Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έκανε δεκτή την αίτηση κατοίκων της Αθήνας, που ζητούσαν να ακυρωθεί η κυβερνητική απόφαση με την οποία μεταβιβάστηκε, χωρίς αντάλλαγμα, από το Ελληνικό Δημόσιο στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) το 34,033% του μετοχικού κεφαλαίου (36.245.240 μετοχές) της ΕΥΔΑΠ.
Στην ουσία, το ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματική τη διαδικασία μετατροπής μιας δημόσιας επιχείρισης ύδρευσης και αποχέτευσης, όπως είναι ΕΥΔΑΠ, σε ιδιωτική, καθώς σύμφωνα με τη σχετική πρόσφατη απόφαση η ιδιωτικοποίηση αντίκειται στα άρθρα 5 παρ. 5 και 21 παρ. 3 του Συντάγματος, που επιβάλλουν τη «μέριμνα του κράτους για την υγεία των πολιτών», αλλά και κατοχυρώνουν το «δικαίωμα στην προστασία της υγείας», αντίστοιχα.
Στην εν λόγω απόφαση χαρακτηριστικά σημειώνεται ότι: «Η κατ” ουσίαν μετατροπή της δημόσιας επιχειρήσεως σε ιδιωτική, που λειτουργεί με γνώμονα το κέρδος, καθιστά αβέβαιη τη συνέχεια της εκ μέρους της παροχής προσιτών υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και δη υψηλής ποιότητας, η οποία δεν εξασφαλίζεται πλήρως με την κρατική εποπτεία». Ακόμη, υπογραμμίζεται ότι «οι υπηρεσίες της ΕΥΔΑΠ παρέχονται μονοπωλιακώς, σε μεγάλο πληθυσμό, διαβιούντα υπό δυσμενείς οικιστικές συνθήκες στον περιορισμένο χώρο της Αττικής, από δίκτυα που είναι μοναδικά στην περιοχή και ανήκουν στα πάγια περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας» και προστίθεται: «Συνίστανται, δε, οι υπηρεσίες αυτές στην ύδρευση και αποχέτευση που είναι αναγκαίες για την υγιεινή διαβίωση και ιδίως στην παροχή του πόσιμου ύδατος, φυσικού αγαθού απαραίτητου για την επιβίωση, που καθίσταται σπανιότερο συν τω χρόνω».
Το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS θεωρεί ότι η απόφαση του ΣτΕ είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και τονίζει διαχρονικά ότι η ολοκληρωμένη, ορθολογική και βιώσιμη διαχείριση του δημόσιου αγαθού, φυσικού πόρου και περιβαλλοντικού αγαθού, όπως είναι το νερό, πρέπει να είναι δημόσια, για την προστασία, ανάπτυξη και επίτευξη καλής κατάστασης του πόρου, με παράλληλη εξασφάλιση της ελεύθερης πρόσβασης από όλους. Ειδικότερα, τα απαραίτητα συστατικά της δημόσιας διαχείρισης από τους αρμόδιους φορείς παρουσιάζονται ακολούθως:
• Ολοκληρωμένη διαχείριση σε επίπεδο λεκάνης απορροής με την ανάκτηση του οικονομικού, περιβαλλοντικού και του κόστους φυσικού πόρου, που να λαμβάνει υπόψη τη χωρική και χρονική μεταβολή των παραμέτρων που προσδιορίζουν το υδατικό ισοζύγιο.
• Δημόσια λειτουργία των υπηρεσιών ύδατος, χωρίς να αποκλείεται η συμμετοχή ιδιωτών σε επιμέρους λειτουργίες, όπως στη μελέτη, κατασκευή ή και λειτουργία έργων (π.χ. βιολογικών καθαρισμών).
• Ανάγκη περαιτέρω αναβάθμισης του δημόσιου και κοινωνικού χαρακτήρα των υπηρεσιών ύδατος.
• Λήψη μέτρων χρηστής διαχείρισης του νερού και ελέγχου της κατανάλωσής του.
• Ανάπτυξη υδατικής συνείδησης σε πολίτες / μαθητές σχετικά με την αξία του πόρου.
Το καίριο ερώτημα που τίθεται εν προκειμένω είναι η επόμενη ημέρα: Ποια είναι τα ενδεδειγμένα μέτρα που πρέπει να εφαρμόσει η ΕΥΔΑΠ προκειμένου να ασκήσει πραγματικά δημόσια και ορθολογική διαχείριση; Το κύριο συστατικό της δημόσιας διαχείρισης αφορά σε έναν ολοκληρωμένο στρατηγικό σχεδιασμό εκ μέρους της εταιρίας για την πλήρη κάλυψη των αναγκών ύδρευσης και αποχέτευσης της πρωτεύουσας με γνώμονα την προστασία και τη βιώσιμη ανάπτυξη του πόρου, λαμβάνοντας υπόψη την ετήσια μεταβλητότητα του διαθέσιμου δυναμικού, καθώς και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στους υδατικούς πόρους. Ειδικότερα προτείνεται:
1. Να καταρτιστεί επιχειρησιακό πρόγραμμα, στο οποίο να περιλαμβάνονται στοχευμένα κοστολογημένα μέτρα μείωσης της συνολικής κατανάλωσης για τις επόμενες 10ετίες, λαμβάνοντας υπόψη τη μεταβλητότητα των κλιματικών συνθηκών των﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽εξεργασίας λυμυνθηκών και τοιδιαίτερα σε περιπτώσεις ξηρικών ετών, π.χ. διαχείριση της ζήτησης, επαναχρησιμοποίηση.
2. Να προγραμματισθούν και να υλοποιηθούν έργα που θα ανεβάζουν το επίπεδο προσφερόμενων υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης και συγκεκριμένα:
· Έργα που στοχεύουν στη μείωση των απωλειών στα δίκτυα ύδρευσης
· Έργα εντοπισμού διαρροών με χρήση νέων τεχνολογιών
· Έργα αναβάθμισης των μονάδων επεξεργασίας ύδατος με χρήση νέων τεχνολογιών
· Έργα περαιτέρω επεξεργασίας των λυμάτων και ορθής διαχείρισης της λυματολάσπης
3. Να εφαρμοστεί νέο τιμολογιακό μοντέλο που να επιτρέπει την ελεύθερη πρόσβαση σε όλους προκειμένου να καλύπτουν τις βασικές ανάγκες και παράλληλα να συμβάλει στην εξοικονόμηση νερού. Επιπλέον, οι μεγάλες χρεώσεις για καταναλώσεις πέραν κάποιου συγκεκριμένου ορίου μπορούν να αποτελέσουν εργαλείο αποτροπής της μεγάλης κατανάλωσης και ταυτόχρονα εξεύρεσης οικονομικών πόρων.
4. Να αξιοποιηθούν βάσει σχεδίου τα κονδύλια που προβλέπονται από το νέο ΕΣΠΑ (ΣΕΣ) για επενδύσεις σε εξοπλισμό και εγκαταστάσεις κατάλληλων για τη βιώσιμη διαχείριση του πόρου.
5. Να επενδυθούν πόροι για την επίτευξη της ενεργής εμπλοκής των πολιτών με προγράμματα ενημερώσης, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης καθώς και για ολοκληρωμένες διαδικασίες διαβούλευσης προκειμένου η διαχείριση να υπόκειται σε διαρκή κοινωνικό έλεγχο και ευθύνη.
Η ΕΥΔΑΠ καλείται να αποφασίσει σε τι είδους διαχείριση προτίθεται να στραφεί εφεξής με δεδομένη την πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ, σε συνδυασμό με τους σημαντικούς οικονομικούς πόρους και την υψηλή τεχνολογία και τεχνογνωσία που διαθέτει. Καλείται, εν προκειμένω, να αξιοποιήσει τα νέα δεδομένα σε όφελος των πολιτών / χρηστών προκειμένου να επιτευχθεί η πλήρης κάλυψη των αναγκών με παράλληλη προστασία και ανάπτυξη του πόρου.
