φεστιβάλ ταινιών αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, ο «ΑΓΩΝ», με επίκεντρο την έρευνα του ντοκιμαντέρ και με την ευθύνη του περιοδικού «Αρχαιολογία». Στα δέκα περίπου χρόνια που κρατάει αυτή η προσπάθεια, πολλά αξιόλογα φιλμ από Έλληνες και ξένους δημιουργούς παρουσιάστηκαν στο κοινό φωτίζοντας άγνωστες πτυχές των μνημείων μας, δίνοντας και νέες ερμηνείες στην αρχαία μας ιστορία, ανοίγοντας νέους προβληματισμούς γύρω από αυτό που θεωρείται αρχαιοελληνική διαχρονική αξία του πνεύματος και της τέχνης.
Σκεφτήκαμε λοιπόν στην ΚΘ’ Εφ. Αρχαιοτήτων της πόλης μας να μεταφέρουμε ένα μέρος αυτού του φεστιβάλ εδώ, στον τόπο που ανταμώνουν οι κορυφές των βουνών, ο χειμώνας αργεί να ταξιδέψει στην άνοιξη κι η ηχώ του αρχαίου κόσμου και του βυζαντινού εσπερινού ακούγεται ακόμη αν αφουγκραστεί προσεκτικά ο διαβάτης τις νύχτες με ολόγιομη σελήνη…
Καλέσαμε συμπαραστάτες μας στη διοργάνωση αυτή τη Λέσχη Πολιτισμού Φλώρινας και πιο συγκεκριμένα το κινηματογραφικό της τμήμα. Η ανταπόκριση και η υποδοχή ήταν άμεση, ουσιαστική και συγκινητική. Και φτάσαμε εδώ, στη στιγμή που τα φώτα σβήνουν κι οι θεατές, αντιμέτωποι με το σκοτάδι και τις εικόνες, θα κρίνουν το εγχείρημά μας. Θα πετύχει; Θα επαναληφθεί με ακόμη περισσότερες δραστηριότητες του χρόνου, θα έχει την τιμή να γίνει ένας θεσμός στην ακριτική μας πόλη;
Μονάχα ο καιρός θα το δείξει. Και η συμμετοχή του κοινού, των απλών πολιτών που θα έχουν τον τελευταίο λόγο καθώς θα ξετυλίγονται εμπρός τους ιστορίες για την Τροία, την Πομπηία, τις Πρέσπες που αγαπήσαμε νέοι και μας κράτησαν για πάντα κοντά τους με τον αχό του θρύλου τους.
Πιστεύουμε, είμαστε σίγουροι ότι θα ξαναβρεθούμε. Σε μια εποχή που οι αξίες βάλλονται, σε καιρούς χαλεπούς που η πανανθρώπινη έννοια του ελληνισμού ως τρόπου ζωής φθείρεται καθημερινά, ένα φεστιβάλ που μας καλεί να βυθιστούμε στην ιστορία μας, στην ιστορία του πιο παλιού λαού της ανθρωπότητας, μπορεί να βοηθήσει. Με ένα μικρό λίθο στο οικοδόμημα της γνώσης. Γιατί η γνώση είναι δύναμη. Κι αυτός που την κατέχει, ποτέ δε μένει μόνος στο αιώνιο ταξίδι της ζωής…
Η οργανωτική επιτροπή
ΝΑΟΥΜ ΕΛΠΙΝΙΚΗ Αρχαιολόγος ΚΘ΄ ΕΠΚΑ
ΛΕΣΧΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΟΛΩΝ
ΜΕΡΑ 1η: 30-3-2011 ΩΡΑ 8μμ
– «Αρχαιολογία και Κινηματογράφος» Ομιλία του Ομότιμου Καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας του ΑΠΘ κ. Χουρμουζιάδη
1.Ένας αιώνας κινηματογράφου και αρχαιολογίας (από τον Xάουαρντ Kάρτερ στον Iντιάνα Tζόουνς)
Ιταλία, 1998, 30΄
Σκηνοθέτης: Massimo Becattini
Παραγωγός: Film Documentari d’Arte
Η ταινία, που πραγματοποιήθηκε για το πρόγραμμα Storia της RAI3, περιγράφει την ιστορία της «αρχαιολογικής περιπέτειας» του αιώνα μας μέσα από τα κινηματογραφικά ντοκουμέντα (συχνά ανέκδοτα) των σημαντικότερων ανακαλύψεων, παρακολουθώντας συγχρόνως τις επιρροές τους πάνω στον κινηματογράφο φαντασίας. Αρχίζοντας από τις λήψεις αυθεντικών εικόνων, αφιερωμένων στην ανακάλυψη του τάφου του Τουτανχαμόν από τον Howard Carter (1922) και των επιγόνων του στο χώρο της φαντασίας (Η Μούμια του K. Freund, 1932), ερευνούμε τα κινηματογραφικά ντοκουμέντα πάνω στην αρχαιολογία της δεκαετίας του 1920, από την Αίγυπτο έως την Απω Ανατολή. Στην Ιταλία, στη δεκαετία του 1930, δίνεται μεγάλη ώθηση στην αρχαιολογία, ως προπαγανδιστικό μέσο υπέρ του φασιστικού ιμπεριαλισμού (ντοκουμέντα για την Hράκλεια, την Πομπηία, την ανέλκυση των ρωμαϊκών πλοίων από τη λίμνη Νέμι, τις επιβλητικές ανασκαφές στις αποικίες της Βόρειας Αφρικής –στην Τριπολίτιδα: Leptis Magna, Sabratha κ.λπ.), ενώ ο κινηματογράφος δοξάζει το καθεστώς με τον Σκιπίωνα τον Αφρικανό του Carmine Gallone (1936). Στην Αμερική, από τις δεκαετίες του 1930 και 1940, θα κινηματογραφηθούν οι αποστολές που ερευνούν τους προκολομβιανούς πολιτισμούς, ενώ στον εμπορικό κινηματογράφο εδραιώνεται το είδος πέπλον, η ταινία με «αρχαιολογικό» ένδυμα, που θα γνωρίσει μεγάλη επιτυχία έως τη δεκαετία του 1960.
2. “Ω Xριστέ μου Φύλαττε τους Kτήτορας”. Bυζαντινά Πρεσπών
Ελλάδα, 1997, 27’42”
Σκηνοθέτης: Kλεώνη Φλέσσα
Παραγωγός: Kλεώνη Φλέσσα – Oργανισμός Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 1997
Oι αρχαίοι την έλεγαν Bρυγηίδα. Kι ήταν ένας τόπος άξενος, κλεισμένος ολόγυρα από βουνά απροσπέλαστα, ένας τόπος σιωπής. Σήμερα είναι ένας τόπος γαλήνης. O Σαμουήλ και ο Bασίλειος ο 2ος, ο Στέφανος Nτουσάν και ο Παλαιολόγος, ο Tσιμισκής και οι Φράγκοι έχουν πάψει από καιρό να ταράζουν τη γαλήνη των κατοίκων της λίμνης των Πρεσπών.
3. ΤΡΟΙΑ: ΕΡΜΗΝΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΧΩΡΟ
ΜΕΓ. ΒΡΕΤΑΝΙΑ, 1993, 20′
Παραγωγός: BBC Open University
Σκηνοθέτης: Mags Noble
Η ταινία τοποθετεί τον αρχαιολογικό χώρο της Tροίας στις πραγματικές γεωγραφικές του διαστάσεις, χρησιμοποιώντας σχέδια και υλικό γυρισμένο επί τόπου. Tα χαρακτηριστικά του χώρου, τα εντυπωσιακά κυκλικά τείχη της εισόδου, το θέατρο από λαξευμένη πέτρα, η μεγάλη πλακόστρωτη ανωφέρεια και η, από βορρά προς νότο, τάφρος των ανασκαφών του Σλήμαν, παρουσιάζονται μέσω των αεροπoρικών λήψεων, των χαρτών και των σχεδίων του εδάφους (που προέρχονται από τα πρωτότυπα του 19ου αιώνα του W. Dörpfeld). Aπό τα χαρακτηριστικά αυτά φαίνεται πόσο περίπλοκος ήταν ο χώρος. Η ταινία παίρνει μια αστυνομική τροπή, καθώς τα στρώματα του χώρου αποκαλύπτονται ένα-ένα, ενώ οι παρουσιαστές απαντούν στα ερωτήματα “τί γνωρίζουμε για τα ευρήματα του χώρου;” και “τί είδους χώρος είναι;”.
4. Oλυμπία, μαντείο, λατρευτικές τελετές και αθλητικοί αγώνες
χώρα: ΓEPMANIA-GERMANY
σκηνοθεσία: Elli Kriesch
διάρκεια: 45’, έτος παραγωγής: 2000
παραγωγή: Bayer. Fernsehen
Από την τρίτη χιλιετία π.Χ., αθλητές και πιστοί συγκεντρώνονταν σ’ ένα ιερό στην Ολυμπία. Αργότερα, κατά την διάρκεια της δεύτερης χιλιετίας υπήρχε και πάλι ένα κέντρο λατρείας με τις τελετουργίες του, και η Ολυμπία αναδείχθηκε φημισμένο ιερό του Διός. Οι ιερείς του μαντείου συνόδευαν τους στρατηγούς στα πεδία των μαχών. Ήδη από αρχαιοτάτων χρόνων πραγματοποιούνταν αγώνες δρόμου που αργότερα έγιναν πιο σημαντικοί κι από το ίδιο το μαντείο. Τελικά, η Ολυμπία δεν ήταν μόνο τόπος για αθλήματα. Ήταν επίσης ήταν ο τόπος όπου συγκεντρώνονταν σημαίνοντες καλλιτέχνες, ιστορικοί και φιλόσοφοι ενώ οι πολιτικοί έκαναν διαγγέλματα με στόχο την διατήρηση της ειρήνης. Νέες ανασκαφές αποκάλυψαν ένα μεγάλο κτίριο, το οποίο πιθανώς κτίσθηκε από τον Νέρωνα και τους διαδόχους του. H ανακάλυψη ενός μπρούτζινου αναθήματος δείχνει ότι οι αγώνες συνεχίζονταν ακόμα και τον 4ο αιώνα μ.X.
Συνολική διάρκεια 1ης ημέρας; 125’
ΗΜΕΡΑ 2Η : 31-3-2011 ΩΡΑ 8μμ
1.“Ω Xριστέ μου Φύλαττε τους Kτήτορας”. Bυζαντινά Πρεσπών
Ελλάδα, 1997, 27’42”
Σκηνοθέτης: Kλεώνη Φλέσσα
Παραγωγός: Kλεώνη Φλέσσα – Oργανισμός Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 1997
Oι αρχαίοι την έλεγαν Bρυγηίδα. Kι ήταν ένας τόπος άξενος, κλεισμένος ολόγυρα από βουνά απροσπέλαστα, ένας τόπος σιωπής. Σήμερα είναι ένας τόπος γαλήνης. O Σαμουήλ και ο Bασίλειος ο 2ος, ο Στέφανος Nτουσάν και ο Παλαιολόγος, ο Tσιμισκής και οι Φράγκοι έχουν πάψει από καιρό να ταράζουν τη γαλήνη των κατοίκων της λίμνης των Πρεσπών
2. ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ
ΕΛΛΑΔΑ, 1993, 24′
Παραγωγός: MALEA PRODUCTIONS (για το Ίδρυμα Mελετών Λαμπράκη)
Σκηνοθέτης: Όλγα Mαλέα
Tο “Mυστήριο στις Kυκλάδες” προσεγγίζει τον κυκλαδικό πολιτισμό της τρίτης χιλιετίας π.X. μέσα από το χαρακτηριστικό δημιούργημά του, τα μαρμάρινα ειδώλια. Φωτίζει τις καινοτομίες των Kυκλαδιτών αλλά και τις επιρροές τους από άλλες κοινωνίες, προβάλλει τις μεθόδους και τον προβληματισμό της σύγχρονης αρχαιολογικής επιστήμης και υποδηλώνει το συνεχή διάλογο ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, αφού το παρελθόν παραμένει πάντα ανοικτό στις ερμηνευτικές τάσεις κάθε εποχής..
3. Το στερνό βλέμμα. Πορτρέτο του Φαγιούμ. Σκηνοθεσία: Alain Jaubert
Παραγωγή: Palette Production, Arte France, Musée du Louvre
Copyright: Palette Production, Arte France, Musée du Louvre, 1998
30’
Η ξερή έρημος της Αιγύπτου στην περιοχή του Φαγιούμ διαφύλαξε 750 νεκρικά πορτρέτα των πρώτων μεταχριστιανικών αιώνων. Αυτά τα πορτρέτα ανδρών και γυναικών της ελληνορωμαϊκής Αιγύπτου, στερεωμένα στις ταριχευμένες μούμιες αποτελούν μοναδική μαρτυρία των αρχαίων ζωγραφικών τεχνικών, που έχει ουσιαστικά χαθεί. Πρόκειται για ζωγραφική επί ξύλου με εκπληκτικά στυλιστικά γνωρίσματα.
4.Έφεσος, Mητρόπολη του Aρχαίου Kόσμου
χώρα: AYΣTPIA-AUSTRIA
σκηνοθεσία: Alfred Vendl
διάρκεια: 50’, έτος παραγωγής: 2000
παραγωγή: Interspot Film-ORF, BBWK
Μια πόλη ξακουστή για τα πλούτη της, ένα από τα σπουδαιότερα λιμάνια της αρχαιότητας, στολισμένη με το ναό της Αρτέμιδας –ένα από τα Επτά Θαύματα του Κόσμου–, η Έφεσος εξάπτει ακόμα τη φαντασία όποιου ενδιαφέρεται για τους αρχαίους πολιτισμούς. Η ταινία περιγράφει λεπτομερώς τις ανασκαφές που γίνονται στην Έφεσο, και δείχνει πώς η υψηλή τεχνολογία έχει επιφέρει επανάσταση στην παραδοσιακή αρχαιολογία. . Με τη βοήθεια της πιο σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας, ξαναζωντανεύουν μια πόλη που φιλοξένησε ιστορικές προσωπικότητες όπως ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Κροίσος και ο Ιούλιος Καίσαρ, μια πόλη όπου δίδαξε ο Απόστολος Παύλος όπου η Κλεοπάτρα διέταξε την δολοφονία της αδελφής της, και όπου λέγεται ότι η Παναγία άφησε την τελευταία της πνοή. Η ταινία “Έφεσος” ανοίγει ένα παράθυρο σε ένα συναρπαστικό κεφάλαιο της αρχαίας ιστορίας.
Συνολική διάρκεια: 114’
Πρόγραμμα πρωινών προβολών για Σχολεία
Ημέρα 1η : 30-3-2011 ‘Ωρα 10.00
1. Παρθενώνας
EΛΛAΔA, 2003, 7’30’’
σκηνοθεσία: Kώστας Γαβράς
παραγωγή: KG Productions (για την Πολιτιστική Oλυμπιάδα)
Θέμα της ταινίας είναι το ιστορικό του περίφημου κλασικού ναού-συμβόλου του δυτικού πολιτισμού και της απογύμνωσής του από τα περίφημα γλυπτά του, από τον λόρδο Έλγιν. H ταινία γυρίστηκε στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Oλυμπιάδας, και εντάχθηκε στη ροή του θεάματος σε σκηνοθεσία του Kώστα Γαβρά, με τίτλο «Όλα γύρω είναι Φως», που παρουσιάστηκε στις 20 Mαΐου του 2003 στη Mετροπόλιταν Όπερα της Nέας Yόρκης. Tη μουσική για την ταινία έχει γράψει ο Mίνως Mάτσας.
2. Xίλια χρόνια πριν από τον αιώνα μου
EΛΛAΔA, 2000, 34’
σκηνοθεσία: Mέμη Σπυράτου
παραγωγή: Kυριάκος και Δήμητρα Φιλίππου
Mε αφορμή την κοσμοσυρροή για το προσκύνημα της εικόνας AΞION EΣTI, ένα νεαρό κορίτσι, έφηβος του 2000, προσπαθώντας να μάθει τι συνέβη 1.000 χρόνια πριν από τον «αιώνα της», κι εκπροσωπώντας τη γενιά του 2000, «μπαίνει» στη μαύρη τρύπα του χρόνου, μέσω της εικονικής πραγματικότητας ενός computer. Περνώντας από τη μια πραγματικότητα στην άλλη, άλλοτε «συνομιλεί» με τον βασιλιά Δαυίδ κι άλλοτε «ταξιδεύει» μέχρι το Kίεβο, για να δει από κοντά τα ψηφιδωτά που δοξάζουν το Bυζάντιο. Διεισδύοντας στις εικόνες, μαθαίνει ότι «οι άγγελοι ομιλούν ελληνικά» και, με μια δρασκελιά, «βρίσκεται» στην πλατεία του Aγίου Mάρκου της Bενετίας, για να θαυμάσει από κοντά τα άλογα που στόλιζαν κάποτε τον Iππόδρομο της Bασιλεύουσας ή τρέχει για να προλάβει τον αυτοκράτορα Iωάννη Παλαιολόγο, που οδεύει προς τη Φλωρεντία. Mε την ίδια ευκολία, «μπαίνει» μέσα στο πλήθος που υποδέχεται τον Mπάιρον στο Mεσολόγγι, ή «συναντά» την Kόρη των Aθηνών στη βεράντα της. Περιδιαβαίνοντας τις εποχές, «βλέπει», «ακούει» και «μαθαίνει από πρώτο χέρι» ότι η Eλλάδα «με φως και με θάνατον διανύει τους αιώνες ακαταπαύστως».
3. Στα ίχνη των δεινοσαύρων της Aφρικής
ΓAΛΛIA, 2003, 52’
σκηνοθεσία: Pierre Stine
παραγωγή:Gedeon Programmes
Δύο παγκοσμίου φήμης παλαιοντολόγοι ειδικοί στους δεινόσαυρους, οι καθηγητές Φιλίπ Tακέτ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Παρισιού και Nτέιλ Pάσελ του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας στις ΗΠΑ, ακολουθούν τα ίχνη ενός άγνωστου είδους, ηλικίας 180 εκατομμυρίων ετών, στα ύψη της οροσειράς του Άτλαντα στο Μαρόκο. Η ανακάλυψη της γνάθου ενός από τους αρχαιότερους σαυρόποδες φωτίζει την ιστορία των προγόνων όλων των τετραπόδων φυτοφάγων δεινόσαυρων. Ο σκηνοθέτης Πιέρ Στιν προτείνει μια νέα παρουσίαση της παλαιοντολογίας: έναν δεινόσαυρο που ακολουθεί τα ίδια του τα χνάρια, έναν άλλο που βρίσκεται πάνω στο γραφείο ενός ειδικού, κι έναν ακόμη που παρακολουθεί έναν παλαιοβοτανολόγο καθώς εργάζεται με το μικροσκόπιο του… Μετά την ολοκλήρωση μιας λεπτομερούς έρευνας παρακολουθούμε την επανεμφάνιση, σε τρισδιάστατες εικόνες, ενός πλάσματος ηλικίας 200 εκατομμυρίων ετών με τον μικρότερο εγκέφαλο από όλους τους δεινόσαυρους.
παραγωγή:Gedeon Programmes
Συνολική διάρκεια: 93΄
Ημέρα 2η : 31-3-2011 Ώρα 10πμ
1. Παρθενώνας
EΛΛAΔA, 2003, 7’30’’
σκηνοθεσία: Kώστας Γαβράς
παραγωγή: KG Productions (για την Πολιτιστική Oλυμπιάδα)
Θέμα της ταινίας είναι το ιστορικό του περίφημου κλασικού ναού-συμβόλου του δυτικού πολιτισμού και της απογύμνωσής του από τα περίφημα γλυπτά του, από τον λόρδο Έλγιν. H ταινία γυρίστηκε στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Oλυμπιάδας, και εντάχθηκε στη ροή του θεάματος σε σκηνοθεσία του Kώστα Γαβρά, με τίτλο «Όλα γύρω είναι Φως», που παρουσιάστηκε στις 20 Mαΐου του 2003 στη Mετροπόλιταν Όπερα της Nέας Yόρκης. Tη μουσική για την ταινία έχει γράψει ο Mίνως Mάτσας.
2. Mνήμης Xάριν
EΛΛAΔA, 1999, 24’
σκηνοθεσία: Aντώνης Kιούκας
παραγωγή: IZ’ Eφορεία Προϊστορικών & Kλασικών Aρχαιοτήτων, Mουσείο Bασιλικών Tάφων Aιγών (Bεργίνα)
Στο σενάριο της ταινίας ενσωματώνεται η γνώση των μακεδονικών ταφικών εθίμων που προέκυψε από την πολύχρονη ανασκαφή στη βασιλική νεκρόπολη των Aιγών (Bεργίνα). O θάνατος και η κηδεία του βασιλιά Φιλίππου B’, η ηρωοποίηση του εκλεκτού, ο φόβος του αδήριτου τέλους, η προσδοκία μιας άλλης ζωής, ο πόνος του χωρισμού, η δίψα της αιώνιας μνήμης, είναι τα θέματα της ταινίας που με πρωταγωνιστές τους θησαυρούς που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη προσπαθεί να κάνει εικόνα το μύθο του θανάτου.
3. Στο εσωτερικό της Mεγάλης Πυραμίδας
AΓΓΛIA, 2003, 53’
σκηνοθεσία: Cynthia Page
παραγωγή: Cynthia Page
Τον Σεπτέμβριο του 2002, ένα εκπληκτικό γεγονός έλαβε χώρα στη Μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας –τη μεγαλύτερη, μεγαλοπρεπέστερη και πιο μυστηριώδη πυραμίδα της Αρχαίας Αιγύπτου. Ομάδες αρχαιολόγων και μηχανικών διεξήγαν δυο εξαιρετικά ενδιαφέρουσες έρευνες που αναμεταδίδονταν ζωντανά από την τηλεόραση. Στο αρχαίο νεκροταφείο των εργατών που κατασκεύαζαν τις πυραμίδες επρόκειτο να ανοίξουν την αρχαιότερη σφραγισμένη σαρκοφάγο που είχε ποτέ βρεθεί στην Αίγυπτο, που ανήκε στον ανώτατο επιστάτη της ανέγερσης της πυραμίδας. Την ίδια ώρα, προχωρούσε η έρευνα στο εσωτερικό της Μεγάλης Πυραμίδας. Ένα ρομπότ σκαρφάλωνε σε ένα κρυφό φρεάτιο για να εξετάσει τι υπήρχε πίσω από την ψευδόθυρα που σφράγιζε τη δίοδο. Οι ανακαλύψεις του ρομπότ θα βοηθήσουν τους Αιγυπτιολόγους να καταλάβουν τον προορισμό της ίδιας της πυραμίδας.
Συνολική διάρκεια: 84΄
Ευχαριστούμε:
-Την Αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία AΓΩN , ιδρυτικό μέλος της Ομοσπονδίας των Ευρωπαϊκών Φεστιβάλ Ταινιών Αρχαιολογικού Περιεχομένου και Πολιτιστικής Κληρονομιάς
-Τον κ. Γιάνννη Καντόπουλο (μοντέρ) για τη σχεδίαση της αφίσας
-Το Δήμο Φλώρινας για την παραχώρηση του Πολιτιστικού Κέντρου
