Τρία και πλέον χρόνια μετά την καθιέρωση της ελεύθερης, εκτός γάμου, συμβίωσης των ετερόφυλων ζευγαριών, η κυβέρνηση προχωρεί, σύμφωνα με πληροφορίες, στη νομική αναγνώριση της συμβίωσης και των ομοφύλων. Ειδική νομοπαρασκευαστική επιτροπή έχει επεξεργαστεί τις νομοθετικές ρυθμίσεις που επεκτείνουν, στο
όνομα της ισότητας των πολιτών και του σεβασμού στη διαφορετικότητα, το δικαίωμα υπογραφής συμφώνου και στα ομόφυλα ζευγάρια.
Παράλληλα, ενισχύουν το σημερινό νομοθετικό καθεστώς, που αποδείχθηκε ανεπαρκές, δεδομένου ότι δεν παρέχει ούτε στα ετερόφυλα ζευγάρια δικαιώματα σε εργατικά και ασφαλιστικά θέματα. Με τη νέα νομοθετική παρέμβαση, που θα έχει αναδρομική ισχύ, όσοι δεν επιλέγουν τα δεσμά του γάμου αλλά την ελεύθερη συμβίωση θα έχουν τα ίδια δικαιώματα που έχουν και οι σύζυγοι.
Το συνολικό πακέτο μέτρων, που περιλαμβάνει και σημαντικές αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο, αναμένει την τελική έγκριση του υπουργού Δικαιοσύνης Μιλτ. Παπαϊωάννου για να τεθεί τον προσεχή Σεπτέμβριο σε δημόσιο διάλογο, οπότε θα γίνει και το κρας τεστ.
Είχε απορριφθεί
Δεν είναι η πρώτη φορά που το ΠΑΣΟΚ επιχειρεί να θεσπίσει το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης και στα ομόφυλα ζευγάρια. Ανάλογη πρόταση νόμου είχε υποβληθεί τον Νοέμβριο του 2008, από 19 βουλευτές της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης, η οποία όμως είχε απορριφθεί από την αρμόδια επιτροπή της Βουλής, παρά τις αντιρρήσεις της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) για τη δυσμενή διάκριση σε βάρος των ζευγαριών του ίδιου φύλου. Ηδη, από το 2004, η ΕΕΔΑ έχει ζητήσει με σειρά προτάσεών της προς τους αρμόδιους φορείς τη νομική αναγνώριση της συμβιωτικής σχέσης των ομοφύλων.
Αλλά και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε ψήφισμά του για την κατάσταση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ενωση, την περίοδο 2004-2008, κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη-μέλη «που δεν το έχουν πράξει ακόμη, να λάβουν κατ’ εφαρμογή της αρχής της ισότητας νομοθετικά μέτρα για την κατάργηση των διακρίσεων που υφίστανται ορισμένα ζευγάρια λόγω του γενετήσιου προσανατολισμού τους». Αν και αυτό δεν είναι δεσμευτικό για τη χώρα μας, παρ’ όλα αυτά πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν αναγνωρίσει νομικά την εξώγαμη συμβίωση των ομοφύλων, αλλά και τον πολιτικό γάμο.
Η νομιμοποίηση των προσωπικών σχέσεων των ομοφύλων, εκτός από την εξάλειψη των στερεότυπων και των κοινωνικών προκαταλήψεων, έχει κατά κύριο λόγο οικονομική σημασία, αφού στοχεύει στην κατοχύρωση συζυγικών, περιουσιακών και κοινωνικοπρονοιακών επιδομάτων. Γνωστή είναι η εγκύκλιος του ΙΚΑ, έπειτα από γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, ότι τα πρόσωπα που συνάπτουν σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης δεν εμπίπτουν στα μέλη οικογένειας, όπως προσδιορίζονται από την ασφαλιστική νομοθεσία.
Αυτά τα πρακτικά αλλά πολύ σημαντικά προβλήματα περιουσιακής κατοχύρωσης, ασφάλισης ή φορολογίας, έρχεται να λύσει η νομοθετική παρέμβαση, που προβλέπει την ανάλογη εφαρμογή όλων των διατάξεων, μισθολογικών, φορολογικών και ασφαλιστικών, τόσο για τους συζύγους όσο και για τα συμβαλλόμενα με το σύμφωνο πρόσωπα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η διάταξη αυτή υπήρχε στο αρχικό προσχέδιο του νόμου 3719/2008, η οποία όμως δεν ψηφίστηκε τελικά και δεν πέρασε στο νόμο.
Η υιοθεσία ανήλικων παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια απαγορεύεται. Τα μέλη της επιτροπής έκριναν ότι είναι σκόπιμο να τεθεί σε μεταγενέστερη φάση και αφού προηγουμένως θα έχει λειτουργήσει για ένα χρονικό διάστημα, με αυξημένη κοινωνική αποδοχή, η νέα εναλλακτική μορφή οικογένειας. Το μόνο που επιτρέπεται είναι η υιοθεσία των παιδιών που μπορεί να έχει το άλλο μέρος του συμφώνου συμβίωσης, και μάλιστα μόνο μετά την ενηλικίωσή τους. Δίνεται δηλαδή η δυνατότητα να υιοθετηθεί το παιδί ενός συντρόφου και από τον άλλον, αρκεί να είναι ενήλικο, ώστε να συναινέσει με τη θέλησή του.
Η υιοθεσία του ενήλικου παιδιού του άλλου συντρόφου θα ισχύει βέβαια ως δυνατότητα και για τα ετερόφυλα ζευγάρια. Ομως, δεν θα μπορούν και αυτά να υιοθετούν ανήλικα παιδιά, εκτός εάν παντρευτούν, με το σκεπτικό ότι δεν πρέπει να γίνεται διάκριση ανάμεσα σε ετερόφυλα και ομόφυλα ζευγάρια που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης.
Σύμφωνα με τις βασικότερες διατάξεις:
* Καταργείται η ρύθμιση για την αυτοδίκαιη λύση του συμφώνου, στην περίπτωση που το ένα από τα δύο μέρη παντρεύεται με τρίτον. Κρίθηκε ότι το να παντρεύεται κανείς κατευθείαν με τρίτο και να λύνεται το σύμφωνο αυτοδικαίως αποτελεί έκφραση της ιδεολογίας της «κατωτερότητας» του συμφώνου σε σχέση με το γάμο.
* Σε περίπτωση θανάτου, όποιος επιζεί έχει κληρονομικό δικαίωμα στο 1/5, αντί για το 1/6 που ορίζεται σήμερα, αν υπάρχουν κληρονόμοι πρώτης τάξης, και στο 1/2 δηλαδή, στο μισό της κληρονομιάς, αντί για το 1/3 που προβλέπεται ώς τώρα, αν υπάρχουν άλλοι κληρονόμοι. Η ρύθμιση αυτή στηρίχτηκε στη λογική ότι οι σύντροφοι συνδέονται με κοινές υποχρεώσεις και προσωπικά αισθήματα αγάπης και αξίζει, μετά το θάνατο του ενός, ο άλλος να έχει μια πιο ευνοϊκή οικονομική μεταχείριση από ό,τι οι συγγενείς, οι οποίοι πολλές φορές συνδέονται μαζί του με τυπικούς μόνο δεσμούς.
* Οι διατάξεις του δημοσιοϋπαλληλικού, εργατικού, ασφαλιστικού, συνταξιοδοτικού και φορολογικού δικαίου που αφορούν συζύγους έχουν ανάλογη εφαρμογή και στα μέρη του συμφώνου συμβίωσης, με εξαίρεση την απόκτηση ελληνικής ιθαγένειας και τη δυνατότητα εισόδου και διαμονής αλλοδαπών στην Ελλάδα.
* Τα παιδιά που γεννιούνται σε σύμφωνο συμβίωσης θα έχουν σύνθετο επώνυμο (και των δύο γονέων) στην περίπτωση μη συμφωνίας τους.
Της ΒΑΝΑΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΥ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
