Λίμνη Καστοριάς: Οι τρεις έσχατες λύσεις – Γράφει ο Γιάννης Μαλεγκάνος

Σύμφωνα με μη επιβεβαιωμένες
πληροφορίες, ένα 70%-75% των Καστοριανών νοικοκυριών είναι συνδεδεμένο
με το αποχετευτικό σύστημα (πριν γνώριζα για 50% – πιθανώς κανείς δεν
ξέρει τον ακριβή αριθμό), με το
υπόλοιπο να εναποθέτει τα λύματά του σε βόθρους, το μεγαλύτερο κομμάτι
των οποίων καταλήγει στη λίμνη και γενικότερα στον υδροφόρο

Σύμφωνα πάλι με ανεπιβεβαίωτες
πληροφορίες (αν γνωρίζει κανείς παρακαλώ ας ενημερώσει) το κόστος της
διασύνδεσης με τους κεντρικούς αγωγούς ανέρχεται στις 3.000 ευρώ (καλά
διαβάσατε), μια οφειλή προς το Δήμο. Πέρα από τα αστικά λύματα, η
Ορεστειάδα περιμετρικά έχει διάφορες καλλιέργειες, αποκλειστικά
συμβατικές εξ όσων γνωρίζω (μήλα, μποστάνια, όσπρια), στις οποίες
γίνεται εντατική χρήση χημικών λιπασμάτων που προσθέτουν καθοριστικά
στον ευτροφισμό (δηλαδή στον αργό θάνατο) της λίμνης.

Συνυπολογίζοντας και το πρόβλημα των
ξενικών ψαριών (με επικινδυνότερα τις λεγόμενες “πεταλούδες” και τα
“λιόψαρα” – καταστροφικοί κυνηγοί) συντίθεται μια εικόνα ΠΟΛΥ
ανησυχητική.

Τι πρέπει να γίνει για να λυθεί το πρόβλημα σε βάθος χρόνου; Εδώ η εικόνα αρχίζει και γίνεται απελπιστική:

1. Η πλήρης διασύνδεση του ΣΥΝΟΛΟΥ του Καστοριανού αστικού ιστού με το δίκτυο αποχέτευσης.
Αυτό προϋποθέτει την ενημέρωση κι ευαισθητοποίση όσων δεν έχουν
συνδεθεί, αλλά κυρίως τον εξορθολογισμό του κόστους διασύνδεσης. 3.000
ευρώ εν μέσω κρίσης για κάτι που δεν έχει κόστος πάνω από μερικές
εκατοντάδες; Εδώ ίσως θα μπορούσε να εγκριθεί κι ένα μικρό κονδύλι από
την Περιφέρεια ή την Κεντρική Κυβέρνηση, λόγω κατεπείγοντος. Η λίμνη
πεθαίνει. Βέβαια εδώ προκύπτουν κι άλλα ζητήματα: τα σχετικά συμβόλαια
έργου με ιδιώτες, οι διαδικασίες ανάθεσης, η γενικότερη διαφάνεια κ.λπ.,
γιατί η υπερκοστολόγηση στις οικονομικές σχέσεις διαπλοκής μεταξύ ΟΤΑ –
ιδιωτών είναι παροιμιώδης. Δύσκολο; Κατ’εμέ, απίθανο να συμβούν όλα
αυτά μαζί, μέσα σε κάποιο εύλογο χρονικό διάστημα.

2. Η δημιουργία μιας στρογγυλής τραπέζης με τη μορφή κατεπείγοντος, όλων των αγροτών και των σχετικών συνεταιρισμών
που δραστηριοποιούνται περιμετρικά της λίμνης, κι ο άμεσος καθορισμός
διαδικασιών μετατροπής των καλλιεργειών σε μεταβατικές, με τελικό στόχο
να γίνουν βιολογικές. Όλες, χωρίς καμία εξαίρεση. Αυτό μπορεί να έχει
και πολύ θετικό οικονομικό αντίκτυπο στους αγρότες αν στηθεί κι
υλοποιηθεί σωστά. Τα βιολογικά είναι προϊόντα υψηλότερες προστιθέμενης
αξίας σε σχέση με τα συμβατικά, κάτι που ξέρουν κι οι πέτρες πλέον, αλλά
στη χώρα που αναζητά το αυτονόητο καλό είναι να υπενθυμίζονται μερικά
απλά πράγματα. Αν οι αγρότες δε θέλουν (που δε θέλουν), τότε θα πρέπει
να υποχρεωθούν θεσμικά να το κάνουν, λόγω οικολογικού κατεπείγοντος.
Εκεί θα χρειαστεί ισχυρή παρέμβαση του Δήμου και της Περιφέρειας στην
Κεντρική Κυβέρνηση για να εκδοθούν τα σχετικά Προεδρικά Διατάγματα, ή
όποιο άλλο θεσμικό εργαλείο είναι απαραίτητο για να επιβληθεί το (όχι
και τόσο) προφανές. Δύσκολο; Ω ναι. Απίθανο!

3. Κατάρτιση σχεδίου αντιμετώπισης των ξενικών ειδών, το οποίο θα υπέθετα ότι ήδη υπάρχει.
Πρόκειται για μια πολύπλοκη διαδικασία με αμφίβολα αποτελέσματα.
Τουλάχιστον θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι δε θα εισέλθουν στο λιμναίο
οικοσύστημα και νέα ξενικά είδη. Δύσκολο; Εκ φύσεως, πάρα πολύ,
περισσότερο στην υλοποίηση, παρά στο σχεδιασμό του.

“Ομπρέλα” σε όλα τα παραπάνω η καλπάζουσα κλιματική αλλαγή που μόνο δυσκολεύει τα πράγματα.

Εδώ και τουλάχιστον 35 χρόνια έχουν
εκπονηθεί άπειρες μελέτες για τη λίμνη της Καστοριάς. Έτσι, για να’χουμε
να λέμε κάθε λίγο και λιγάκι για τον αργό της θάνατο. Ακούω ότι κάποιοι
φωστήρες στους σχετικούς ΟΤΑ θέλουν να κόψουν νέο κονδύλι για ακόμα μια
μελέτη, ενώ υπάρχει υπερπληθώρα επιστημονικών δεδομένων γύρω από το
ζήτημα. Αυτό λέει και το ΑΠΘ. Αν είναι να δαπανηθούν χρήματα, ας
δαπανηθούν σε ΕΡΓΑ, όχι μελέτες. Γιατί η λίμνη πεθαίνει. Κι όποιος δεν
το βλέπει είναι είτε αδιάφορος, είτε ανόητος. Σόρρυ, αλλά έτσι είναι.

Συμπεράσματα: εντελώς διαισθητικά και με
τις υφιστάμενες περιβαλλοντικές και πολιτικές συνθήκες, δε δίνω στη
λίμνη πάνω από 5-10 χρόνια ζωής. Μετά θα μιλάμε για μια εντελώς νεκρή
λίμνη, δίχως καθόλου ζωή, ένας νεκρός πολτός που δε θα μπορεί κανείς να
πλησιάσει λόγω δυσωδίας και ρύπανσης.

Τα παραπάνω αποτελούν άλλη μια
επιβεβαίωση ότι στην Ελλάδα δεν έχουμε φτιάξει απλώς ένα σύστημα που
δημιουργεί πολλά και σοβαρά προβλήματα, αλλά αδυνατούμε διαχρονικά να
φτιάξουμε και μηχανισμούς επίλυσης. Όποιος πιστεύει ότι όλα τα παραπάνω
μπορούν να συμβούν ταυτόχρονα ΠΡΙΝ είναι πολύ αργά για τη λίμνη, τότε ας
εμποτίσει κι εμένα με λίγη αισιοδοξία, γιατί Καστοριά χωρίς λίμνη δεν
υφίσταται σε κανένα επίπεδο.

Ο νεοσύστατος Δήμος Καστοριάς έχει κάποιο σχέδιο για το θέμα;

ΥΓ: το θέμα των καταστροφικών μπαζωμάτων
που έχει υποστεί η λίμνη διαχρονικά για λόγους ανάπλασης (υπάρχει κι η
πασσαλόμπηξη ως πρακτική εδώ και χιλιάδες χρόνια – οι τύποι στον
προϊστορικό λιμναίο οικισμό δεν ήταν μ@@@ες) το αφήνω για άλλη στιγμή.

Γιάννης Κ. Μαλεγκάνος