Στη διαδικτυακή μας περιπλάνηση μέχρι σήμερα, έχουμε βρει αρκετές φορές, τις πόρτες κλειστές. Η αναίτια καχυποψία μερικών ανθρώπων, έχει σταθεί κατά το παρελθόν, εμπόδιο στο ναγνωρίσουμε κάποια από τα πιο ιδιαίτερα ιστορικά μυστικά της περιοχής μας και να προβάλλουμε μέσω της ιστοσελίδας μας, τις άγνωστες πτυχές τους.
Κάτι τέτοιο, παρόλο που το φοβόμασταν, ευτυχώς δεν συνέβη, όταν πήραμε την απόφαση να ετοιμάσουμε μια σειρά από άρθρα που θα αναφέρονται στον προϊστορικό λιμναίο οικισμό του Δισπηλιού και τις ανασκαφές που γίνονται εδώ και 17 χρόνια στη θέση Νησί.
Το αντίθετο μάλιστα! Αφού ψάξαμε, ρωτήσαμε, και απευθυνθήκαμε σε ανθρώπους που θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν, φτάσαμε στην ίδια την πηγή… Τον κύριο Γιώργο Χουρμουζιάδη, καθηγητή προϊστορικής αρχαιολογίας του Α.Π.Θ., διευθυντή των ανασκαφών του Δισπηλιού.
Το αντίθετο μάλιστα! Αφού ψάξαμε, ρωτήσαμε, και απευθυνθήκαμε σε ανθρώπους που θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν, φτάσαμε στην ίδια την πηγή… Τον κύριο Γιώργο Χουρμουζιάδη, καθηγητή προϊστορικής αρχαιολογίας του Α.Π.Θ., διευθυντή των ανασκαφών του Δισπηλιού.
Η συνάντησή μας με τον κύριο Χουρμουζιάδη και τους συνεργάτες του, το πρωινό της Παρασκευής 21 Αυγούστου του 2009, στο εργαστήριο όπου συγκεντρώνονται, μελετώνται αλλά και εκτίθενται τα ευρήματα, δεν διήρκησε πάνω από μία ώρα και ήταν η καλύτερη ευκαιρία για να αντλήσουμε έγκυρες πληροφορίες, που φυσικά δεν ήταν δυνατό να τις εντοπίσουμε πουθενά αλλού…
Cyberότσαρκα: Κύριε Καθηγητά, από τα μέχρι τώρα ευρήματα, υπάρχει κάποιο που να έχετε ξεχωρίσει, με βάση τις πληροφορίες που μας παρέχει; Έχουμε διαβάσει ότι έχουν βρεθεί διάφορα εργαλεία, αγγεία, φλογέρες, μία βάρκα κι ανάμεσα στα υπόλοιπα και μία ξύλινη πινακίδα με μια επιγραφή επάνω…
Γ.Χουρμουζιάδης: Αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα… Τι σημαίνει εύρημα για μια προϊστορική ανασκαφή; Μία προϊστορική ανασκαφή έχει ως σκοπό να μελετήσει και να ερμηνεύσει μια κοινότητα ανθρώπων, που έζησαν πριν από 7 – 8 χιλιάδες χρόνια. Επομένως, όλα τα ευρήματα που έχουν σχέση με αυτήν την κοινότητα, για μας είναι σημαντικά. Ακόμα κι ένα απανθρακωμένο σπυρί σιτάρι είναι για μας μία πληροφορία, άρα είναι εύρημα σημαντικό. Δηλαδή, αν βρούμε απανθρακωμένους καρπούς λιναριού -ξέρουμε ότι καλλιεργούσαν λινάρι- μπορούμε να υποθέσουμε ότι ίσως έκαναν κλωστή και ύφαιναν τα ρούχα τους. Η προϊστορική ανασκαφή δεν είναι όπως μία κλασική ανασκαφή που περιμένει έναν ναό, ένα ψηφιδωτό, ένα άγαλμα… Επομένως, από αυτήν την άποψη, μπορούμε να πούμε ότι έχουμε μια πληρότητα ευρημάτων, θα έλεγε κανείς, εκπληκτική. Αυτή τη στιγμή θα μπορούσαμε να στήσουμε ένα μουσείο, με όλες τις πληροφορίες που αφορούν την αρχιτεκτονική του οικισμού, που αφορούν την οικονομία του, την ιδεολογία. Άρα, έχουμε ευρήματα που έχουν σχέση με τον χώρο, με τα σπίτια, με τις οικοδομικές δραστηριότητες. Έχουμε ευρήματα που αφορούν την οικονομική δραστηριότητα του οικισμού, τη γεωργία, την κτηνοτροφία, τις διατροφικές του επιλογές, τις τεχνολογικές του επιδόσεις, δηλ. κεραμική, εργαλεία, κι έχουμε και ευρήματα που έχουν σχέση με την ιδεολογία. Ανάμεσα σε αυτά είναι και η περίφημη πινακίδα…
Αναρωτιέμαι όμως… γιατί όλο το ενδιαφέρον, σχεδόν του συνόλου, εστιάζεται εκεί. Με ρωτάνε που είναι η πινακίδα… Όχι για να εκτιμήσει κανείς το εύρημα αλλά για να σχολιάσει το θέμα της μοναδικότητας του Ελληνικού πολιτισμού, των Ινδοευρωπαίων… Θα μου επιτρέψετε να πω… Ό,τι έχει γραφεί για την πινακίδα είναι βλακεία, με μεγάλο Βήτα και δύο γραμμές από κάτω! Μερικοί διάβασαν και το όνομα της Καστοριάς εκεί μέσα… Αυτό δεν είναι βλακεία… Αν υπάρχει ιεράρχηση είναι ηλιθιότητα!
Το περιεχόμενο της πινακίδας είναι μία σειρά εγχάρακτων σημείων που ενδεχομένως να συγκροτούν ένα σύστημα επικοινωνίας, μέσα σε εισαγωγικά, «γραφής». Τέτοια ευρήματα έχουμε κι άλλα. Έχουμε πάρα πολλά κομμάτια κεραμικά, τα οποία έχουν χαράγματα επάνω. Κάποια στιγμή θα δημοσιευθεί ένα υλικό που δεν είναι μόνο η πινακίδα. Άρα, μπορεί η ανασκαφή του Δισπηλιού να πάρει μέρος σ’ αυτή τη συζήτηση που γίνεται και αφορά από πότε ο άνθρωπος άρχισε να γράφει. Επομένως, το ερώτημά σας δεν πρέπει να είναι τι γίνεται η πινακίδα αλλά τι γίνονται τα θέματα αυτά, που έχουν σχέση με την «γραφή», την προϊστορική. Σήμερα, υπάρχει μία συζήτηση πανευρωπαϊκή, η οποία τείνει να διατυπώσει την άποψη ότι ο άνθρωπος δεν έγραφε από το 3000 ή από το 4000 π.Χ., από τις σουμεριακές πινακίδες, αλλά ότι 40000 χρόνια πριν από μας, υπήρχε ένα σύστημα γραφής.
Cyberότσαρκα: Κύριε Καθηγητά, από τα μέχρι τώρα ευρήματα, υπάρχει κάποιο που να έχετε ξεχωρίσει, με βάση τις πληροφορίες που μας παρέχει; Έχουμε διαβάσει ότι έχουν βρεθεί διάφορα εργαλεία, αγγεία, φλογέρες, μία βάρκα κι ανάμεσα στα υπόλοιπα και μία ξύλινη πινακίδα με μια επιγραφή επάνω…
Γ.Χουρμουζιάδης: Αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα… Τι σημαίνει εύρημα για μια προϊστορική ανασκαφή; Μία προϊστορική ανασκαφή έχει ως σκοπό να μελετήσει και να ερμηνεύσει μια κοινότητα ανθρώπων, που έζησαν πριν από 7 – 8 χιλιάδες χρόνια. Επομένως, όλα τα ευρήματα που έχουν σχέση με αυτήν την κοινότητα, για μας είναι σημαντικά. Ακόμα κι ένα απανθρακωμένο σπυρί σιτάρι είναι για μας μία πληροφορία, άρα είναι εύρημα σημαντικό. Δηλαδή, αν βρούμε απανθρακωμένους καρπούς λιναριού -ξέρουμε ότι καλλιεργούσαν λινάρι- μπορούμε να υποθέσουμε ότι ίσως έκαναν κλωστή και ύφαιναν τα ρούχα τους. Η προϊστορική ανασκαφή δεν είναι όπως μία κλασική ανασκαφή που περιμένει έναν ναό, ένα ψηφιδωτό, ένα άγαλμα… Επομένως, από αυτήν την άποψη, μπορούμε να πούμε ότι έχουμε μια πληρότητα ευρημάτων, θα έλεγε κανείς, εκπληκτική. Αυτή τη στιγμή θα μπορούσαμε να στήσουμε ένα μουσείο, με όλες τις πληροφορίες που αφορούν την αρχιτεκτονική του οικισμού, που αφορούν την οικονομία του, την ιδεολογία. Άρα, έχουμε ευρήματα που έχουν σχέση με τον χώρο, με τα σπίτια, με τις οικοδομικές δραστηριότητες. Έχουμε ευρήματα που αφορούν την οικονομική δραστηριότητα του οικισμού, τη γεωργία, την κτηνοτροφία, τις διατροφικές του επιλογές, τις τεχνολογικές του επιδόσεις, δηλ. κεραμική, εργαλεία, κι έχουμε και ευρήματα που έχουν σχέση με την ιδεολογία. Ανάμεσα σε αυτά είναι και η περίφημη πινακίδα…
Αναρωτιέμαι όμως… γιατί όλο το ενδιαφέρον, σχεδόν του συνόλου, εστιάζεται εκεί. Με ρωτάνε που είναι η πινακίδα… Όχι για να εκτιμήσει κανείς το εύρημα αλλά για να σχολιάσει το θέμα της μοναδικότητας του Ελληνικού πολιτισμού, των Ινδοευρωπαίων… Θα μου επιτρέψετε να πω… Ό,τι έχει γραφεί για την πινακίδα είναι βλακεία, με μεγάλο Βήτα και δύο γραμμές από κάτω! Μερικοί διάβασαν και το όνομα της Καστοριάς εκεί μέσα… Αυτό δεν είναι βλακεία… Αν υπάρχει ιεράρχηση είναι ηλιθιότητα!
Το περιεχόμενο της πινακίδας είναι μία σειρά εγχάρακτων σημείων που ενδεχομένως να συγκροτούν ένα σύστημα επικοινωνίας, μέσα σε εισαγωγικά, «γραφής». Τέτοια ευρήματα έχουμε κι άλλα. Έχουμε πάρα πολλά κομμάτια κεραμικά, τα οποία έχουν χαράγματα επάνω. Κάποια στιγμή θα δημοσιευθεί ένα υλικό που δεν είναι μόνο η πινακίδα. Άρα, μπορεί η ανασκαφή του Δισπηλιού να πάρει μέρος σ’ αυτή τη συζήτηση που γίνεται και αφορά από πότε ο άνθρωπος άρχισε να γράφει. Επομένως, το ερώτημά σας δεν πρέπει να είναι τι γίνεται η πινακίδα αλλά τι γίνονται τα θέματα αυτά, που έχουν σχέση με την «γραφή», την προϊστορική. Σήμερα, υπάρχει μία συζήτηση πανευρωπαϊκή, η οποία τείνει να διατυπώσει την άποψη ότι ο άνθρωπος δεν έγραφε από το 3000 ή από το 4000 π.Χ., από τις σουμεριακές πινακίδες, αλλά ότι 40000 χρόνια πριν από μας, υπήρχε ένα σύστημα γραφής.
Όλη η συνέντευξη και πλούσιο φωτογραφικό υλικό στην cyberotsarka.gr
