Απολαμβάνοντας έναν περίπατο στους δρόμους του Νεστορίου, ο επισκέπτης συναντά τον
Ο μοναδικός παλιός νερόμυλος με μπατάνι και ντριστέλα χτίστηκε το 19ο αιώνα για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του χωριού. Ο επισκέπτης διακρίνει τις παλιές μυλόπετρες στις δύο νεροτριβές του και όλα τα αρχικά αρχιτεκτονικά του στοιχεία σε άριστη κατάσταση, καθώς πρόσφατα το κτίσμα έχει αποκατασταθεί για να αποτελέσει πόλο έλξης των επισκεπτών του Νεστορίου.
Η αποκατάσταση και ανάδειξη του κτιριακού συγκροτήματος του παραδοσιακού νερόμυλου, που βρίσκεται στο Νεστόριο και αποτελεί μνημείο αγροτικής κληρονομιάς και αξιόλογο δείγμα της προβιομηχανικής εποχής, συμβάλλει κατά πολύ στην βιώσιμη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη της περιοχής.
Αποτελείται από διώροφο κτίσμα επιφάνειας 198,00 τ.μ., όπου στο ισόγειο τοποθετούνται οι μηχανισμοί λειτουργίας και 2 νεροτριβές. Επίσης στο ισόγειο υπάρχει εσωτερικός παραδοσιακός πετρόχτιτος φούρνος και ένα τζάκι τα οποία και είναι πλήρως χρηστικά.
Στον πρώτο όροφο υπάρχουν τρεις χώροι συνολικού εμβαδού 162,00 τ.μ. και βοηθητικοί χώροι 36,00 τ.μ. Ο νερόμυλος χρησιμοποιήθηκε και ως ντριστέλα και λειτούργησε ως την δεκαετία του 80. Σήμερα δεν έχει παραγωγική λειτουργία.
Οι νερόμυλοι αυτοί θα πρέπει να χαρακτηριστούν ιστορικά ή παραδοσιακά διατηρητέα μνημεία που χρήζουν ειδικής κρατικής μέριμνας, ή συντελούν σε τοπία φυσικού κάλλους. Ο χαρακτηρισμός θα πρέπει να συνοδευτεί και από χρηματοδότηση για την αναστήλωση και συντήρηση τους, ώστε τα μνημεία αυτά της προβιομηχανικής εποχής να συμβάλουν στην ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς
Οι περισσότεροι νερόμυλοι εγκαταλείφθηκαν απ’ τη δεκαετία του 1950. Το υδάτινο περιβάλλον κι η ανθρώπινη επέμβαση ή αδιαφορία γρήγορα τους εξαφανίζουν.
Επειδή, όμως, ο ρόλος τους πριν τη χρήση του ατμού και του πετρελαίου στις προβιομηχανικές κοινωνίες, καθώς και οι τεχνολογικές λεπτομέρειες είναι σημαντικά στοιχεία για την ιστορία και τις ποικίλες πολιτιστικές εκφράσεις των τοπικών κοινωνιών, οφείλουν η πολιτεία και οι πολίτες να τους διασώσουν.
Επειδή στον ελλαδικό χώρο υπολογίζονται περισσότερα των 40.000 υδροκίνητα εργαστήρια, απλοί νερόμυλοι, ή σύνθετα υδροκίνητα συγκροτήματα, απαιτείται ο επιτόπιος εντοπισμός και η καταγραφή τους ανά Δήμο ή Περιφέρεια, η αξιολόγηση και η ανάλογη μουσειακή ή άλλη χρήση στις σχετικές προτάσεις διάσωσής τους.
Ο πιο παλιός νερόμυλος που γνωρίζουμε λέγεται «υδραλέτης» και αναφέρεται από τον Στράβωνα.
Στην Ελλάδα δεν είναι γνωστό πότε εμφανίστηκαν οι νερόμυλοι, κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους όμως υπήρχαν. Οι βασικοί τύποι νερόμυλου που λειτούργησαν είναι δύο: ο παλαιότερος «ρωμαϊκός» με όρθια εξωτερική φτερωτή και ο νεότερος «ανατολικός» (ή βυζαντινός) με οριζόντια εσωτερική.
Στην ηπειρωτική Ελλάδα και στα νησιά, όπου υπήρχε νερό, κτίστηκαν χιλιάδες. Χρησιμοποιήθηκαν κατά κύριο λόγο για το άλεσμα των δημητριακών και λιγότερο ως ταμπακόμυλοι (βυρσοδεψεία), ως μπαρουτόμυλοι ή για το άλεσμα οικοδομικών υλικών.Συχνά το κτίσιμο ενός νερόμυλου συνοδευόταν και από το κτίσιμο της κατοικίας του μυλωνά, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν, σε αρκετές περιοχές, μυλοχώρια, όπου το κάθε σπίτι είχε και το νερόμυλό του.
Λόγω της μακρόχρονης χρήσης του νερόμυλου μέσα στους αιώνες, είναι φυσικό να έχουν πλαστεί πολλές φανταστικές ιστορίες και θρύλοι για αυτόν. Ο λαός πίστευε ότι στο μύλο κατοικούσαν διάβολοι, ξωτικά, καλικάντζαροι και κάθε λογής δαιμονικά.
Η κατασκευή των νερόμυλων ποικίλει ανάλογα με την τοπική αρχιτεκτονική. Οι περισσότεροι ήταν λιθόκτιστοι με ορθογώνιο σχήμα και σκεπή καλυμμένη από κεραμίδια ή σχιστόλιθους. Υπήρχε τουλάχιστον ένα παράθυρο, συνήθως απέναντι από τις μυλόπετρες, για να βλέπει ο μυλωνάς καθώς τότε δεν υπήρχαν ηλεκτρικές λυχνίες. Χτιζόταν πάντα στις άκρες των ποταμών και σε σημείο που να προστατεύεται από τις πλημμύρες. Η λειτουργία ενός νερόμυλου είναι σχετικά απλή και βασίζεται σε μια σειρά μεταδιδόμενων κινήσεων. Το νερό διοχετεύεται στο νερόμυλο από το βαράρι με ορμή και δίνει ώθηση στη φτερωτή. Αυτή καθώς γυρίζει δίνει κίνηση σε ένα άξονα, ο οποίος με την σειρά του γυρνά την μυλόπετρα.
Ο Νερόμυλος του Νεστορίου στις μέρες μας είναι επισκέψιμος και ανοικτός στο κοινό αρκεί να επικοινωνήσει κανείς με το Δήμο Νεστορίου (2467031204) ή με το Κέντρο Ενημέρωσης Γράμμου.
.jpg)
