Η κοινωνία την εποχή του μνημονίου
Έπειτα από τέσσερα χρόνια μνημονιακής επιτήρησης και εν όψει των μέτρων που έχουν δρομολογηθεί για το Φθινόπωρο θεωρώ πως δεν είναι άσκοπη μια αδρή υπόμνηση των μέχρι τώρα επιτευγμάτων της συγκυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ.
Πολύ σύντομα –δυστυχώς ,όμως, όχι ανακριβώς – θυμίζω τις δημοσιονομικές «επιτυχίες» της κυβέρνησης : Ανεργία 27,3% , δημόσιο χρέος 177 % επί του ΑΕΠ , μείωση επενδύσεων κατά 46% ,μείωση παραγωγικότητας κατά 4,8%, υποχώρηση στην ανταγωνιστικότητα κατά 4 θέσεις παρά τη μείωση 16% στο κόστος εργασίας, εξωτερική
χρηματοδότηση 240 δις. ευρώ , δηλαδή το 125% του ΑΕΠ ,πτώση των εξαγωγών για δέκατο συνεχή μήνα κ.α.
Περισσότερο οδυνηρή ,όμως, είναι η ίδια η κατάσταση που αντικρίζει κανείς στην πραγματική ζωή . Είναι γεγονός πως έπειτα από τέσσερα χρόνια αυστηρής λιτότητας είναι εμφανής πλέον η κατάρρευση όλων των κρατικών δομών ,ιδιαίτερα αυτών που επικουρούσαν ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες όπως : ΑμΕΑ, ψυχικά πάσχοντες , καρκινοπαθείς , τοξικοεξαρτημένους , μονογονεϊκές οικογένειεςκ.α.
Εκτός όμως από τη δημιουργία του σύγχρονου Καιάδα, με την απόσυρση της κρατικής πρόνοιας απ΄αυτές τις ομάδες συνανθρώπων μας, έχει παρατηρηθεί μια γενικότερη καθίζηση στα ποιοτικά δεδομένα τόσο στις δημόσιες υπηρεσίες, όσο και στις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Ποιος απολαμβάνει σήμερα περίθαλψη της προκοπής , ποιος αισθάνεται ότι έχει καλύτερες υπηρεσίες στην παιδεία ή στη δημόσια διοίκηση;
Στην πλειοψηφία τους (γιατί το σύστημα στη λογική του «διαίρει και βασίλευε» διατήρησε πολλά από τα προνόμια μερικών) κακοπληρωμένοι δημόσιοι υπάλληλοι, χωρίς το στήριγμα της συλλογικής διεκδίκησης και της συναδελφικότητας, υπό το φόβο της εκβιαστικής αξιολόγησης, καμώνονται πως εξυπηρετούν με προθυμία τον πολίτη ,ενώ σε κατ΄ ιδίαν συζητήσεις δεν κρύβουν τη δυσφορία τους για το αποπνικτικό καθεστώς που τους έχει μεταβάλει σε απρόσωπα ενεργούμενα ….
Στον ιδιωτικό βέβαια τομέα κάθε περιγραφή, όσο κοντά στην πραγματικότητα και αν είναι, αδυνατεί να σκιαγραφήσει το μοντέλο της σύγχρονης δουλείας που εφαρμόζεται. Άπειρες ώρες στη δουλειά και μισθός από 350-500 ευρώ το μήνα .
Η υπερωρία ,το δώρο , η ανθρώπινη μεταχείριση καθώς και κάθε κεκτημένο των εργαζομένων έχουν σαρωθεί από το «μεταρρυθμιστικό οίστρο» της κυβέρνησης. Νέοι με πτυχία και μεταπτυχιακά να πληρώνονται με μισθό ανειδίκευτου εργάτη που κι αυτός δεν αρκεί για αξιοπρεπή διαβίωση .
Ελεύθεροι επαγγελματίες χωρίς φοροαπαλλαγές(ενοίκια ,δάνεια κ.α.) που φορολογούνται με συντελεστή 26% από το πρώτο ευρώ και με 33% για το ποσό πάνω από τις 50.000 και που τους επιβάλλεται ειδική εισφορά αλληλεγγύης 1-4% και προκαταβολή φόρου για τον επόμενο χρόνο με συντελεστή 55%.
Μ’ αυτά και μ΄ αυτά έφτασε η Ελλάδα να φιγουράρει σε περίοπτες θέσεις στο βάθρο των Ευρωπαϊκών χωρών με τα μεγαλύτερα προβλήματα : Τέταρτη στη φτώχεια μεταξύ των 28 χωρών της Ε.Ε. και πρώτη στον αντίστοιχο δείκτη μεταξύ των χωρών που βρίσκονται σε μνημόνια. Το ποσοστό της φτώχειας εκτινάχθηκε από το 27,6% το 2010 στο 34,6% το 2013.
Το τραγελαφικό της υπόθεσης είναι ότι την προηγούμενη μόλις βδομάδα το ΔΝΤ δεν δίστασε να ομολογήσει πως η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης που επιβλήθηκε στην Ελλάδα ήταν λάθος . Δεν είμαι καθόλου βέβαιος ,όμως, ότι η κυβέρνηση θα αξιοποιήσει κάπως αυτή την παραδοχή που εκθέτει όλους ανεξαιρέτως τους υποστηρικτές των μνημονίων.
Η κρίση ως ευκαιρία λεηλασίας….
Η συγκυβέρνηση υιοθετώντας την ανάγνωση της πολιτικής και οικονομικής ελίτ ,που δεν καταλαβαίνει από τέτοια, θεωρεί πως η ανθρώπινη δυστυχία που ακροθιγώς παρουσιάστηκε παραπάνω «είναι οι παράπλευρες απώλειες κατά τη φάση της αυτορρύθμισης της αγοράς, η οποία πασχίζει να φύγει από τη κρίση » .Αυτή η πολιτική αφήγηση, κυρίαρχη στις Ευρωπαϊκές συντηρητικές κυβερνήσεις, που διογκώνει τις στρεβλώσεις του κράτους και τις θεωρεί άλλοθι για τη μετάθεση του βάρους της κρίσης στους μικρομεσαίους και τους αδύνατους έπεισε παροδικά ένα μέρος του πληθυσμού και στην Ελλάδα .Τελικά ,όμως, αποστιλβώνεται φανερώνοντας την πραγματική πρόθεση του κερδοσκοπικού κεφαλαίου : την απαξίωση της κρατικής περιουσίας και την υποτίμηση της ανθρώπινης εργασίας προκειμένου να καταστούν πρόσφορες για εκμετάλλευση. Ευτυχώς ,πια, την επιχείρηση κινεζοποίησης της Ελλάδας την ομολογούν ακόμη κι αυτοί που μέχρι πρότινος πείθονταν από τις νεοφιλελεύθερες κορώνες περί μεταρρυθμίσεων .
Το κακό βέβαια είναι πως η συγκυβέρνηση συνεπικουρείται και από πρόσωπα της κεντροαριστεράς τα οποία εγγράφουν πολλές από τις αποτυχημένες και κοινωνικά άδικες πολιτικές της στη «μεταρρυθμιστική» προσπάθεια .
Διαβάζω ,τελευταία, άρθρα για μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης με αριστερό – προοδευτικό πρόσημο και πραγματικά αισθάνομαι αμήχανα για το νόημα που δίνουν τα νεότευκτα κεντροαριστερά σχήματα στους όρους «αριστερά» και «προοδευτισμός».
Πρόκειται ,μάλλον, για εννοιολογικά κατασκευάσματα που λειτουργούν ως προσχήματα πολιτικής ύπαρξης γι΄ αυτούς που τα επικαλούνται ,παρά για όρους καταξιωμένους και βιωμένους στην ατομική και συλλογική πραγματικότητα .Σε κάθε περίπτωση πάντως αποτελεί κωμικό στοιχείο τα ακυρωμένα στελέχη των παλιών κομμάτων και το παλιό πολιτικό προσωπικό να παριστάνει την πρωτοπορία στην υπόθεση των μεταρρυθμίσεων .
….επαναθέσμιση του κράτους , όχι προσχηματικές «μεταρρυθμίσεις»
Και για να μη παρεξηγηθώ σπεύδω ,για μια ακόμη φορά ,να επισημάνω πως η ριζοσπαστική αριστερά ,αυτή δηλαδή η αριστερά που αντιλαμβάνεται τα προβλήματα στο επίπεδο της γέννησής τους και επινοεί λύσεις κοινωνικά δίκαιες, δεν έχει λόγο, ούτε να υπερασπίζεται τις στρεβλώσεις του παρελθόντος , ούτε να συναλλάσσεται με φορείς που εγγυώνται τη διαιώνισή τους. Τα παράλογα προνόμια που απολάμβαναν μερικές κατηγορίες του δημοσίου και διάφορα μικροεργοδοτικά ή ελευθεροεπαγγελματικά στρώματα και δε στηρίζονταν στις αρχές της αξιοκρατίας και της δικαιοσύνης δε μπορεί και δεν πρέπει να διατηρηθούν .
Η ριζοσπαστική αριστερά ,και ο ΣΥΡΙΖΑ ως πολιτικός σχηματισμός, από πολύ νωρίς στηλίτευσαν τόσο τον εκχυδαϊσμό των πολιτικών αξιών που συντελέστηκε τις προηγούμενες δεκαετίες ,όσο και το νεοφιλελεύθερο εγχείρημα για τη μετακύληση της κρίσης στην κοινωνία . Ο ΣΥΡΙΖΑ διαχώρισε τη θέση του ,όχι απλά κινούμενος από αντιπολιτευτικά αντανακλαστικά ,αλλά ,γιατί έβλεπε πως η εφαρμογή αυτής της πολιτικής προϋπέθετε τη θυσία του 1/3 των Ελλήνων και την καταδίκη σε μόνιμη φτώχια του επόμενου 1/3. Η θυσία εν ολίγοις των 2/3 του πληθυσμού για να διασωθούν τα προνόμια της μειοψηφίας δεν είναι αριστερή ,αλλά ούτε καν φιλελεύθερη πολιτική .
Αυτούς λοιπόν τους πολίτες έφτασε σήμερα να εκπροσωπεί ο ΣΥΡΙΖΑ : τους εργαζόμενους -σε απάνθρωπες συνθήκες- των ιδιωτικών εταιρειών, τους κακοπληρωμένους αλλά ευσυνείδητους δημοσίους υπαλλήλους , τους ελεύθερους επαγγελματίες που διαλύει η υπερφορολόγηση , τους άνεργους που εξοβελίστηκαν από την αγορά εργασίας λόγω των κυβερνητικών πολιτικών , τους ανθρώπους που πλήττονται ανελέητα από τις μνημονιακές πολιτικές και στερούνται τα βασικά αγαθά του κοινωνικού κράτους .
Προσωπικά δεν είμαι διατεθειμένος να εξαντλήσω την κοινωνική μου ευαισθησία, ούτε να αποθέσω τις ελπίδες μου για το μέλλον , ανεχόμενος μια κυβέρνηση που έπειτα από τέσσερα χρόνια ανηλεούς καταπίεσης των μικρομεσαίων και των αδυνάτων στοχεύει το φθινόπωρο να ξανανοίξει επί τα χείρω το εργασιακό και το ασφαλιστικό ,να αποφασίσει για τα «κόκκινα δάνεια» σύμφωνα με τις εντολές των τραπεζών , να συνεχίσει το ξεπούλημα και να το ονομάζει ιδιωτικοποιήσεις , να απολύσει με οριζόντια κριτήρια τους 6.500 δημοσίους υπαλλήλους, να περικόψει το ΕΚΑΣ και τα προνοιακά επιδόματα, να θέσει σε επανεξέταση το ασφαλιστικό εγγυώμενη μόνο τη βασική σύνταξη ……
Οι άξονες ανασυγκρότησης
Είναι αλήθεια πως ο δρόμος του ΣΥΡΙΖΑ προς την κυβέρνηση , αλλά και μετά την ανάληψη των κυβερνητικών ευθυνών, έπειτα από μία πιθανή νίκη, θα είναι ιδιαίτερα δύσκολος .
Το βιώσαμε αυτό και στις εκλογές του 2012 όταν το μιντιακό κατεστημένο προπαγάνδιζε το σενάριο καταστροφής σε περίπτωση νίκης του ΣΥΡΙΖΑ ή το σενάριο της ράθυμης και απρόθυμης να κυβερνήσει αντιπολίτευσης ,όταν επιλέχθηκε η στάση της αποφυγής της ρήξης με την Ε.Ε.
Το αποτέλεσμα απ΄ αυτή την επικοινωνιακή καταιγίδα ήταν η μερική ανάσχεση της κινηματικής ,ριζοσπαστικής δράσης του ΣΥΡΙΖΑ ,ο οποίος έχασε και μέρος της γείωσης που είχε με τα κοινωνικά κινήματα και της συλλογικότητες, και η ανανέωση της θητείας των μνημονιακών κυβερνήσεων (κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου-Κουβέλη), η οποία ,παρόλη την απώλεια του τρίτου εταίρου, συνεχίζει πιστά την εφαρμογή του μνημονιακού προγράμματος .
Μέσα σ’αυτό το τοπίο της κοινωνικής και ανθρωπιστικής κρίσης ,και παρ όλες τις μερικές παλινωδίες στον προγραμματικό λόγο του ,έπειτα κι από την ισχυρή πίεση των μμε , ο ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθεί να αποτελεί έγκυρο πολιτικό σχηματισμό που δεν έχει απομακρυνθεί από τη μήτρα της αριστεράς , την κοινωνική δηλαδή ανάγνωση της ζωής , και δείχνει να επιθυμεί τη συγκρότηση ενός ευρύτερου κοινωνικού μετώπου αποτελούμενο από κοινωνικά κινήματα και συλλογικότητες.
Το περίγραμμα θέσεων που κοινοποιήθηκε την προηγούμενη βδομάδα περιγράφει επαρκώς τους στημονικούς άξονες του πλέγματος για Αριστερή διέξοδο από την κρίση .
Ο στόχος της πλήρους απεμπλοκής από τα μνημόνια, της εισαγωγής ρήτρας ανάπτυξης για την αποπληρωμή του μέρους του χρέους που δε θα διαγραφεί, η ανασυγκρότηση του κοινωνικού κράτους με τη στήριξη εργασίας ,υγείας και παιδείας ,ο κοινωνικός έλεγχος των τραπεζών ,το καινοτόμο και κοινωνικά δίκαιο φορολογικό, η μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης κ.α. είναι ,έπειτα από το γενικό ξεχαρβάλωμα που έχει συντελεστεί , προϋποθέσεις για την έξοδο από το φαύλο κύκλο της κοινωνικής και οικονομικής καθίζησης και πρώτες στοχεύσεις για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας .
Ο βαθμός απόκλισης απ’ αυτό το κοινωνικοπολιτικό θεμέλιο και η κατίσχυση φυγόκεντρων τάσεων που ενδεχομένως δημιουργηθούν θα πλήξει το ριζοσπαστικό χαρακτήρα του ΣΥΡΙΖΑ και θα τον καταστήσει εύκολα αποδομήσιμο από τους πολιτικούς αντιπάλους του και τα ΜΜΕ.
Ιστορική πρόκληση…..
Ο ΣΥΡΙΖΑ σ’ αυτή την ιστορική συγκυρία έχει ελπίδες να τα καταφέρει χωρίς να πληρώσει το τίμημα του « Φάουστ» . Ήδη στον Ευρωπαϊκό νότο αρχίζουν να «παίρνουν κεφάλι» πολιτικοί σχηματισμοί που διατήρησαν το κινηματικό τους ύφος και απέφυγαν τους ανίερους συγχρωτισμούς με τα παλιά κόμματα ,που δημιούργησαν την κρίση .Η συνεργασία μ’ αυτούς τους σχηματισμούς μπορεί να αποτελέσει μέρος της λύσης του Ελληνικού προβλήματος μια που αυτή επηρεάζεται και από τους πολιτικούς συσχετισμούς στον Ευρωπαϊκό χώρο.
Στο εσωτερικό, ο ριζοσπαστισμός που είναι κυρίαρχο ταυτοτικό στοιχείο του ΣΥΡΙΖΑ τον καθιστά αξιόπιστη δύναμη που μπορεί να εγκολπώσει ισότιμα τις νέες συλλογικότητες της κοινωνίας των πολιτών και τα κοινωνικά κινήματα και να συνδιαμορφώσει πολιτική με άλλους πολιτικούς φορείς της αριστεράς ,στο πλαίσιο της συνεργασίας για την ενδυνάμωση και ισχυροποίηση του πολιτικοκοινωνικού μετώπου.
Η κοινωνία αντιλαμβανόμενη τα αδιέξοδα της μνημονιακής πολιτικής ακουμπά όλο και περισσότερο στο ΣΥΡΙΖΑ. Ζητά απ’ αυτόν την αξιοποίηση του δημιουργικού δυναμικού και την αποστασιοποίηση από τα ακυρωμένα πρόσωπα και πρακτικές του παρελθόντος. Άνθρωποι , πολίτες από διαφορετικά ρεύματα σκέψης και πολιτικές αφετηρίες συστρατεύτηκαν στο ΣΥΡΙΖΑ γιατί η ανάγκη είναι πάνω από τις ξεχωριστές διαδρομές του παρελθόντος . Προσπαθούν ώστε να επιταχυνθεί ο πολιτικός χρόνος και να ωριμάσει το αίτημα για την κοινωνική και την πολιτική αλλαγή στη χώρα .
Στεφάνου Γρηγόρης
Φιλόλογος
