Την Κυριακή 22 Ιουλίου, και ώρα 8:00 μ.μ., η επιστημονική ομάδα της Πανεπιστημιακής Ανασκαφής Άργους Ορεστικού οργανώνει στο πλαίσιο του προγράμματος «Ανασκαφή και Τοπική Κοινωνία: Άργος Ορεστικό», και με τη συνεργασία του Πανεπιστημίου Στάνφορντ των Ηνωμένων Πολιτειών, ανοιχτή εκδήλωση – ενημέρωση για την πορεία του έργου της στον προαύλιο χώρο του
Πολιτιστικού Κέντρου της πόλης. Οι διευθυντές της Ανασκαφής, ο επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Δημήτρης Πλάντζος και ο επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Ελλάδας Δημήτρης Δαμάσκος, θα παρουσιάσουν στο κοινό ,το έργο της ομάδας η οποία ανασκάπτει στην Παραβέλα από το καλοκαίρι του 2009. Στην εκδήλωση, η οποία τελεί υπό την αιγίδα του Δήμου Ορεστίων, θα συμμετάσχει το Μουσικό Σύνολο του Δημοτικού Ωδείου της πόλης, με τις Ελευθερία Κυδωνάκη, Σοφία Πρώιου και Ειρήνη Μπέλλου.
Στην ανασκαφή η οποία τελεί υπό την εποπτεία της ΚΘ΄ Εφορείας Προϊστορικών – Κλασικών Αρχαιοτήτων και της 16ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, θα συμμετέχουν, ως εκπαιδευόμενοι, 22 φοιτητές από τα Πανεπιστήμια Ιωαννίνων, Δυτικής Ελλάδας, και Θεσσαλονίκης.
Παράλληλα η διενέργεια της ανασκαφής υλοποιείται σε συνεργασία με την Αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία, για την προστασία της φυσικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς MONUMENTA. Απώτερος στόχος λοιπόν είναι να διενεργηθεί δημόσια παρουσίαση της ανασκαφής στο κοινό ,στο προαύλιο χώρο του πολιτιστικού κέντρου στο Άργος Ορεστικό
Η εν λόγω ανασκαφή ξεκίνησε το 2009 από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας , για αυτό όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Ελλάδας Δημήτρης Δαμάσκος «Σκάπτουμε ένα Ρωμαϊκό κτίριο, το οποίο είχε ξεκινήσει να ανασκάπτεται στα τέλη δεκαετίας του 80, από τον τότε Έφορο Βυζαντινών αρχαιοτήτων Θανάση Παπαζώτου και σύμφωνα με την προηγούμενη μελέτη μου, ερμήνευσα το ρωμαϊκό κτίριο ως ένα οικοδόμημα δημόσιο, το οποίο αποτελούσε το κοινοβούλιο των κατοίκων της Αρχαίας Ορεστίδας».
Στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια, η Ορεστίδα αποτελούσε ουσιαστικά αυτόνομη περιοχή, δηλαδή δεν υπόκειντο υπό Ρωμαϊκή κυριαρχία. Σύμφωνα με δηλώσεις του κυρίου Δαμάσκου «από το 197 π.Χ., έως το τέλος της αρχαιότητας και του 3ου μ.Χ αιώνα, ήταν συνασπισμένοι σε μία ένωση πόλεων, δηλαδή οικιστικών μονάδων και συνεδρίαζαν σε ένα συγκεκριμένο κτίριο, το οποίο ανασκάπτουμε αυτή τη στιγμή 2,5 χιλιόμετρα έξω από τους Μανιάκους».
Επιπλέον αναφερόμενος στον χώρο, ο επίκουρος καθηγητής προσθέτει «Πρόκειται για ένα χώρο ο οποίος έχει κτιστά έδρανα και ήταν διακοσμημένος με μάρμαρα τόσο πράσινα όσο και ερυθρά. Μπροστά στα έδρανα υπήρχε αψίδα με το άγαλμα του Θεού Απόλλωνα, ο οποίος κρατούσε κλαδί Δάφνης. Μπροστά από το συγκεκριμένο κτίριο έχουμε ένα μεγάλο ορθογώνιο χώρο, ο οποίος θα μπορούσε να είναι χώρος αγοράς με στοές περιμετρικά. Επίσης πάνω από αυτό το ρωμαϊκό κτίσμα έχουμε πολύ μεγάλες βασιλικές της Μακεδονίας, μία πρώιμη χριστιανική βασιλική της οποίας η ανέγερση, θα πρέπει να χρονολογείται στα τέλη του 4ου αιώνα μ. Χ.»
Η εκδήλωση λοιπόν είναι ανοιχτή για το κοινό προκειμένου να έρθει κοντά και να επέλθει η εξοικείωση του, με μνημεία της Καστοριάς και του φυσικού περιβάλλοντος. Είναι επιτακτική ανάγκη ο κόσμος να μυηθεί στην αρχαία και νεώτερη κληρονομιά με την επίδειξη μεγαλύτερου ενδιαφέροντος στα μνημεία που τον περιβάλλουν. Ακόμα αμείωτη πρέπει να καθίσταται τόσο η προσοχή, όσο και ο σεβασμός σε κομμάτια της πολιτισμικής του ταυτότητας .Για αυτό καλείται να δείξει ενδιαφέρον ένα μεγάλο κομμάτι του κόσμου και ταυτόχρονα να επιδιώξει να ενημερωθεί για την ιστορία της περιοχής. Σύμφωνα με τον κύριο Δαμάσκο «Στην κατεύθυνση αυτή προσπαθούμε και εμείς, προκειμένου να έρθουμε με τη σειρά μας, σε επαφή με το κοινό του Άργους και της Καστοριάς. Στόχος είναι να ενημερωθεί το κοινό για τις δραστηριότητες που διεκπεραιώνονται στην περιοχή τους, να μάθουν την δουλειά μας και να αποκτήσουν μεγαλύτερη εξοικείωση με τα μνημεία που βρίσκονται στο χώρο τους. Είναι σύνηθες το φαινόμενο, μνημεία τα οποία είναι στο καθημερινό τους περιβάλλον να τα προσπερνούν. Επομένως καλό θα ήταν ο κόσμος να μάθει περισσότερα πράγματα για την ιστορία του τόπου στον οποίο ζεί, αλλά και για τις διάφορες δράσεις που υλοποιούνται».
Είναι γεγονός πως ο πολιτισμός βιώνει κρίση, της οποίας τα ανυπέρβλητα εμπόδια έχουμε θέσει εμείς οι ίδιοι με την στάση μας. Βέβαια ουσιαστικό ρόλο παίζει και η οικονομική κατάρρευση που βιώνουμε, η οποία δεν είναι το αίτιο αλλά το αποτέλεσμα μιας ολοκληρωτικής κατάρρευσης αξιών και ιδεών. Επιπλέον στην πολιτισμική κατάρρευση, συνδράμει αρνητικά η έλλειψη διενέργειας ανασκαφών.Όπως τονίζει ο κύριος Δαμάσκος «Η Αρχαία Ιστορία της Καστοριάς δυστυχώς βρίσκεται στο σκοτάδι, γιατί όλες αυτές τις δεκαετίες δεν έχουν υπάρξει συστηματικές αρχαιολογικές ανασκαφές ,αφού υπάρχουν μόνο 2 ανασκαφές αλλά είναι προϊστορικές και βρίσκονται στο Δισπηλιό και στην Αυγή. Ανασκαφές των κλασσικών χρόνων δεν υφίστανται και η δική μας ανασκαφή είναι η πρώτη συστηματική που υλοποιείται στην περιοχή της Καστοριάς. Αυτό σημαίνει πως η ιστορία της περιοχής είναι στο σκοτάδι. Βέβαια άξιο να λεχθεί είναι πως αν και υπάρχουν φιλολογικές και επιγραφικές μαρτυρίες , από τις οποίες μαθαίνουμε πράγματα για την ιστορία της περιοχής, ωστόσο πολλά είναι τα στοιχεία τα οποία μένουν αδιευκρίνιστα».
Εν κατακλείδι, έχει συσταθεί ένας φαύλος κύκλος πολιτισμικής κρίσης η οποία παγιώνεται σαφώς από την έλλειψη ανασκαφών, η οποία συνάδει με την έλλειψη κονδυλίων. Όπως υπογραμμίζει ο κύριος Δαμάσκος «Τα κονδύλια είναι εξαιρετικά περιορισμένα, καταβάλλουμε έντονες προσπάθειες για να βρίσκουμε λεφτά και να μπορούμε να σκάψουμε. Πέρυσι δεν είχαμε την ευκαιρία να σκάψουμε, αφού δεν καταφέραμε να εκταμιεύσουμε το ποσό από τα πανεπιστήμια. Φέτος έχουμε ένα μικρό ποσό και προσπαθούμε να μείνουμε, όσο μπορούμε ώστε να προχωρήσουμε τις εργασίες μας»
Εκπαιδευτικό πρόγραμμα την Τρίτη 24 Ιουλίου
Μία άλλη αξιόλογη δράση που θα πραγματοποιηθεί εν όψει του καλοκαιριού, είναι η υλοποίηση ενός εκπαιδευτικού προγράμματος την Τρίτη 24 Ιουλίου, και ώρα 10:00 π.μ.
Ουσιαστικά στόχος είναι να προσελκυστούν παιδιά 10-14 ετών στον χώρο της ανασκαφής, για να ξεναγηθούν υπό την καθοδήγηση της επιστημονικής ομάδας, για μία ώρα. Τα παιδιά που θα συμμετέχουν στο εκπαιδευτικό, θα πρέπει να έχουν μαζί τους καπέλο, παγούρι με νερό και να φορούν κλειστά παπούτσια. Σύμφωνα με τον επίκουρο καθηγητή, κύριο Δαμάσκο «τα παιδιά θα έχουν την δυνατότητα να μιλήσουν με τους αρχαιολόγους που θα εργάζονται εκεί, θα σκάψουν για λίγο στο χώρο, προκειμένου να γνωρίσουν από κοντά το επάγγελμα του αρχαιολόγου».
Επιπλέον αξιοσημείωτο είναι πως η εκδήλωση της Κυριακής υποστηρίζεται από το πανεπιστήμιο του Στάνφορντ στην Καλιφόρνια, γιατί πρόκειται για μία αρχαιολογική ανασκαφή που πλαισιώνεται από εκπαιδευτικά προγράμματα αλλά και από μία έρευνα κοινού, που διενεργείται με την διανομή ερωτηματολογίων, με στόχο να εξακριβωθεί ο τρόπος που οι πολίτες αντιλαμβάνονται το δικό τους παρελθόν, την πολιτιστική κληρονομιά, τα μνημεία και το γύρω περιβάλλον τους.
Τέλος σύμφωνα με τον Επίκουρο καθηγητή του Πανεπιστημίου Δυτικής Ελλάδας « Είναι πρόγραμμα που το συνεχίζουμε και κατά τη διάρκεια της χρονιάς όχι μόνο το καλοκαίρι, όπου τα ερωτηματολόγια γίνονται σε συνδυασμό με την παρουσίαση ανασκαφής στο κοινό ,και είναι πολύ σύγχρονο στην αρχαιολογική έρευνα. Επιπλέον η εταιρεία MONUMENTA καταγραφεί τα παραδοσιακά σπίτια στο Άργος και όλο αυτό έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον του πανεπιστημίου Στάνφορντ που χρηματοδοτεί την εκδήλωση».
