χαίρει υψηλής δημοφιλίας στο σύνολο των πολιτών, ενώ τα κόμματα της αντιπολίτευσης, η ΝΔ, Το Ποτάμι και το ΠΑΣΟΚ δίνουν την κοινοβουλευτική τους στήριξη για την ψήφιση των μέτρων, στοιχείο που αντισταθμίζει τις εσωκομματικές αδυναμίες.
