Καστοριά: Η 103χρονη Χάιδω Σλέμαρη αποκαλύπτει πτυχές της ζωής της

Ο γάμος αποτέλεσε ένα κορυφαίο γεγονός στη ζωή της γιαγιάς αν και άργησε να πραγματοποιηθεί. Η γιαγιά Χάιδω τονίζει πως παντρεύτηκε έναν άνθρωπο που τον εκτίμησε και τον αγάπησε βαθιά. «Εγώ αρραβωνιάστηκα στα 20 και παντρεύτηκα στα 25, γιατί, δεν υπήρχε  δεκάρα για  να στεφανωθούμε. Ήταν ορφανός ο άντρας μου, είχαν πεθάνει και ο πεθερός μου και η πεθερά μου. Πέρασα καλά όμως, παρόλου που παντρεύτηκα με προξενιό με τον άντρα μου. Μπορεί να είχαμε φτώχεια, όχι όμως και μαλώματα»

Ο θησαυρός της

Με τον άντρα της απέκτησαν 5 παιδιά, που της έδωσαν 30 εγγόνια δισέγγονα και τρισέγγονα . Από τα εγγόνια πήρε τις μεγαλύτερες χαρές, για αυτό εύχεται να είναι πάντα καλά .

Ένας σημαντικός σταθμός στη ζωή της, ο γάμος, σηματοδότησε ουσιαστικές αλλαγές και συνέβαλε στη διαμόρφωση της μετέπειτα πορείας της ζωής της. «Εγώ στο σπίτι που πήγα, ήμουν μόνη μου με τον άντρα μου, μια κουνιάδα βρήκα τα υπόλοιπα κουνιάδια μου είχαν παντρευτεί. Την μία την κουνιάδα μου την είχα παντρέψει μια βδομάδα πριν από μένα και ύστερα εμένα. Με πήρε ο άντρας μου, για να είμαι νοικοκυρά και  να τους προκόψω»

Τόσο με τον άντρα της, και τα παιδιά της, λέει πως έζησε μια καλή ζωή. Το επαναλαμβάνει αυτό σε κάθε ευκαιρία και δίνει την ευχή της σε όλο τον κόσμο, να φτάσουν όλοι στα χρόνια της και να έχουν καλή ζωή« Θέλω να ζήσετε, να είστε καλά και να με περάσετε, αλλά θέλω να κάνετε υπομονή».

Τα παλιά τα χρόνια, η διαδικασία του γάμου ακόμα και αυτή η ίδια η φιλοσοφία του, λίγη σχέση έχουν με τα της σημερινής εποχής. Παλαιότερα οι γάμοι διαρκούσαν «εφ’ όρου ζωής», ενώ τώρα η διάρκειά τους δεν ξεπερνά κατά μέσο όρο τα πέντε με έξι χρόνια. Η αντίληψη του άρρηκτα δεμένου ζευγαριού που συναντούσαμε πριν από τη δεκαετία του εξήντα , το οποίο προγραμμάτιζε τη ζωή του με βάση τη διάρκεια , αντικαταστάθηκε από την επιλογή του εφήμερου. Για την παραδοσιακή οικογένεια ο γάμος αντιπροσώπευε έναν ιερό και ακλόνητο θεσμό , ο οποίος εγγυόταν την ασφάλεια , την κοινωνική υπόληψη και τη γονιμότητα. Αλλά από τότε οι αξίες που στηρίζουν το ζευγάρι, η μορφή της οικογένειας και η κοινωνία έχουν υποστεί βαθιές αλλαγές. «Σήμερα τα ζευγάρια  χωρίζουν γιατί δεν κάνουν υπομονή. Πρέπει  να τιμούν και να σέβονται τον άντρα τους. Εκείνο τον καιρό αν είχε δουλειά ο άντρας θα πήγαινε και η γυναίκα μαζί του. Τώρα και να χει δουλειά ο άντρας, μένει αυτή στο σπίτι» .

Μαζί στα εύκολα μαζί και στα δύσκολα

Ωστόσο, ακόμα και σήμερα που ο θεσμός του γάμου μοιάζει καταρρακωμένος από την καλπάζουσα συχνότητα των διαζυγίων, εξακολουθεί να επικρατεί η άποψη ότι η αγάπη όλα τα μπορεί κι όλα τα υπομένει «Εάν  δεν βρίσκει ο άντρας δουλειά, δεν πρέπει να  τον διώχνουν, θα έρθει η ώρα  που θα βρει δουλειά. Πρέπει να κάνουν υπομονή  και να μην τον χωρίζουν .  Τώρα θέλουν να βρουν μισθωτούς και να μην έχουν και παλιά έπιπλα, δηλαδή τους παππούδες», τόνισε η γιαγιά Χάιδω.

Μεγάλη φτώχεια

Η υπεραιωνόβια γιαγιά Χάιδω Σλέμαρη θυμάται  τα δύσκολα χρόνια που πέρασε μέσα στις κακουχίες, την φτώχεια και τους πολέμους και χαρακτηριστικά αναφέρει πως«Είχαμε μεγάλη φτώχεια τότε, δεν είχαμε να φάμε τίποτα».  Έζησε σε μια εποχή δύσκολη λόγω του πολέμου, όπου ο κόσμος δεν είχε τα απαραίτητα ως προς το ζην. Συνεχίζοντας η γιαγιά αναφέρει πως  «Βγάζαμε  τα καλαμπόκια, τα βάζαμε στο μύλο και τα αλέθαμε. Δεν υπήρχαν τότε λεφτά, εγώ ζητούσα τον άντρα μου, αν έχει κανένα πεντούλι να πάω στην εκκλησία  και μου έλεγε δεν έχω ».

Ο πόλεμος η  φτώχεια και κακουχίες απέτρεπαν τον κόσμο από το να μάθει γράμματα  και όσοι το έκαναν το πέτυχαν μετά κόπων και βασάνων. Η μόρφωση εκείνα τα χρόνια ήταν πολυτέλεια και παιδιά έπρεπε να πηγαίνουν στα χωράφια για τις αγροτικές δουλειές μαζί με την οικογένεια, να βασανιστούν για ένα ξεροκόμματο ψωμί και να αγωνιστούν από νωρίς, για να μπορέσουν να έχουν τα βασικά και ουσιαστικά στη ζωή. « Εκείνα τα χρόνια, από την μεγάλη φτώχεια ούτε  γράμματα δεν έμαθα, δεν ξέρω να βάζω την υπογραφή μου. Η  μάνα μου δεν με έστειλε σχολείο, αλλά να  βοσκάω τα ζώα», επεσήμανε η κα Σλέμαρη

Ήταν δύσκολη η πορεία των απλών και αγράμματων ανθρώπων, διότι έπρεπε να επιβιώσουν και να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής τους με τα μέσα που διέθεταν«Είχαμε μεγάλη τυράννια, διότι  σπέρναμε με τα βόδια. Δεν έφτανε αυτό, έπρεπε να πάμε κάθε μέρα στο χωράφι, για να βγάλουμε το ψωμί μας», ανέφερε η γιαγιά Χάιδω .

Η ζωή της μη όντας εύκολη παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, διότι είχε πολλές παλινωδίες και λίγες  και ουσιαστικές στιγμές ευτυχίας. Όπως η ίδια δηλώνει  «Ούτε ρεύμα, ούτε νερό είχαμε. Νερό πηγαίναμε  να πάρουμε με τα γκιούμια για  να πλύνουμε τα παιδιά μας. Καίγαμε τα   ξύλα, βάζαμε την κατσαρόλα στην πυροστιά  και μαγειρεύαμε. Τώρα  υπάρχει ευκολία με τις σόμπες.

Η έλλειψη ηλεκτρισμού εκείνη την εποχή ανάγκαζε τους ανθρώπ0υς να είναι πιο εφευρετικοί για να κάνουν ευκολότερη την επιβίωση τους «Έψαχνα δαδί να  φέξω  για να  πλύνω, να ζυμώσω, και ύστερα να ανάψω το τζάκι να καίει. Δεν είχαμε  ούτε σόμπα, ούτε τίποτα. Το λάδι με το μπουκάλι τώρα το πετάμε, τότε και την τελευταία σταγόνα μαζεύαμε» , τόνισε η γιαγιά Χάιδω

Ακόμα και η μετακίνηση τους ήταν πολύ δύσκολη. Σύμφωνα με την γιαγιά  «Για να μετακινούμαστε είχαμε γαϊδούρια. Εμένα ο πατέρας μου είχε γαϊδούρι και  εγώ πήρα ένα, αλλά δεν πρόλαβα να το χαρώ και το πούλησα»

Ο πελαργός μόνο στο σπίτι

Ένα επιπρόσθετο, αλλά ήσσονος σημασίας πρόβλημα είναι ότι τα παλιά  χρόνια οι εγκυμονούσες δεν είχαν άλλη επιλογή από το να γεννήσουν στο σπίτι. «Και εγώ  γέννησα τα παιδιά μου στο σπίτι, χωρίς γιατρό ούτε και  μαμή. Βέβαια τα έπαιρνα τα παιδιά μου στο χωράφι,  γυρνούσα το σαμάρι από το γομάρι ανάποδα  σαν κούνια και τα έβαζα και  πήγαινα  και  τα κοιτούσα να μην πάει κανένα φίδι. Και το βράδυ τα έβαζα για ύπνο και πήγαινα   στο δικό μου το χωράφι να θερίσω,  να κουλουριάσω και την άλλη μέρα να πάω να πάρω μεροκάματο για να τα ταΐσω. Δεν άφησα χωριό  για χωριό εδώ τριγύρω. Δούλευα όλη μέρα για να έχω μισό κιλό σιτάρι,  για να ζυμώσω για την  οικογένεια»

Συνεπώς για τις γυναίκες ήταν ακόμα πιο δύσκολα τα πράγματα ειδικά κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης. Η  έγκυος γυναίκα δούλευε στα χωράφια και στο σπίτι μέχρι την προχωρημένη εγκυμοσύνη. Δεν ήταν σπάνιο η γυναίκα να φύγει από το χωράφι όταν άρχιζαν οι πόνοι της γέννας. «Να φανταστείτε μία γυναίκα γέννησε το βράδυ το παιδάκι και το πρωί έπρεπε να πάει στο χωράφι. Το χειρότερο είναι ότι έπαιρνε και το παιδάκι μαζί της, έσκαβε το χώμα,  έβαζε  το παιδάκι μέσα,  για να μη  το φάνε τα φίδια».

Σκληρός ο πόλεμος

Η γιαγιά Χάιδω , πέρασε πολλές δύσκολες στιγμές, με κυριότερη το πόλεμο. Η ίδια εξιστορώντας  περιστατικά από τον πόλεμο, τα οποία στιγμάτισαν τη ζωή της τόνισε πως «Ο άντρας μου έλειπε ένα χρόνο στον πόλεμο, εγώ ήμουν σπίτι στο χωριό μαζί με τα παιδιά μου. Ο  πόλεμος ήταν ζόρικος στην Αλβανία, όταν έφυγαν  οι άντρες μας  είπαμε δεν θα γυρίσει κανένας. Βέβαια για να μην πάθουμε ζημία, μας μετέφεραν  τις γυναίκες με τα παιδιά  στο Πολυκάστανο. Εκεί  περάσαμε καλά, γιατί  μας προστάτευαν. Δυο χρόνια κάτσαμε  στο Πολυκάστανο  με τα παιδιά μας. Εμένα με είχαν στο καγιό το σπίτι, με τίμησαν με το στρατό. Βέβαια όταν γύρισαν οι άντρες μας, πήραμε λίγο κουράγιο, και γέλασε η ψυχή μας».

Τη δεδομένη στιγμή  θυμάται αυτά τα χρόνια σαν τα πιο όμορφα της ζωής της,  διότι ο κόσμος εκτιμούσε αυτά που κέρδιζε με βάσανα. Τώρα τα παιδιά τα έχουν όλα έτοιμα, δεν έχουν να αγωνιούν για τίποτα, δεν κοπιάζουν για να χαρούν αργότερα, άρα δεν χαίρονται και δεν εκτιμούν πολλές φορές αυτό που έχουν τώρα «Τώρα όλοι είναι  τεμπέληδες έμαθαν να πηγαίνουν στον παπά να τρώνε. Και αυτό δεν είναι καλό, σκοπός είναι να δουλέψουν, όπως δούλευα και εγώ. Οι Αλβανοί πώς έχουν δουλειές; Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες  δεν θέλουν να μπήξουν καλάμια, να σκάψουν, για να μην λερώσουν τα νύχια τους. Οι γυναίκες δεν βοηθούν  τον άντρα τους  περιμένουν από αυτόν να τους φέρει να φάνε», ανήγγειλε η γιαγιά Χάιδω

Οι νέοι τα έχουν όλα σήμερα και δεν είναι κακό, αρκεί να εκτιμήσουν όσα τους παρέχονται και να διεκδικούν πάντα για το καλύτερο βάζοντας πάνω από όλα τις ανθρώπινες αξίες. Ενώ τα παλαιότερα χρόνια δεν μπορούσαν  να εξασφαλίζουν την αναγκαία τροφή για επιβίωση, οπότε η μόρφωση έμπαινε σε δεύτερη μοίρα «Τα παιδιά μου δεν τα σπούδασα.  Με τί κουράγιο να  τα σπούδαζα, εφόσον δεν  είχα να τα ντύσω. Μάζευα ακόμα και  την κλωστή που έβρισκα,  την έπαιρνα στο σπίτι να την βάλω στην βελόνα να μπαλώσω. Ήταν πολύ μεγάλη η φτώχεια », επεσήμανε η γιαγιά Χάιδω .

Οι καιροί έχουν αλλάξει και δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε άλλο παρά να αλλάξουμε κι εμείς μαζί τους. Οι Έλληνες θα πρέπει να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που τους δίνει η αγροτική παραγωγή, η κτηνοτροφία η οικοδομή, τομείς που στο παρελθόν συντηρούσαν την οικονομία και σήμερα έχουν πέσει στα «αζήτητα» και θεωρούνται υποδεέστερες δουλειές.  Ιδιαίτερα η χειρωνακτική εργασία στο χωράφι  είναι πιο εύκολη σήμερα διότι υπάρχουν μηχανήματα με αποτέλεσμα να προσφέρεται ένα αξιόλογο επίπεδο ζωής σε χιλιάδες οικογένειες. «Τώρα  τα φασόλια τα  μαζεύει η μηχανή στο τσουβάλι, εμείς τα μαζεύαμε  με τα χέρια και χασομερούσαμε. Παρόλα αυτά δουλεύαμε και θερίζαμε με παρέες  και εγώ ήμουν , πρωτεργάτης.  Δέναμε τις καλλιέργειες  να μην τις πάρει ο αέρας και  φύγει. Πολλές φορές μαζευόμασταν τα βράδια, να κάνουμε καλαμπόκια, και όλο τραγούδια και αστεία λέγαμε».

Συμπαραστάτης της γιαγιάς ο θεός

Στην ζωή της γιαγιάς Χάιδως σημαντικό ρόλο έπαιξε ο  σεβασμός στους ανθρώπους και στο θείο . Οι άνθρωποι ήταν αγαπημένοι, αλληλοϋποστηρίζονταν και βοηθούσαν ο ένας τον άλλον. Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Δεν υπάρχει σεβασμός, οι άνθρωποι νοιάζονται μόνο για τον εαυτό τους και έχουν αποξενωθεί. «Πιστεύω στον Θεό και τους φουκαράδες  και τους αρρώστους τους λυπούμαι πολύ , αυτοί δεν έχουν να φάνε. Πάρα πολύ τους λυπούμαι για αυτό  λέω μην κοιτάτε τον πλούσιο, κοιτάτε ένα φουκαρά»

Η κα Σλέμαρη όντας στο πλευρό των αδυνάτων και του Θεού έθετε ως προτεραιότητα της την εκκλησία μιας και η σχέση της με τον Θεό ήταν άψογη « Παλιά πήγαινα συχνά στην εκκλησία, τώρα δεν μπορώ να πάω. Το καντήλι το ανάβω δεν το σταματώ. Το Θεό, τον Χριστό τον πιστεύω πάρα πολύ αλλά δεν μπορώ να πηγαίνω στην εκκλησία.

Φτώχεια και φιλότιμο

Στην ζωή μας απαραίτητη είναι  η αγάπη η αλληλοκατανόηση και ο σεβασμός. Ο καθένας πρέπει να προσπαθεί να βελτιώσει την δική του τη συμπεριφορά και όχι να κρίνει την συμπεριφορά των άλλων . Στον υψηλό στόχο της αναβάθμισης των ανθρωπίνων σχέσεων χρειάζεται  «Αγάπη και τιμή. Να τιμάτε και να μην κοροϊδεύετε λέγοντας  τί είμαι εγώ και τί εσύ. Αυτό  είναι αμαρτία. Χρειάζεται υπομονή σε όλα και αγάπη πολύ. Μην λογαριάζετε ότι  αυτός έχει  τόσα μέγαρα και εγώ  όχι. Μη  ζηλεύετε αν κάποιος έχει εκατομμύρια, και εσύ όχι».

Πρέπει να βοηθάμε τον συνάνθρωπο μας ως απόρροια ελεύθερης επιλογής και προαίρεσης. Επιπλέον κάτι μικρό και εύκολο που μπορεί να κάνει ο καθένας μας είναι να έχει υπομονή διότι με αυτόν τον τρόπο δεν φθείρονται οι σχέσεις.

Ο  καλός λόγος των παιδιών της, την χορταίνει

Η Γιαγιά Χάιδω έχοντας φτάσει στην ηλικία των 103 ετών επιζητά ένα καλό λόγο από τα παιδιά της ως ένδειξη  ελπίδας, παρηγοριάς . Άλλωστε ας μην ξεχνάμε ότι η γιαγιά είναι αυτή που μεγάλωσε και στάθηκε στα παιδιά της για ένα μεγάλο μέρος της ζωής της, συχνά θυσιάζοντας κομμάτι από τη δική τους. Όπως δήλωσε η ίδια  «Ώσπου ζω θέλω καλή κουβέντα μόνο, από τα παιδιά μου τίποτα άλλο. Δεν θέλω να με στεναχωρούν, ώσπου να βγει η ψυχή μου. Τα  μεγάλωσα με φτώχεια, και θέλω να τα αφήσω πίσω προκομμένα. Θέλω να είναι πάνω από όλα γερά και προκομμένα, όπως τα έκανα. Δόξα τω Θεώ δεν είδα  κανένα κακό από τα παιδιά μου, όπως τα έκανα τα έχω. Βάσανα και  στεναχώριες όλος ο κόσμος έχει τώρα. Εγώ μια φορά από τα παιδιά μου δεν έχω παράπονο».

Μυστικό μακροζωίας

Τέλος,  η γιαγιά Χάιδω μας αποκάλυψε τι κάνει και διατηρείται ακμαία στην ηλικία των 103ετών «Τα τρώω όλα . Δεν έχω μέτρο στο φαγητό. Τότε δεν είχα  κρέας να φάω αλλά τώρα που έχω δεν μπορώ να το φάω». Η ίδια νιώθοντας αισιόδοξη δεν το βάζει κάτω και συνεχίζει ακόμα πιο δυναμικά  «Ακόμα τα καταφέρνω βάζω και κήπο, φυτεύω λουλούδια και τα περιποιούμαι , περπατάω. Βέβαια  πέρυσι  δεν έπαιρνα μπαστούνι, φέτος το πήρα το μπαστούνι».

Ζωή να έχεις κυρία Χάιδω  και να γιορτάζεις με εγγόνια και τρισέγγονα πολλές ακόμα καλές στιγμές της γλυκιάς ζωής!

Αναστασία Τζάκα

Εφημερίδα ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ