Η Μόσχα ακύρωσε τον αγωγό South Stream προς την Ευρώπη. Επειδή η ΕΕ
μπλοκάρει το έργο, λέει ο Πούτιν – και κρύβει τους πραγματικούς λόγους.
Για να τους καλέσει δημοσίως, θα σήμαινε ότι όλα τα προβλήματα της
Ρωσίας θα γίνουν ορατά σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η ακύρωση του South Stream της Gazprom είχε πολιτικά κίνητρα. Λόγω
της διαφοράς της ΕΕ με το Κρεμλίνο, η μακροπρόθεσμη ενεργειακή ασφάλεια
σε διάφορα μέρη της Ευρώπης βρίσκεται σε κίνδυνο, λένε οι αναλυτές του
χώρου.
Στην κρίση της Ουκρανίας ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ήταν πάντα
μερικά βήματα μπροστά από την Δύση. Με δυσκολία οι Ηνωμένες Πολιτείες
και η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) βρήκαν μια κοινή θέση απέναντι στην Μόσχα. Η
απόφαση της ρωσικής κρατικής Gazprom να αναστείλει τις εργασίες για το
έργο του αγωγού South Stream έθεσε και πάλι την ΕΕ υπό πίεση.
Οι πολιτικές συνέπειες αυτής της απόφασης δεν πρέπει να αγνοηθούν.
Για την ασφάλεια του εφοδιασμού των κρατών μελών της ΕΕ βόρεια της
Βουλγαρίας, συμπεριλαμβανομένης της Αυστρίας και της Ιταλίας, η ακύρωση
είναι ένα βαρύ πλήγμα. Η Γερμανία επηρεάζεται λιγότερο, επειδή –
καλοσύνη του πρώην καγκελαρίου της Γερμανίας Γκέρχαρντ Σρέντερ –
τροφοδοτείται από τον αγωγό North Stream. Το πολιτικό μήνυμα του
Κρεμλίνου στη νοτιοανατολική Ευρώπη, ωστόσο, είναι σαφές: Δεν είναι
πάντα θετικό το γεγονός να είναι κανείς μέλος της ΕΕ.
Ασύμφορο έργο
Πολλοί στην Ευρώπη έβλεπαν από την αρχή τον South Stream ως μεγάλου
μεγέθους και ασύμφορο έργο. Με συνολικό μήκος 2.380 χιλιομέτρων θα
πρέπει από το 2016 με τέσσερις αγωγούς να μεταφέρει ετησίως έως και 63
δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από τη Ρωσία, παρακάμπτοντας
την Ουκρανία, μέσω της Μαύρης Θάλασσας, μέσω των Βαλκανίων, στην ΕΕ.
Ακόμη και αν στην Ρωσία δεν θέλουν να μιλήσουν για τα χρήματα: με κάθε
μήνα αναμονής, το έργο ήταν οικονομικά αμφισβητήσιμο. Έτσι, η Gazprom
ανακοίνωσε τον περασμένο Δεκέμβριο ότι το κόστος που είχε αναφερθεί
προηγουμένως με 15,5 δισεκατομμύρια δολάρια είχε αυξηθεί κατά 40% σε
23,5 δισεκατομμύρια δολάρια.
Συνέπεια των κυρώσεων
Oι δαπάνες προετοιμασίας της ρωσικής πλευράς και το τμήμα κάτω από τη
Μαύρη Θάλασσα που ήταν να χρηματοδοητθεί κατά το ήμισυ από τη Gazprom,
δεν περιλαμβάνονται σε αυτό το ποσό. Ήταν κατά τη στιγμή που σχέση της
Ρωσίας με την ΕΕ πάνω από την Ουκρανία ήταν ακόμη σε κάποιο βαθμό
ικανοποιητική. Λίγους μήνες αργότερα, η σύγκρουση με την Ουκρανία
σήμαινε για την Gazprom απώλειες πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ, και ως εκ
τούτου κατά το πρώτο εξάμηνο του 2014 εμφάνισε μείωση κερδών κατά 23% σε
8,8 δις ευρώ.
Και δεν είναι μόνο αυτό, η τιμή του πετρελαίου έχει μειωθεί από τότε
κατά 37% και η Gazprom θα το νιώσει αυτό το επόμενο έτος, όπως η ρωσική
τιμή του φυσικού αερίου συνήθως σχηματίζεται από την τιμή του πετρελαίου
και των προϊόντων πετρελαίου – με καθυστέρηση έξι έως εννέα μήνες. Ως
θετικό γεγονός για την Gazprom, σχολίασε ο Αλεξέι Κοκίν, ενεργειακός
αναλυτής της εταιρείας επενδύσεων Uralsib, το τέλος του South Stream.
Ότι ο οικονομικός περίγυρος της Gazprom έχει πρόσφατα στενέψει, αν μη
τι άλλο λόγω των δυτικών κυρώσεων, ως αποτέλεσμα της κρίσης της
Ουκρανίας, τονίζει η εφημερίδα Financial Times. Η Ρωσία απλά
αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σχέδιο λόγω των κυρώσεων, οι οποίες
πέτυχαν να μην εξασφαλίσουν την υποστήριξη δυτικών πιστωτών για την
Gazprom.
Αναπροσανατολισμός της ρωσικής προσφοράς
Δεν είναι μόνο η συνέπεια των κυρώσεων. Η αναταραχή με τη Δύση, παρά
το γεγονός ότι κόστισε πάνω από το 60% των κερδών των πωλήσεων του
ρωσικού ενεργειακού γίγαντα, σημαίνει ότι η Ρωσία και η Κίνα συμφώνησαν
μετά από περισσότερα από δέκα χρόνια διαπραγματεύσεων για τη σύμβαση
προμήθειας φυσικού αερίου και πρόσφατα ξεκίνησε η προετοιμασία μιας
δεύτερης σύμβασης.
Το πρόβλημα είναι ότι η Gazprom έχει υποσχεθεί να θέσει σε λειτουργία
δύο νέους αγωγούς για το Μέσο Βασίλειο χωρίς να λαμβάνει από το Πεκίνο
τις προκαταβολές, όπως ήλπιζε. Επιπλέον, πρέπει να ολοκληρωθούν οι
παραγωγικές υποδομές στην Ανατολική Σιβηρία, πράγμα που αναμένεται να
καταπιεί κάπου 55 δισεκατομμύρια δολάρια. Η μυστική τιμή του φυσικού
αερίου για την Κίνα, συνδέεται με την τιμή του πετρελαίου, όπως
διέρρευσε πρόσφατα ο Ολεφ Σκουφίνσκιγι, αντιπρόεδρος για την ανάπτυξη
της ρωσικής Άπως Ανατολής.
Ενεργειακοί δυτικοί διάδρομοι
Οι περισσότεροι αγωγοί φυσικού αερίου στα δυτικά περνούν μέσω της
Ουκρανίας. Σε αντίθεση με τη Ρωσία, η οποία σταθερά παραδίνει τις
ποσότητες επί τη βάσει των συμβάσεων, η Ουκρανία, η οποία διέπεται
αποκλειστικά από διεφθαρμένους κλεπτομανείς πολιτικούς από την
ανεξαρτησία της το 1991, αποτελεί αναμφισβήτητα τον μεγαλύτερο παράγοντα
κινδύνου για τον ευρωπαϊκό εφοδιασμό με φυσικό αέριο.
Ο αγωγός, ωστόσο, έτυχε της έγκρισης των συμμετέχοντων χωρών της ΕΕ.
Το 2013 όμως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενημέρωσε αυτές τις χώρες,
συμπεριλαμβανομένης της Βουλγαρίας και της Ουγγαρίας, ότι οι συμβάσεις
θα μπορούσαν να παραβιάζουν το δίκαιο της ΕΕ. Για τις Βρυξέλλες το έργο
του αγωγού δεν ήταν έτσι επί ορθής βάσεως ή όχι αρκετά σημαντικό.
Στις αρχές Μαΐου η Μόσχα κατάθεσε αγωγή ενώπιον του Παγκόσμιου
Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) εναντίον του δικαίου της ΕΕ, αλλά αυτή η
κίνηση δεν κατάφερε να αλλάξει κάτι. Η ΕΕ βασίζεται στο λεγόμενο Τρίτο
Ενεργειακό Πακέτο, το οποίο προβλέπει ότι οι αγωγοί στην επικράτεια της
ΕΕ δεν μπορούν να ανήκουν σε εταιρείες, οι οποίες προμηθεύουν φυσικό
αέριο.
Το ενεργειακό πακέτο προβλέπει επίσης ότι ο προμηθευτής δεν μπορεί να
χρησιμοποιήσει περισσότερο από το ήμισυ της δυναμικότητας των αγωγών
και το υπόλοιπο πρέπει να χορηγείται μέσω δημοπρασιών. Ένας κανονισμός
ειδικά για την Ρωσία. Η ΕΕ αρνήθηκε να επιτρέψει για τους Ρώσους μια
εξαίρεση, όπως είχε όντως εγκριθεί μερικά χρόνια πριν για τον ρωσικό
αγωγό στο βυθό της Βαλτικής Θάλασσας.
Διαφοροποίηση
Η ΕΕ εδώ και αρκετό καιρό είναι διστακτική με το έργο South Stream
και τουλάχιστον μετά το ξέσπασμα της κρίσης στην Ουκρανία η θέση της
έγινε πεισματάρικη, με τις Βρυξέλλες, παράλληλα με τον αγωγό South
Stream, να έχουν μπλοκάρει τη συνολική αξιοποίηση του μεγάλου
γερμανο-τσεχικού αγωγού Οpal από την Gazprom.
Για χρόνια η ΕΕ αναζητά τρόπους για να απαλλαγεί από την ενεργειακή
εξάρτηση από τη Ρωσία, αλλά δεν ξέρει πώς να το κάνει αυτό. Οι ΗΠΑ, αυτή
η παγκόσμια ναυτική υπερδύναμη, θα ήθελε φυσικά να δει τα κεφάλαια των
Ευρωπαίων να επενδύονται αντί σε αγωγούς φυσικού αερίου σε τερματικούς
σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου, στην Κροατία για παράδειγμα, και
σε δεξαμενόπλοια.
Παρ ‘όλη την πολιτική αντίσταση από τις Βρυξέλλες, οι εν λόγω
εμπλεκόμενες χώρες είχαν κάνει πολλές προσπάθειες για να διατηρήσουν το
έργο αυτό ζωντανό. Για τη Βουλγαρία, η πίεση από τις Βρυξέλλες και την
Ουάσιγκτον ήταν προφανώς πάρα πολύ μεγάλη. Συμπτωματικά ή όχι, μετά από
μια επίσκεψη του Αμερικανού γερουσιαστή Τζον Μακέιν στην πρωτεύουσα
αυτής της γειτονικής χώρας, η Βουλγαρία σταμάτησε κάθε εργασία για τον
αγωγό τον Ιούνιο. Στις βουλευτικές εκλογές στις αρχές Οκτωβρίου, το
φιλο-ευρωπαϊκό κόμμα του Μπόικο Μπορίσοφ κέρδισε τις εκλογές και έκανε
την έγκρισή του για τη συνέχιση της κατασκευής του αγωγού εξαρτώμενη –
από την έγκριση στις Βρυξέλλες.
Για τους Ευρωπαίους προσφέρεται τώρα η Τουρκία. Σχεδόν ταυτόχρονα με
τη ρύθμιση της ακύρωσης του South Stream, μεταξύ της Gazprom και της
Άγκυρας υπεγράφη ένα μνημόνιο για την κατασκευή ενός υποθαλάσσιου
αγωγού, επίσης με ετήσια δυναμικότητα μεταφοράς 63 δισεκατομμυρίων
κυβικών μέτρων φυσικού αερίου. Στην κορυφή της επίσκεψης του Πούτιν στην
Τουρκία, η Μόσχα ανακοίνωσε ότι χορηγεί στην Άγκυρα μια έκπτωση 6% για
την προμήθεια του φυσικού αερίου το επόμενο έτος. Το μήνυμα: Μερικές
φορές είναι καλύτερα να μην είσαι μέλος της ΕΕ.
Απώλειες στα Βαλκάνια
Μετά την αποτυχία του αγωγού Nabucco, ο South Stream είναι το το
δεύτερο μεγάλο κατασκευαστικό έργο του τομέα που αποτυχάνει για τους
Ευρωπαίους. Για ορισμένες χώρες και επιχειρήσεις αυτή η ακύρωση θα
μπορούσε να αναδειχτεί ως μια πάρα πολύ ακριβή υπόθεση.
Δεν είναι μόνο οι οικονομικές απώλειες, φέρεται να είπε ο πρώην
υπουργός Ενέργειας της Βουλγαρίας Ρούμεν Οβτσάροφ, αλλά και οι
γεωστρατηγικές, και οι πολιτικές.
Η Σερβία, η οποία συνδέεται στενά με τη Μόσχα, υπολόγιζε από το 2016
με ετήσια τέλη μεταφοράς 300 εκατομμυρίων ευρώ. Η Σερβία πληρώνει το
τίμημα για τις συγκρούσεις των ισχυρών, λέει ο επικεφαλής της σερβικής
κυβέρνησης Αλεξάνταρ Βούτσιτς στα μέσα ενημέρωσης του Βελιγραδίου. Για
την κατασκευή του σερβικού τμήματος μήκους 450 χιλιομέτρων οι σερβικές
εταιρείες ανέμεναν μεγάλες παραγγελίες, μέχρι δύο δισεκατομμύρια
δολάρια. Η Βουλγαρία απώλεσε, σύμφωνα με τον φιλορώσο πολιτικό, περίπου
600 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο.
Στα Βαλκάνια, οι Βρυξέλλες δεν έχουν κερδίσει κάποιον φίλο μετά την ακύρωση του έργου.
defencenews
