Του Κώστα Στούπα
«Όταν ψωνίζεις από μια μικρή επιχείρηση δεν βοηθάς ένα υψηλόβαθμο
στέλεχος να αποκτήσει τρίτο εξοχικό, βοηθάς ένα κοριτσάκι να συνεχίσει
το μπαλέτο, ένα αγόρι να πάρει αθλητικά, μια μητέρα να γεμίσει το
οικογενειακό τραπέζι, ένα άντρα να
πληρώσει το δάνειο, έναν φοιτητή να
ολοκληρώσει τις σπουδές του.
Υποστηρίξτε την μικρή επιχείρηση είναι η ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας…».
Είναι το κείμενο μιας ανάρτησης που κάνει το γύρο του διαδικτύου. Θα
μπορούσαμε να την χαρακτηρίσουμε και σαν διαφήμιση κάποιου έξυπνου
μαγαζάτορα που προσπαθεί να εκβιάσει μέσω τρυφερών καθημερινών εικόνων
συναισθήματα αλληλεγγύης, άμεσα μετατρέψιμα σε πωλήσεις και κέρδος για
τον ίδιο.
Πριν από λίγες μέρες χάλασε το ψυγείο ενός φίλου και άρχισε να ψάχνει
για καινούργιο. α) Το κατάστημα της γειτονιάς είχε το μοντέλο που τον
ενδιέφερε στα 1.280 ευρώ. β) Γνωστή υπεραγορά λίγο μακρύτερα το είχε στα
1.000 ευρώ και γ) ένα από τα δεκάδες διαδικτυακά καταστήματα που απλώς
μεσολαβούν μεταξύ εισαγωγέα και καταναλωτή 950 ευρώ.
Έχουμε, εκτός του καταναλωτή, άλλους τρεις εμπλεκόμενους που ο καθένας
επιδιώκει το συμφέρον του, κατά πρώτον με άμεσο τρόπο αλλά και κατά
δεύτερον με έμμεσο τρόπο, μέσω του κοινού συμφέροντος.
Ο α απασχολεί 4 υπαλλήλους, ο β απασχολεί 30 και ο γ 1… Η α και γ
περίπτωση είναι ομόρρυθμος εταιρείες και η β ανώνυμη πολυεθνική
εισηγμένη σε χρηματιστήριο με εκατομμύρια μετόχους. Τούτο σημαίνει πως
τα κέρδη στην α και γ περίπτωση πάνε σε έναν επιχειρηματία μικρό ή μέσο,
ενώ στην β τα μοιράζονται εκτός του βασικού μετόχου ανάλογα με το
ποσοστό και εκατομμύρια μέτοχοι ιδιώτες, θεσμικοί ή ασφαλιστικά ταμεία,
μέσω του μερίσματος και της κεφαλαιοποίησης.
Κάθε μια από τις παραπάνω περιπτώσεις προσπαθεί να κερδίσει περισσότερα
σε βάρος του πελάτη. Η παρουσία των δύο άλλων αναγκάζει την κάθε μια από
αυτές, να μειώνει το προσδοκώμενο κέρδος της. Το συμφέρον της κάθε
μιας είναι να πουλήσει έστω και με ένα ευρώ κέρδος παρά να χάσει τον
πελάτη.
Το α, το κατάστημα της γειτονιάς αγοράζει το ψυγείο 900 ευρώ και αν
προσθέσει και το κόστος λειτουργίας της έκθεσης το κόστος φτάνει τα
1.150 ευρώ.
Η β υπεραγορά αγοράζει προς 850 ευρώ το ψυγείο και το κόστος λειτουργίας
ανεβάζει το κόστος στα 950 ευρώ. Το μοντέλο αυτό προσπαθεί μέσω των
μαζικών πωλήσεων και του χαμηλού περιθωρίου κέρδους να συσσωρεύσει
κέρδη.
Το γ, το διαδικτυακό κατάστημα, δεν έχει έκθεση ούτε πολλούς
υπαλλήλους. Μόλις το παραγγείλεις το παραλαμβάνει από τον εισαγωγέα και
στο μεταφέρει στο σπίτι. Το αγοράζει 900 και το συνολικό κόστος να το
μεταφέρει μέχρι την πόρτα, ανεβαίνει στα 930, οπότε δουλεύει για 20
ευρώ.
Αυτή είναι η λογιστική απεικόνιση των τριών επιλογών.
Η ανθρωπιστική απεικόνιση είναι πως κορίτσια σε ηλικία μπαλέτου και
παιδιά έχουν ανάγκη από καινούργια αθλητικά, έχουν όλοι και οι 35
υπάλληλοι (οι 30 της αλυσίδας, οι 4 του συνοικιακού και ο 1 του
διαδικτυακού) αλλά και ο φίλος που ψάχνει να αγοράσει ψυγείο.
Την μεγαλύτερη απώλεια θέσεων εργασίας θα έχουμε αν κλείσει η πολυεθνική
αλυσίδα, το συνοικιακό κατάστημα και τέλος το διαδικτυακό.
Τι συμφέρει να κάνει ο καταναλωτής στην προκειμένη περίπτωση επιλογής
ψυγείου; Να επισκεφτεί το συνοικιακό κατάστημα να του παρουσιάσει ο
πωλητής τις πιθανές επιλογές με βάση τις ανάγκες του. Να επισκεφτεί
μετά και την υπεραγορά όπου ένας πιο εξειδικευμένος, ίσως επικεφαλής
ομάδας πωλητών (αυτός που πιθανά πουλά περισσότερα, κερδίζει περισσότερα
και χτίζει και δεύτερο εξοχικό) να του συνδυάσει ανάγκες και τεχνικές
δυνατότητες προϊόντος σε συνάρτηση με το κόστος. Να σχηματίσει ο πελάτης
μια ακριβή εικόνα για το ποιο είναι το προϊόν που χρειάζεται και να το
αγοράσει από αυτόν που προσφέρει την καλύτερη τιμή. Δηλαδή το τρίτο που
δεν έχει κοπιάσει καθόλου.
Όπως βλέπετε και ίσως ξέρετε ο κόσμος είναι άδικος…
Έτσι, ο φίλος θα καταφέρει να πληρώσει το μπαλέτο της κόρης του και τα αθλητικά του γιου του και ο ίδιος.
Το κλειδί για το συμφέρον όλων των παραπάνω εμπλεκομένων είναι ο
ανταγωνισμός μεταξύ τους που επιτυγχάνει το βέλτιστο αποτέλεσμα και
συμβάλει στην πρόοδο του εμπορίου και της κοινωνίας.
Ελληνικά ή εισαγόμενα
Κάποιοι θέτουν το πρόβλημα αυτό σε άλλη βάση. Αν προτιμούμε ελληνικά
προϊόντα δίνουμε εργασία σε ελληνικά χέρια. Προσφέρουμε εισόδημα σε
ανθρώπους που έτσι θα μπορούν να αγοράσουν και τις δικές μας υπηρεσίες.
Αυτό είναι σωστό, μόνο όταν από πλευράς κόστους και ποιότητας το
ελληνικό προϊόν είναι εφάμιλλο του εισαγόμενου. Αν πληρώνουμε ακριβότερα
για ένα προϊόν που είναι χειρότερο δεν κάνουμε καλό ούτε στην τσέπη μας
ούτε σε αυτόν που επιχειρεί ή εργάζεται εκεί.
Δεν τους κάνουμε καλό γιατί δεν τους βοηθάμε να γίνουν καλύτεροι,
ανταγωνιστικότεροι και να επιβιώσουν. Αν τους πριμοδοτήσουμε με τα
χρήματά μας να μείνουν στάσιμοι, κάποια στιγμή η διαφορά με ξένους θα
μεγαλώσει και θα τους οδηγήσει στον αφανισμό με ανεπίστρεπτους όρους.
Αυτό συνέβη με την ελληνική βιομηχανία μεταπολεμικά όταν υπήρχαν δασμοί
προστασίας και οι πολιτικοί αποφάσιζαν ποιος θα γίνει βιομήχανος, ποιος
έμπορος σε σχέσεις συναλλαγής σε βάρος της κοινωνίας και της οικονομίας.
Τα μέτρα προστασίας της μεταπολεμικής περιόδου σε συνδυασμό με το πνεύμα
της δημοσιοϋπαλληλίας του μεταπολιτευτικού σοσιαλισμού χάριν των
επιδοτήσεων και δανεικών μας έχουν φέρει στο σημερινό αδιέξοδο.
Στην Ελλάδα αυτή την περίοδο βρίσκονται σε εξέλιξη δομικές αλλαγές στην
οικονομία άρα και στο εμπόριο. Είναι φανερό πως οι μικρές εμπορικές
επιχειρήσεις χωρίς οικονομίες κλίμακας πιέζονται από τις υπεραγορές αλλά
και το ηλεκτρονικό εμπόριο.
Μπορεί η δημιουργική καταστροφή που καταστρέφει παλιές θέσεις εργασίας
και δημιουργεί νέες να είναι οδυνηρή. Ενδεχομένως ενίοτε να φαίνεται πως
δημιουργεί περισσότερα προβλήματα απ’ όσα λύνει. Δύσκολα όμως κάποιος
μπορεί να αντιταχθεί στην εξέλιξη χωρίς να παραμεριστεί και να μείνει
πίσω…
Επιβιώνει αυτός που προσαρμόζεται… Προσωπικά δεν θα σταματήσω να
αγοράζω βιβλία από το μικρό βιβλιοπωλείο που αγοράζω τα τελευταία
τριάντα χρόνια, γιατί ο βιβλιοπώλης μόλις περάσω την πόρτα μου
ανακοινώνει τι καινούργιο έχει κυκλοφορήσει που μπορεί να με ενδιαφέρει.
Το κάνει δε με τρόπο πιο επιτυχή απ’ ό,τι η μηχανή του Amazon που
κάνει προτάσεις κάθε φορά που εισέρχομαι στην ιστοσελίδα…
Υ.Γ.
Παρ’ όλα αυτά, προσωπικά εξετάζω πάντα την προέλευση ενός προϊόντος και
αν η απόσταση μεταξύ ποιότητας, τιμής ελληνικού και ξένου είναι μικρή
προτιμώ το ελληνικό…
