Ένα θέμα που απασχολεί σοβαρά τους επαγγελματίες Πρασίνου στον αστικό χώρο αλλά και τις Δ/σεις Πρασίνου των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, είναι η διαχείριση των δένδρων στο αστικό τοπίο με τρόπο που δεν θα αποτελούν «δημόσιο κίνδυνο» ή αντιαισθητικό στοιχείο, αλλά αντίθετα θα παρέχουν την ασφάλεια και τα πλεονεκτήματα που αναμένονται από τους πολίτες και την πόλη γενικότερα. Οι πρακτικές που ακολουθούνται (κλαδέματα, επιλογές βοτανικών ειδών για φύτευση, χώροι φύτευσης, προσαρμοστικότητες, κλπ) συχνά στην πορεία του χρόνου καταλήγουν σε πρόωρο θάνατο των δένδρων, αλλά και στο να μετατρέπουν τις αστικές δενδροφυτεύσεις σε «πρόβλημα» που κοστίζει σε δημόσιο χρήμα και όχι στο επιθυμητό «περιβαλλοντικό πλεονέκτημα», ευθύνες που αποκλειστικά τις φέρουν οι Δημοτικές Αρχές και όχι οι πολίτες για το τι συμβαίνει στον δημόσιο χώρο και έξω από την πόρτα του σπιτιού τους, της επιχείρησης τους, ή στο σχολείο των παιδιών τους…!!
Προς αποφυγή ατυχημάτων, κινδύνων και δαπάνης, η Διεθνής Ένωση Δενδροκομίας (International Society of Arboriculture, βλ.: https://www.isa-arbor.com/) συμβουλεύει για τον τρόπο που κλαδεύονται τα δένδρα και κυρίως για την επικρατούσα «νοοτροπία» αφαίρεσης κορυφών και νεότερων στην ηλικία κορυφαίων κλάδων με αυστηρά κλαδέματα, χωρίς την απόλυτη γνώση των συνεπειών και των επιπτώσεων, ιδιαίτερα για τα δένδρα στον αστικό χώρο τα οποία για λόγους μη παρεμπόδισης «αστικών λειτουργιών»…, π.χ. απόκρυψη θέας, αναρριχήσεις σε κτίρια, διέλευση οχημάτων μεγάλου όγκου, αισθητική, κίνδυνοι πτώσης, κλπ. δέχονται τα πιο βάρβαρα πετσοκόμματα…!! Ένα σημαντικό στοιχείο που δείχνει πόσο λάθος είναι η καρατόμηση (“tree topping” στην αγγλική…) είναι το γεγονός ότι προκαλείται απώλεια από 50 έως 100% του πράσινου φυλλώματος που αποτελεί την “βιομηχανία τροφίμων” του δένδρου, την οποία όταν την χάσει σπεύδει μετά την έξοδο από τον λήθαργο, να την αντικαταστήσει βιαστικά με νέους επιπόλαιους, λαίμαργους και αδύναμους βλαστούς γύρω και κάτω από τις “αυστηρές” τομές..!! (“διατάραξη της φυσιολογίας του φυτού”)…
Βασικό και ισχυρό επιχείρημα της ISA, είναι ότι η πρακτική «κατακρεούργησης» των δένδρων δεν βοηθάει στην «φυσική ανάπτυξη τους» όπως τους τα προορίζει το ίδιο τους το DNA, με αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται η «φυσιολογική ανάπτυξη του φυτού» ώστε η νέα δημιουργία κλάδων και κόμης των δένδρων που προέρχεται μετά το αυστηρό κλάδεμα (από τις τομές), να είναι κατά πολύ πιο αδύναμη, πιο ευάλωτη και να αυξάνει τον κίνδυνο προσβολής από φυτασθένειες, να δημιουργεί αστάθεια και προϋποθέσεις για πιθανή τελική πτώση, με ότι αυτό σημαίνει… Από τις αυστηρές τομές των κλάδων και κορμών, οι νέοι βλαστοί ξεπηδούν και αναπτύσσονται από τον φλοιό (γνωστοί ως επίκορμοι βλαστοί) οι οποίοι είναι πολύ μικρότερης αντοχής από τους «κανονικούς» κλάδους του δένδρου εάν αφήνονταν ελεύθερο να αναπτυχθεί…!! Αντιπροτείνονται επεμβάσεις με ευγενή «αραιώματα» της κόμης, αντί της καρατόμησης και κυρίως όμως διαφορετικοί τρόποι «χωροθέτησης» των φυτεύσεων των δένδρων στην πόλη, αναλόγως της διαθεσιμότητας χώρου και του βοτανικού είδους.
Η γενική άποψη & πρόβλεψη πρέπει να λαμβάνουν υπόψη ότι «….τα δένδρα αναλόγως του μέγιστου μεγέθους στο οποίο μπορούν να φτάσουν από τη φύση τους (διάμετρος κόμης, ύψος, βάθος ριζικού συστήματος, διάμετρος κορμού κλπ), να φυτεύονται σε σημεία της πόλης με επάρκεια αστικού χώρου, έτσι ώστε να μην καταλήγουν σε μελλοντική τους καρατόμηση, η οποία αντί να προλαμβάνει καταστάσεις, στη συνέχεια με τον τρόπο που αναβλαστάνει να πολλαπλασιάζει τους κινδύνους φθοράς του δένδρου και για ατυχήματα….»..
Δηλαδή, όπου μικρός και στενός δρόμος ή στενό & περιορισμένο αστικό κενό…, προτείνονται μικρά δένδρα ή και καλλωπιστικοί θάμνοι σε διαμόρφωση δένδρου…, ενώ όπου διαθέσιμη επάρκεια ανοικτού χώρου, φυτεύονται μεγαλύτερα είδη δένδρων αφημένα στον χρόνο και τον χώρο με την σχετική τους «γενετική» ελευθερία ανάπτυξης. Έτσι μπορούν να φυτεύονται και να αποδίδουν στο αστικό τοπίο το μάξιμουμ των πλεονεκτημάτων για τα οποία επιλέγονται (σχήμα, υφή, χρώμα, εποχικότητα, αντιμετώπιση ρύπανσης, σκίαση και δρόσο, σταθεροποίηση εδαφών και κλίσεων, άμυνα κατά των πλημμυρών και την ηχορύπανση, ολοκληρωμένη αισθητική, προσέλκυση άγριας ζωής, εκπαίδευση, κλπ)
Δρ. Σταμάτης Σεκλιζιώτης*
**Ο Σταμάτης Σεκλιζιώτης είναι γεωπόνος (ΑΠΘ), Αρχιτέκτονας Τοπίου και πρώην Β’ Ακόλουθος Γεωργικών υποθέσεων Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ. Έχει τιμηθεί δυο φορές (2002, 2009) με τα Βραβεία Αριστείας για το Αγροτικό Ρεπορτάζ (Honorary Awards «Excellence in Reporting») του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ.
