Σε άρθρο του στους Financial Times ο μέχρι πριν από λίγα 24ωρα ”τσάρος” της οικονομίας Γ.Παπακωσταντίνου παραδέχεται ανοιχτά τα λάθη του Μνημονίου και την αναποτελεσματική επιδιόρθωση τους.
Στην αρχή του άρθρου του ο Γ.Παπακωσταντίνου αναρωτιέται ότι όλοι μας, δηλαδή τι πήγε λάθος.
Και ένα από τα ερωτήματα που γεννιούνται για τον πρώην τσάρο είναι, τώρα που άλλαξε καρέκλα τα κατάλαβε ή τώρα μπορεί να ανοίξει το στόμα του;
Διαβάστε όλο το άρθρο
”Υπήρχαν λάθη στο πρόγραμμα”
By Γιώργος Παπακωνσταντίνου
Ένα χρόνο αφού η Ελλάδα συμφώνησε στο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής και το δάνειο των 110 δισ. ευρώ με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η χώρα βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο – και κρατούσα άποψη είναι πιο απαισιόδοξη από ποτέ ως προς την αντιμετώπιση της κρίσης. Τι πήγε λάθος; Και τι μπορεί να διορθωθεί;
Για να απαντήσουμε, είναι σημαντικό να θυμηθούμε τι έγινε από τον Μάιο του 2010: Η μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή που έχει επιτευχθεί ποτέ σε διάστημα ενός έτους από χώρα της ευρωζώνης.
Και έγινε με δύσκολο τρόπο; Για να μειωθεί το έλλειμμα κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες, οι ονομαστικοί μισθοί του δημοσίου τομέα μειώθηκαν κατά 15%, οι συντάξεις κατά 10%, οι μισθολογικές δαπάνες του δημοσίου κατά 10%, οι λειτουργικές και αμυντικές δαπάνες περικόπηκαν, ο φόρος προστιθέμενης αξίας αυξήθηκε κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες και οι έμμεσοι φόροι κατά 30%.
Η δημοσιονομική προσαρμογή συνοδεύτηκε από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που είχαν καθυστερήσει αρκετά.
Η ευρεία μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού αύξησε το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης και συνέδεσε τα συνταξιοδοτικά επιδόματα με τις ισόβιες εισφορές.
Οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας μείωσαν τις αποζημιώσεις απόλυσης και τις αμοιβές των υπερωριών.
Δόθηκε πλήρης ανεξαρτησία στην στατιστική υπηρεσία, ενώ ενισχύθηκε η δημοσιονομική διαχείριση.
Οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις επιτάχυναν τις δικαστικές διαδικασίες για φορολογικές υποθέσεις και περιλαμβάνουν μία αποφασιστική – αν και ακόμη ατελή – προσπάθεια πάταξης της φοροδιαφυγής.
Οι μεταρρυθμίσεις στην τοπική αυτοδιοίκηση μείωσαν τον αριθμό των δήμων από 1.034 σε 325. Απλοποιήθηκαν οι διαδικασίες έναρξης επιχειρήσεων, θεσμοθετήθηκε η διαδικασία «fast track» για τις μεγάλες επενδύσεις, απελευθερώθηκε ο κλάδος οδικής μεταφοράς εμπορευμάτων, καταργήθηκε το καμποτάζ, άνοιξαν κλειστά επαγγέλματα.
Αυτά είναι σημαντικά επιτεύγματα για ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.
Περιλαμβάνουν σκληρές θυσίες από τον ελληνικό λαό, μάχη για την δημόσια διοίκηση που ήταν σαφώς ανεπαρκής για αυτό τον στόχο, ενώ η κυβέρνηση δαπάνησε πολιτικά κεφάλαια αντιστεκόμενη στην λαϊκιστική αντιπολίτευση.
Βεβαίως, έγιναν λάθη και σημειώθηκαν καθυστερήσεις.
Αυτό όμως, δεν εξηγεί την αρνητική στάση που έχουν σήμερα πολλοί και την βεβαιότητα που εκφράζεται πως η Ελλάδα δεν θα τα καταφέρει.
Θα είχαν άραγε μειωθεί τα spread στις 600 μονάδες βάσεις, από το σημερινό (γελοίο) επίπεδο των 1.400 μονάδων εάν το έλλειμμα είχε μειωθεί κατά 5,5 ποσοστιαίες μονάδες, αντί για τις 5 ποσοστιαίες μονάδες που πετύχαμε ή εάν δεν υπήρχαν καθυστερήσεις στις μεταρρυθμίσεις;
Είναι ξεκάθαρο ότι ο σχεδιασμός του προγράμματος είχε λάθη και πως έπρεπε κατά συνέπεια να διορθωθεί.
Το επιτόκιο ήταν πολύ υψηλό και η περίοδος αποπληρωμής πολύ σύντομη.
Και τα προβλήματα αποδοτικότητας που εμπόδισαν την εφαρμογή του προγράμματος, δεν αντιμετωπίστηκαν σθεναρά.
Ο λόγος όμως, για τον οποίο η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να έχει πρόσβαση στις αγορές το 2012 και που χρειάζεται νέο δάνειο (σε συνδυασμό με ιδιωτικοποιήσεις και εθελοντική μετακύληση των ληξιπρόθεσμων τίτλων από τον ιδιωτικό τομέα) δεν έχει τόσο να κάνει με τα σφάλματα στον σχεδιασμό του προγράμματος ή την εφαρμογή του, όσο με ευρύτερα συστημικά θέματα της ευρωζώνης, το εκλογικό πρόγραμμα στην ΕΕ όπως επίσης και την πραγματικότητα των αριθμών ως προς τα χρέη.
Τον προηγούμενο Οκτώβριο, λίγους μήνες αφού συμφωνήθηκε το πρόγραμμα, τα spread είχαν μειωθεί σημαντικά – περισσότερο από 350 μονάδες σε μόλις ένα μήνα.
Ακολούθησε η απόφαση της Deauville, που εμπεδώνει την αναδιάρθρωση του κρατικού χρέους στον μόνιμο μηχανισμό στήριξης που θα τεθεί από το 2013 ενώ παράλληλα έθετε σε δεύτερη μοίρα τους ιδιώτες κατόχους ομολόγων σε σχέση με τους θεσμικούς πιστωτές.
Η απόφαση αυτή μείωνε τα κίνητρα για τους ιδιώτες επενδυτές να παραμείνουν, πόσο μάλλον να αγοράσουν, τα κρατικά ομόλογα των οικονομιών της περιφέρειας.
Αυτό αναγνωρίστηκε και αντιμετωπίστηκε από την πρόσφατη απόφαση του Eurogroup να εξαιρέσει από την συμφωνία τα ομόλογα των χωρών που έχουν υπαχθεί στον μηχανισμό στήριξης.
Υπάρχει όμως, επίσης, η αλήθεια των αριθμών.
Είναι βιώσιμο ένα χρέος που κορυφώνεται στο 160% του ΑΕΠ προτού αρχίσει να μειώνεται; Πράγματι, είναι, ή θα μπορούσε να είναι.
Η βιωσιμότητα του χρέους εξαρτάται από τα πρωτογενή πλεονάσματα, τον ρυθμό ανάπτυξης και το επιτόκιο που καταβάλλεται για την εξυπηρέτηση του χρέους.
Η Ελλάδα, αφού μείωσε το πρωτογενές της έλλειμμα κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες το 2010, θα καταγράψει πρωτογενές πλεόνασμα από το 2012 το οποίο εκτιμάται ότι θα αγγίξει το 6% το 2014. Δεν είναι εύκολο να διατηρηθεί σε αυτά τα επίπεδα, αλλά μπορεί να γίνει.
Η ανάπτυξη θα πρέπει να ανακτηθεί τον επόμενο χρόνο, καθώς οι μεταρρυθμίσεις αποτελούν σοκ για την οικονομία.
Υπάρχει δυναμική ανάπτυξης, από την πράσινη τεχνολογία μέχρι τον τουρισμό και τις υποδομές.
Εν κατακλείδι όμως, η βιωσιμότητα του χρέους εξαρτάται από τον ομολογιούχο. Οι χρηματαγορές έχουν μικρή μνήμη.
Σήμερα ψηφίζουν ότι θα γίνει αναδιάρθρωση του χρέους, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που το 2009 ήταν χαρούμενοι να δανείζουν στην Ελλάδα μόλις 100 μονάδες πάνω από το Bund, ενώ τα δημοσιονομικά προβλήματα ήταν ολοφάνερα σε όλους.
Έκαναν λάθος τότε και κάνουν λάθος τώρα.
Για αυτό τον λόγο, η στρατηγική του να κερδίζεις χρόνο είναι στην πράξη η μόνη λογική επιλογή σήμερα.
Δίνει στην Ελλάδα τον χρόνο να αποδείξει ότι μπορεί να τελειώσει το έργο που ξεκίνησε.
Και δίνει στην Ευρώπη τον χρόνο να σκεφτεί τις επιλογές και τα εργαλεία για να βοηθήσει τις χώρες που βρίσκονται σε κρίση με τρόπο ρεαλιστικό – καθιστώντας το δανειακό βάρος βιώσιμο, χωρίς το δράμα που θα επέφερε στην ευρωζώνη ενδεχόμενη αναδιάρθρωση ή η χρεοκοπία.
