Πολλά μεροκάματα και δύσκολη χειρωνακτική εργασία ειδικά στη φάση της συγκομιδής, απαιτεί η καλλιέργεια του τσαγιού για να αποφέρει ένα αξιόλoγο εσόδημα. Στα πλεονεκτήματα της εν λόγω καλλιέργειας είναι ότι δύναται να ευδοκιμήσει και σε λιγότερο γόνιμα εδάφη. Έτσι, η εγκατάστασή της μπορεί να γίνει σε χωράφια που έχουν καταστραφεί από μακροχρόνια χρήση ή ακόμα και σε βραχώδεις χορτολιβαδικές εκτάσεις.
Στην Ελλάδα οι πλέον γνωστές καλλιεργούμενες ποικιλίες τσαγιού είναι το τσάι του Ολύμπου και το τσάι της Βρύναινας Μαγνησίας. Φέτος, παρατηρήθηκε αύξηση των καλλιεργουμένων εκτάσεων στην καλλιέργεια του τσαγιού σε όλο τον ελλαδικό καλλιεργητικό χάρτη.
Το γεγονός αυτό μπορεί να αποδοθεί κατά κύριο λόγο στην οικονομική κρίση «η οποία οδήγησε τον κόσμο στον πρωτογενή τομέα», όπως υπογράμμισε στην Αgrenda o Γιάννης Τσιοκάρας, παραγωγός και μεταποιητής τσαγιού στην περιοχή της Βρύναινας. Οι αποδόσεις φέτος εκτιμάται ότι θα κυμανθούν σε λίγο χαμηλότερα επίπεδα από πέρυσι.
Ενώ στην διάρκεια της περσινής χρονιάς οι αποδόσεις άγγιζαν τα 200 κιλά κατά στρέμμα, φέτος αναμένεται ότι θα κυμανθούν μεταξύ των 150-200 κιλών το στρέμμα, μας λέει ο κ. Κωνσταντίνος Κωστόπουλος, παραγωγός τσαγιού στο Ελατοχώρι της Πιερίας. Η μείωση αυτή των αποδόσεων οφείλεται πρωτίστως στην ανομβρία του Μαρτίου-Απριλίου, η οποία έριξε την παραγωγή.
Στην περιοχή της Βρύναινας η ομάδα παραγωγών καλλιεργεί σήμερα γύρω στα 1000-1500 στρέμματα με τσάι με την μεγαλύτερη ποσότητα της παραγωγής – άνω του 50% – να εξάγεται σε χώρες της Ευρώπης, όπως για παράδειγμα την Ελβετία, την Αυστρία, και την Αγγλία. Επίσης, σημαντικές ποσότητες εξάγονται και στον Καναδά, την Αυστραλία, την Κίνα και την Ινδία. Οι τιμές του παραγωγού την φετινή χρονιά εκτιμάται ότι θα κυμανθούν στα 3-3,5 ευρώ το κιλό για το τσάι της Βρύναινας, και παρουσιάζονται αυξημένες σε σχέση με πέρυσι οι οποίες ανέρχονταν στα 2,5-3 ευρώ το κιλό. Αντίθετα, στο τσάι του Ολύμπου οι τιμές πέρυσι κυμαίνονταν γύρω στα 7-10 ευρώ το κιλό και φέτος εκτιμάται ότι θα παραμείνουν στα ίδια επίπεδα. Πάντως, σε κάθε περίπτωση οι τιμές που απολαμβάνει ο παραγωγός είναι απόρροια των διαπραγματεύσεων του ιδίου με τον εκάστοτε έμπορο.
Μεγαλύτερα τα έσοδα όταν η καλλιέργεια είναι βιολογική
Με τις αποδόσεις στο τσάι του βουνού να είναι διπλάσιες όταν η καλλιέργεια είναι βιολογική, τα έσοδα ανά στρέμμα κατά έτος μπορούν να αγγίξουν μέχρι και τα 800 ευρώ. Καλλιέργεια περιορισμένων απαιτήσεων, κατάλληλη για φτωχά εδάφη, στην διάρκεια των τελευταίων χρόνων παρουσιάζει αυξανόμενη ζήτηση. Αυτή η τάση οδήγησε στη συστηματική καλλιέργεια του φυτού, διότι τα αυτοφυή φυτά δεν ήταν δυνατό να καλύψουν τις ανάγκες της εγχώριας αγοράς. Η καλλιέργειά του στο ίδιο χωράφι έχει διάρκεια ζωής η οποία κυμαίνεται από 5 έως 8 χρόνια. Οι καλλιεργητές το πωλούν σε μπάλες των 20-25 κιλών και αναλόγως των διαπραγματεύσεων που κάνουν, πετυχαίνουν καθαρά έσοδα τα οποία ανέρχονται σε 500-700 ευρώ.
Camellia thea
Δέντρο της οικογένειας των τεϊδών, προερχόμενο από το Ασσάμ. Καλλιεργείται στην Ινδία, και την Ιαπωνία. Τα φύλλα του, τα οποία είναι πλούσια σε καφεΐνη και τανίνη, αποξηραίνονται και χρησιμοποιούνται για την παρασκευή του ομώνυμου αφεψήματος. Τα φύλλα μαζεύονται όταν το φυτό φτάσει το τρίτο έτος της ζωής του. Τα φύλλα που μαραίνονται με ατμό μετά τη συγκομιδή και εκτίθενται στον ήλιο αποτελούν το πράσινο τσάι. Εκείνα που ζυμώνονται περισσότερες φορές και καβουρδίζονται περισσότερο, αποτελούν το μαύρο τσάι.
Κόστος εγκατάστασης της φυτείας
Μέσος όρος τα 800 ευρώ/στρέμμα
«Η αγορά των ριζωμάτων και των φυτωρίων συχνά έχει υψηλό κόστος εάν ληφθεί υπόψη ότι κατά μέσο όρο το κόστος τους ανέρχεται σε περισσότερο από 0,15-0,25 ευρώ ανά φυτό στην χώρα μας και 0,05-0,18 ευρώ σε εξειδικευμένα φυτώρια της Ευρώπης. Δεδομένου ότι σε ένα στρέμμα χωράνε περίπου 4.000 φυτά, η δαπάνη για το φυτικό υλικό εγκατάστασης ανέρχεται σε 600-1.000 ευρώ κατά στρέμμα. Επιπλέον, χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στις πολυετείς καλλιέργειες, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και το τσάι του βουνού, το κόστος για την απόκτηση πολλαπλασιαστικού υλικού επιβαρύνει τον παραγωγό κυρίως κατά τον πρώτο χρόνο της καλλιέργειας, ενώ από τα επόμενα χρόνια ο παραγωγός μπορεί από τις έτοιμες φυτείες να δημιουργήσει το δικό του πολλαπλασιαστικό υλικό και να επεκτείνει την καλλιέργεια.
Τρόπος αναπαραγωγής : Συνιστάται αγενής αναπαραγωγή παρόλο που οι σπόροι του σιδερίτη φυτρώνουν εύκολα. Πολλαπλασιασμός με σπόρο δημιουργεί μεγάλη ανομοιομορφία φυτικού υλικού στην ανάπτυξη την εποχή άνθισης αλλά και στην ποσότητα των ανθοφόρων στελεχών.Αρχικό υλικό υψηλής ποιότητας μπορεί να δημιουργηθεί με ιστοκαλλιέργεια και στη συνέχεια στον αγρό να προκύψουν νέα φυτά από παραφυάδες.
Τρόπος καλλιέργειας :
Προετοιμασία εδάφους στον αγρό: Δεν απαιτεί ιδιαίτερους χειρισμούς καθώς φυτεύεται σε ορεινά, επικλινή, πετρώδη, εδάφη. Πριν τη φύτευση γίνεται κατεργασία με το χέρι στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό.
Εποχή – πυκνότητα φύτευσης : Μέσα φθινοπώρου, μετά τις πρώτες βροχές. Εναλλακτικά αρχές άνοιξης. Πυκνότητα φύτευσης 2.000 – 2.500 φυτά το στρέμμα (0,70 – 1 m μεταξύ των γραμμών Χ 0,50 – 0,60 m επί των γραμμών).
Εδαφικές απατήσεις – Λίπανση : Προσαρμόζεται καλά σε εδάφη πετρώδη, στραγγερά εδάφη και απαιτεί υψηλό υψόμετρο (>500m). Ακατάλληλες οι ζεστές περιοχές, με επίπεδα αγροτεμάχια που «νεροκρατούν».
Άρδευση : Μπορεί να καλλιεργηθεί και ως ξηρικό, αξιοποιεί όμως πολύ καλά το νερό όταν του δοθεί αρκεί να είναι σε μικρές δόσεις και να μην παραμένει στο ριζικό σύστημα του φυτού καθώς είναι ευαίσθητο σε σηψηριζίες.
Εχθροί – Ασθένειες : Στα υψηλά υψόμετρα που καλλιεργείται συνήθως δεν αντιμετωπίζονται προβλήματα από εντομολογικές προσβολές.Προσοχή στην υπερβολική άρδευση για τυχόν ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών στο ριζικό σύστημα (σηψιριζίες).
Συγκομιδή – Ξήρανση : Συγκομιδή στην πλήρη άνθιση τους μήνες Ιούνιο – Αύγουστο ανάλογα με το υψόμετρο καλλιέργειας. Συγκομίζονται τα ανθοφόρα στελέχη μόνο. Ξήρανση σε δεμάτια, κρεμασμένα ανάποδα σε σκιερό δροσερό μέρος.
Sideritis scardica (Τσάι του βουνού, σιδερίτης) : Διάρκεια καλλιέργειας 10-12 έτη. Η απόδοση σε ξηρό προϊόν μπορεί να φτάσει τα 150 kg/στρ στον τρίτο χρόνο καλλιέργειας.
Η περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο είναι χαμηλή. Κυμαίνεται από 0,05 – 1%. Τα κύρια συστατικά του αιθερίου ελαίου είναι μινθόλη, γερανιόλη, β-καρυοφυλλένιο και νερολιδόλη.
Τσάι του βουνού (Σιδερίτης), Sideritis scardica Griseb., οικογένεια Labiatae
Βιολογικές ιδιότητες : Το αιθέριο έλαιο του σιδηρίτη παρουσιάζει σημαντική αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση.Το τσάι του βουνού παρουσιάζει ευεργετικές ιδιότητες και στη διατροφή των αγροτικών ζώων. Προσθήκη φύλλων τσαγιού του βουνού σε ποσοστό 5 ή 10g/kg τροφής στα σιτηρέσια εγκύων-θηλαζουσών χοίρων δεν επηρέασε τις αποδόσεις των χοιρομητέρων αλλά είχε σαν αποτέλεσμα:
Την αύξηση του βάρους των χοιριδίων στον τοκετό και ιδιαίτερα στον απογαλακτισμό σε επίπεδα παραπλήσια με εκείνα της προσθήκης βιταμίνης Ε (200mg/kg τροφής).
Την αύξηση του βάρους της τοκετοομάδας σε σύγκριση με μάρτυρες.
Την ευζωία χοιρομητέρων και χοιριδίων λόγω της ήπιας ηρεμιστικής δράσης.
Φαρμακευτικές ιδιότητες:
Το γνωστό τσάι του βουνού απαντάται σε όλα τα ελληνικά βουνά αλλά και σε χέρσους τόπους. . Ήδη από την αρχαιότητα ο Διοσκουρίδης το χρησιμοποιούσε ως θεραπευτικό των πληγών και πιστεύεται ότι είναι ευεργετικό για τα αιμοφόρα αγγεία της καρδιάς. Μια κινέζικη παροιμία λέει ότι το ανώτερο τσάι προέρχεται από τα ψηλά βουνά. Το τσάι του βουνού έχει πεπτικές , θερμαντικές, τονωτικές και αποτοξινωτικές ιδιότητες. Συνιστάται κατά των κρυολογημάτων, των ασθενειών του αναπνευστικού συστήματος και του ουροποιητικού συστήματος. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες βοηθούν ακόμη στην καταπολέμηση των παθήσεων των τριχοειδών αγγείων και της καρδιάς, χάρη στις λεγόμενες φλαβονοειδείς ουσίες που περιέχει. Τέλος, το αφέψημα με λεμόνι και μέλι είναι αντισηπτικό και μαλακώνει το λαιμό.Τα δραστικά συστατικά του τσαγιού είναι η καφεΐνη που είναι διεγερτικό του νευρικού συστήματος, αλλά υπάρχουν και ίχνη θεοβρωμίνης που είναι διουρητική ουσία και δρα στο αναπνευστικό σύστημα. Τα νωπά φύλλα του είναι αρκετά πλούσια σε βιταμίνη C. Το έγχυμα του φυτού χρησιμοποιείται σαν χωνευτικό, διουρητικό σε πεπτικές διαταραχές και σαν διεγερτικό του εγκεφάλου και των μυών. Εξάλλου επιταχύνει την αναπνοή. Μόλις τελευταία ανακαλύφθηκε άλλη μια φαρμακευτική ιδιότητα του τσαγιού. Προλαμβάνει την εμφάνιση της οστεοπόρωσης.
*Tip :
Αντί καφέ που θα μας αφήσει ξάγρυπνους μία κούπα τσάι του βουνού με κανέλα είναι ιδανική για ένα βραδυνό αψέφημα. Όταν βράσετε το τσάι βάζετε μέσα ένα κομματάκι κανέλα ξύλο να βράσει μαζί. Παίρνει πολύ ωραίο άρωμα και γεύση. Μάλιστα γλυκαίνει το ρόφημα και δεν χρειάζεται να βάλετε ζάχαρη.
Σύνδεσμοι:
ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
