Του Alan Beattie ( FT’s International Economy Editor)
Αν μη τι άλλο, θα πρέπει να πούμε μπράβο στις αρχές της Eυρωζώνης για το τάιμινγκ τους. Τον Ιούνιο του 2001 η Αργεντινή πάλευε με το εθνικό της χρέος, προσπαθώντας να το επιμηκύνει. Έξι μήνες αργότερα, κατέρρευσε χρεοκοπώντας.
Δέκα χρόνια ακριβώς μετά, η Ελλάδα απειλεί να σπάσει το αργεντίνικο ρεκόρ της μεγαλύτερης εθνικής χρεοκοπίας. Ένα σχέδιο που ξεκίνησε από το Παρίσι, έχει σκοπό να κερδηθεί χρόνος, πείθοντας τους κατόχους ελληνικών ομολόγων να κάνουν το λεγόμενο roll over, να αναβάλλουν δηλαδή την ωρίμανσή τους. Το αν θα πετύχει το σχέδιο είναι ακόμη αβέβαιο. Ένα όμως είναι ξεκάθαρο: Η αντιμετώπιση μιας κρίσης χρέους μέσω βραχυπρόθεσμων λύσεων (ρευστότητας) δεν αποτελεί λύση, ούτε προκαλεί εμπιστοσύνη.
Οι περιπτώσεις Αργεντινής και Ελλάδας έχουν αρκετά κοινά σημεία: Μια στενή αυτοεξυπηρετούμενη πολιτική ελίτ. Μια χρόνια αφαίμαξη της ανάπτυξης εξαιτίας της διαφθοράς. Μια «ακράτεια» στα δημοσιονομικά. Μια κουλτούρα φοροδιαφυγής.
Τα κράτη βέβαια, δεν δεσμεύονται από το παρελθόν τους. Σε πολλά σημεία όμως, η Ελλάδα αντιγράφει τη κρίση της Αργεντινής. Υπάρχουν αμφιβολίες για το αν οι πολιτικοί της είναι αποφασισμένοι να πάρουν δύσκολες αποφάσεις. Επίσης, η διάσωση εκ μέρους της ευρωζώνης, αποτρέπει όχι μόνο τη περίπτωση αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, αλλά ακόμη και τη συζήτηση για κάτι τέτοιο.
Στο ΔΝΤ επικρατεί αγανάκτηση για την υποβόσκουσα πολιτική θέληση στην Ελλάδα.Υπάρχει διάσταση μεταξύ του τι υπεγράφη από τους τεχνοκράτες και του τι πραγματικά συμβαίνει. Η εφαρμογή ενός προγράμματος λιτότητας απαιτεί και την δυνατότητα της υπερψήφισης των απαραίτητων νόμων στο κοινοβούλιο (πάση θυσία), αλλά και την πολιτική αντοχή του να δίνεις καθημερινές μάχες με χιλιάδες απρόθυμους φορολογούμενους, σπάταλα υπουργεία, και εξαγριωμένους δημόσιους υπαλλήλους.
Οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ είναι συνηθισμένοι να συναλλάσσονται με άτομα που είναι σαν κι αυτούς, και έναν τέτοιο βρήκαν στο πρόσωπο του μέχρι πρότινος υπουργού Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου, που κατέχει διδακτορικό στα οικονομικά. Πρόκειται για κάποιον που θυμίζει τον σπουδαγμένο στο Harvard υπουργό Οικονομικών της Αργεντινής το 2001 Domingo Cavallo.
Ο Cavallo προσπάθησε με διάφορα κόλπα να ξεφύγει από τα λουριά της λιτότητας, αλλά δεν είχε τη δύναμη να ελέγξει τις δημόσιες δαπάνες, ούτε καν στις επαρχίες. Το ίδιο πρόβλημα είχε και ο Παπακωνσταντίνου, συναντώντας πανταχόθεν άρνηση. Όταν χάθηκε η εμπιστοσύνη του κοινού στο πρόσωπό του, απολύθηκε και αντικαταστάθηκε από τον Ε. Βενιζέλο, έναν βετεράνο πολιτικό, που όμως είναι δικηγόρος και όχι οικονομολόγος.
Ένας άλλος ανησυχητικός παραλληλισμός με την Αργεντινή, είναι και η ελληνική καταφυγή σε βραχυπρόθεσμες επιδιορθώσεις στην ρευστότητα. Ο κίνδυνος του πειράματος της Αργεντινής το 2001, να πείσει τους επενδυτές να αναβάλουν την αποπληρωμή τους μεγέθυνε το όλο πρόβλημα. Τον Αύγουστο του 2001 το ΔΝΤ έδωσε ένα νέο δάνειο $8 δισ. Περιέργως, το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών θέλησε τα $3 δισ του πακέτου αυτού να χρησιμοποιηθούν για μια εθελοντική αναδιάρθρωση. Το συνολικό χρέος ήταν πάνω από $100 δισ. οπότε η κατάσταση δεν βελτιώθηκε καν.
Στη περίπτωση της Ουρουγουάης (2003) υπήρξε κούρεμα του χρέους κατά 20%, και η χώρα ξεπέρασε τη κρίση της. Το βασικό όμως πρόβλημα της Ουρουγουάης ήταν η έλλειψη ρευστότητας. Ένα μικρό κούρεμα άρκεσε για να τη βοηθήσει. Η Ελλάδα έχει πολύ μεγαλύτερο χρέος, και αν γίνει κούρεμα, αυτό θα πρέπει να είναι της τάξης του 50%. Η ελληνική συμφωνία είναι προσεκτικά σχεδιασμένη για να αποτραπούν πληρωμές στα credit default swaps (ασφάλιστρα ρίσκου), κάτι που περιορίζει τη δυνατότητα ελιγμών.
Με άλλα λόγια, μια αναδιάρθρωση σήμερα, θα πρέπει να ακολουθηθεί από μια άλλη αργότερα. Αυτό δεν θα ήταν κακό, αν οι επενδυτές είχαν πειστεί πως η ΕΕ και η ΕΚΤ διαθέτουν ένα σαφές σχέδιο χρηματοδότησης της Ελλάδας, ώστε να γνωρίζουν το τι και το πώς της συμμετοχής τους στις ζημιές. Οι αμφιταλαντεύσεις όμως δεν βοηθάνε. Από την αρχή, η απάντηση της Ευρωζώνης μπερδεύει, καθυστερεί, και δημιουργεί σύγχυση. Ακόμη και όταν πάρθηκαν σωστές αποφάσεις, αυτό έγινε πολύ αργά με αποτέλεσμα να μην υπάρξει αποτέλεσμα.
Για να πετύχει μια αναδιάρθρωση, οι όροι θα πρέπει να είναι σαφείς, και οι επενδυτές θα πρέπει να είναι σίγουροι για το ότι οι αρχές είναι ενωμένες, ισχυρές, και αποφασισμένες. Η ευρωζώνη προσποιείται ότι το πρόβλημα δεν είναι τόσο σοβαρό όσο δείχνει, και ο ανταρτοπόλεμος μεταξύ των κυβερνήσεων και της ΕΚΤ δεν βοηθά.
Η ΕΕ νομίζει ότι μπορεί να επαναλάβει την επιτυχία της Ουρουγουάης στην ευρωζώνη. Στη πραγματικότητα όμως, δημιουργεί μια νέα Αργεντινή στο Αιγαίο.
