Υψηλοί προσκεκλημένοι, διεθνή μέσα ενημέρωσης καθώς και προσκυνητές βρέθηκαν στα Ιεροσόλυμα για την εκδήλωση παράδοσης του Ιερού Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου, ένα γεγονός παγκόσμιας εμβέλειες που έγινε από τη διεπιστημονική ομάδα του ΕΜΠ.
Οι εργασίες ξεκίνησαν τον Ιούνιο του 2016, ύστερα από πρόταση του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεοφίλου προς το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και αφού εξασφαλίστηκε η συμφωνία και των άλλων δύο θρησκευτικών κοινοτήτων που χειρίζονται τον Πανάγιο Τάφο, του Τάγματος των Φραγκισκανών και του Πατριαρχείου των Αρμενίων στα Ιεροσόλυμα.
Οι Έλληνες επιστήμονες, υπό την διεύθυνση της καθηγήτριας Αντωνίας Μοροπούλου, εργάστηκαν επί εννέα μήνες. Οι Ελληνες επιστήμονες, μετακύλισαν την πλάκα του Παναγίου Τάφου στις 26 Οκτωβρίου. «Τα συναισθήματα που βιώνουμε είναι πάρα πολύ έντονα. Είμαστε συγκινημένοι», είχε δηλώσει η κ. Μοροπούλου προσθέτοντας με δέος: «Ο τάφος του Ιησού είναι ένας τάφος ζωντανός. Εκπέμπει το μήνυμα της Ανάστασης και της ελπίδας και είναι εκείνο που μας επηρέασε και μπορέσαμε να δουλέψουμε».
Κάτω από τη μαρμάρινη πλάκα του Κάλφα Κομνηνού, του φημισμένου αρχιτέκτονα που είχε κάνει την αποκατάσταση του τάφου το 1810 (μετά την πυρκαγιά του 1808), βρέθηκε μια πλάκα μάλλον σταυροφοριακή.
Αυτό τεκμαίρεται από τον χαρακτηριστικό σταυρό των Σταυροφόρων που φέρει πάνω της. Από κάτω ανακαλύφθηκε η κοίτη του βράχου που θεωρείται ότι τοποθετήθηκε το σώμα του Ιησού.
Το πλήρωμα του χρόνου, για την πλήρη αποκατάσταση του Ιερού Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου, είχε φτάσει μετά από 210 ολόκληρα χρόνια…
Η αποκατάσταση του μνημείου από το ΕΜΠ, περιλαμβάνει δύο πολύ σημαντικές προσθήκες, την τοποθέτηση σταυρού στην κορυφή του κουβουκλίου και τη διάνοιξη ενός παραθύρου στον θάλαμο του τάφου, ώστε να φανεί μέρος του βράχου από την εποχή του Ιησού.
Για την αναστήλωση αυτού του μοναδικού για τη χριστιανοσύνη αλλά και για την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά μνημείου, απαιτήθηκαν περίπου εννέα μήνες εντατικών και λεπτών εργασιών. Η συνολική δαπάνη του έργου αγγίζει τα 4 εκατ. ευρώ και καλύφθηκε από ένα κοινό ταμείο στο οποίο συνεισέφεραν όλες οι θρησκευτικές Κοινότητες που εμπλέκονται στον Πανάγιο Τάφο, καθώς και άλλοι χορηγοί.
Τσίπρας: «Έχει ήδη εκπονηθεί μελέτη συντήρησης του Ιερού Ναού της Αναστάσεως. Η ελληνική πολιτεία θα συνεχίσει να βρίσκεται αρωγός»
Αυτό το ιστορικό έργο, όπως έγινε μάλιστα γνωστό διά στόματος του Έλληνα πρωθυπουργού από το Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων, θα έχει και συνέχεια: Όπως είπε ο κ Τσίπρας, «έχει ήδη εκπονηθεί η μελέτη της συνολικής συντήρησης του Ιερού Ναού της Αναστάσεως. Και θα ήθελα, με την ευκαιρία, να δηλώσω ότι και σε αυτή την προσπάθεια η ελληνική πολιτεία θα συνεχίσει να βρίσκεται αρωγός».
Για κορυφαία στιγμή συνεννόησης και συνύπαρξης τριών χριστιανικών κοινοτήτων, που δίνει όμως, ένα ευρύτερο μήνυμα συνύπαρξης και συνεννόησης σε μια πολύπαθη περιοχή όπως η περιοχή των Αγίων Τόπων, έκανε λόγο ο πρωθυπουργός. Εξήρε εξάλλου «τόσο την ιστορική παρουσία του ορθόδοξου Ελληνισμού σε αυτήν την πολύπαθη γη με φάρο το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, όσο όμως και τον σύγχρονο διπλωματικό ρόλο της Ελλάδας στην προώθηση αυτών των πανανθρώπινων αξιών, στην προώθηση της ειρήνης, του διαθρησκευτικού διαλόγου, της συμφιλίωσης και της συνεργασίας στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και την παγκόσμια εμβέλεια – και αυτό θέλω να το τονίσω – που έχουν σήμερα, τόσο το επιστημονικό δυναμικό της χώρας μας όσο όμως και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας μας».
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε εξάλλου στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ), «που υπό την επιστημονική εποπτεία της κυρίας Μοροπούλου, επιτέλεσε έργο αληθινά ιστορικό».
«Όταν το όραμα και η βούληση συμπαρατάσσονται με την πίστη και την αποφασιστικότητα των ανθρώπων, και δη της επιστημονικής κοινότητας από τη μία πλευρά και της ορθόδοξης πίστης από την άλλη, του Πατριαρχείου, έχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα: όπως αυτό που όλοι θαυμάσαμε» τόνισε ο πρωθυπουργός, δηλώνοντας «ιδιαίτερα ευτυχής και περήφανος, και ως πρωθυπουργός αλλά και ως απόφοιτος του ΕΜΠ», που ήταν σήμερα «παρών» σε μια ιστορικής σημασίας τελετή.
Ημέρα σημαντική για όλο το χριστιανικό κόσμο
Από νωρίς το πρωί, τα μέτρα ασφαλείας στα Ιεροσόλυμα ήταν αυστηρά, ενώ στην πόλη βρίσκονταν για την κάλυψη του γεγονότος, διεθνή μέσα ενημέρωσης.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός μαζί με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων, Θεόφιλο, μετέβησαν περπατώντας από το Πατριαρχείο στον Ιερό Ναό της Αναστάσεως, όπου ο χαρμόσυνος ήχος από τις καμπάνες πλημμύριζε την περιοχή. Μπροστά στον Πανάγιο Τάφο, έγινε μέσα σε κατάνυξη η τελετή παράδοσης του έργου, με ομιλίες που διαδοχικά υπογράμμιζαν όλες το μήνυμα της συνεργασίας: του Πατριάρχη Ιεροσολύμων, του Φραγκισκανού Κουστωδού των Αγίων Τόπων, του Αρμένιου Πατριάρχη και του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, ενώ διαβάστηκαν μηνύματα του Καρδιναλίου, αρμόδιου για της Ανατολικές Εκκλησίες και του Καθολικού όλων των Αρμενίων. Παρόντες στην τελετή στον Πανάγιο Τάφο, ήταν επίσης εκπρόσωποι από την Ιορδανία, το Ισραήλ, την Παλαιστινιακή Αρχή και την Αρμενία.
Τον πρωθυπουργό συνόδευαν, μεταξύ άλλων, η υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου, ο υφυπουργός Εξωτερικών Γιάννης Αμανατίδης, ως αρμόδιος για τη θρησκευτική διπλωματία και ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας Γιάννης Παντής, ενώ από την Αθήνα μετέβησαν επίσης η πρόεδρος της Δημοκρατικής Συμπαράταξης Φώφη Γεννηματά και ο γραμματέας της κοινοβουλευτικής ομάδας της ΝΔ Κώστας Τσιάρας.
Συνάντηση Τσίπρα-Θεόφιλου-Βαρθολομαίου
Πριν από την έναρξη της τελετής στον Πανάγιο Τάφο, ο πρωθυπουργός συναντήθηκε στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων με τον Πατριάρχη Θεόφιλο – με τον οποίο αντάλλαξε δώρα- και τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, ο οποίος κατά την ομιλία του στον Πανάγιο Τάφο, ευχήθηκε στον Αλέξη Τσίπρα για την πρόσφατη ονομαστική του εορτή, καθώς και «ενίσχυση και καρτέρηση για να οδηγήσει τους Έλληνες σε καλούς λιμένες, σε λιμένες ευημερίας».
«Είδαμε τη συνέχεια του Τάφου του Χριστού από την Κωνσταντίνεια περίοδο έως την περίοδο του Κομνηνού»
Μετά το τέλος της τελετής στον Πανάγιο Τάφο, έγινε στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων αναλυτική παρουσίαση του έργου αποκατάστασης του Ιερού Κουβουκλίου, από την καθηγήτρια Τόνια Μοροπούλου, επικεφαλής της διεπιστημονικής ομάδας του ΕΜΠ που το υλοποίησε.
Η εμπειρία και οι προκλήσεις του έργου ήταν μοναδικές, είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Μοροπούλου, μιλώντας για τη σημαντική ανακάλυψη που υπήρξε κατά τις εργασίες: «Αυτό που έχει σημασία, είναι να γνωρίζει ο κόσμος ότι ανοίγοντας τις ιστορικές τοιχοποιίες αλλά και τον Τάφο του Χριστού, είδαμε τη συνέχειά του από την Κωνστανίνεια, στη Βυζαντινή, στη Σταυροφοριακή, στην Αναγεννησιακή αλλά και στην περίοδο του Κομνηνού. Μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα μετά τις αρχαιομετρικές μετρήσεις ότι η πρώτη πλάκα, η γκρίζα, πάνω στον Τάφο του Χριστού είναι Κωνσταντίνεια, ενώ η άσπρη μαρμάρινη πλάκα από πάνω, είναι της ύστερης σταυροφοριακής περιόδου». Σύμφωνα με την κ. Μοροπούλου, το κόστος του έργου ανέρχεται στα 3,7 εκατομμύρια ευρώ, ενώ η ίδια απηύθυνε θερμές ευχαριστίες στους δωρητές.
Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, για τη βοήθεια που έχουν προσφέρει, αναγόρευσε τον Ιβάν Σαββίδη σε πρέσβη του Πατριαρχείου στις ανατολικές χώρες, ενώ παρασημοφορήθηκε μεταξύ άλλων ο Ευτύχης Βασιλάκης της αεροπορικής εταιρείας Aegean.
Η ιστορία του Πανάγιου Τάφου
Όπως αναφέρει αναλυτικά σχετικό δελτίο τύπου του υπουργείου Πολιτισμού, το Ιερό Κουβούκλιο που περιβάλλει τον τάφο του Ιησού βρίσκεται στο κέντρο του κυκλικού Ναού της Αναστάσεως (Ροτόντα) ο οποίος θεμελιώθηκε μαζί με μια βασιλική, το 336 μ.Χ. από την Αγία Ελένη στον χώρο όπου μαρτύρησε ο Ιησούς. Και πρόκειται για ένα εξαιρετικά σημαντικό μνημείο για τη χριστιανοσύνη -και όχι μόνο. Ο τάφος του Ιησού αρχικά είχε τη μορφή των ιουδαϊκών μνημείων που ήσαν λαξευμένα σε βράχο. Ο βράχος αυτός ισοπεδώθηκε, και το οικοδόμημα που τον περιέκλειε κατέρρευσε όταν έγινε η μεγάλη καταστροφή του Ναού της Αναστάσεως από τον Αλ Χακίμ το 1009-1012 μ.Χ. Με την αποκατάσταση του Ναού επί Κωνσταντίνου του Μονομάχου (1042-1048), ένα καινούργιο οικοδόμημα κτίστηκε γύρω από τον Πανάγιο Τάφο, ο οποίος χαρακτηρίζεται ως το ιερότερο προσκύνημα του χριστιανικού κόσμου.
Η σημερινή εξωτερική μορφή του συγκροτήματος του Ναού της Αναστάσεως είναι κατασκεύασμα των Σταυροφόρων (12ος αιώνας), εσωτερικά όμως διατηρεί αρκετά στοιχεία από τη παλαιοχριστιανική και μεταβυζαντινή περίοδο. Όπως είναι σήμερα, η μορφή του Ιερού Κουβουκλίου χρονολογείται από το 1810 , οπότε, μετά από μια πυρκαγιά, ανακαινίστηκε και ο Ναός της Αναστάσεως από τον αρχιτέκτονα Κομνηνό Κάλφα τον Μυτιληναίο. Περιλαμβάνει δύο τμήματα, τον Προθάλαμο (που λέγεται και Άγιος Λίθος ή Παρεκκλήσιο του Αγγέλου) και τον κυρίως νεκρικό θάλαμο που είναι ο θάλαμος του Πανάγιου Τάφου, λαξευμένος σε βράχο, όπου εισέρχεται κανείς από μια χαμηλή είσοδο. Στο Ιερό Κουβούκλιο πραγματοποιείται καθημερινά από τους Ορθόδοξους, Θεία Λειτουργία κατά την οποία ο Πανάγιος Τάφος χρησιμοποιείται ως αγία Πρόθεσις και ο άγιος Λίθος ως αγία Τράπεζα. Γι’ αυτό και οι σωστικές εργασίες της διεπιστημονικής ομάδας του ΕΜΠ γίνονταν μετά τη δύση του ηλίου.
